اوقات فراغت فرصتی طلایی برای رشد و شکوفایی است. وقتی از تعهدات روزمره و فشار‌های کاری رها می‌شویم، ذهنی آزاد و زمانی برای خود داریم تا بتوانیم، علاقه‌مندی‌های خود را کشف کنیم، یعنی اوقات فراغت می‌تواند زمینه مناسب برای پرورش استعداد‌ها و علایق نهفته درونمان باشد. همچنین می‌توانیم مهارت‌های جدید بیاموزیم، خلاقیت خود را شکوفا و روابط اجتماعی خود را تقویت کنیم، به خودمان فکر کنیم تا به آرامش بیشتری دست یابیم و انرژی بیشتری برای فعالیت‌های بهتر دریافت کنیم. با بهره‌مندی هوشمندانه از اوقات فراغت می‌توانیم پویاتر شویم.
ایکنا در راستای رسالت آگاهی‌بخشی، بسته‌های آموزشی برای خانواده‌ها در رابطه با موضوع «اوقات فراغت» تهیه کرده است تا کودکان و نوجوانان به ویژه والدین آنها را با اوقات فراغت و چگونگی بهره‌گیری از این فرصت طلایی برای پویایی آشنا کند.
رضا تبریزی، نویسنده و پژوهشگر حوزه اوقات فراغت کودک و نوجوان در این درس‌گفتار‌ها به بیان نکاتی مهمی در موضوع یاد شده می‌پردازد. در قسمت هفتم از این مجموعه «مؤلفه‌های اوقات فراغت» تبیین شده است که مشروح آن را در ادامه مشاهده می‌کنید.
اوقات فراغت در جنبه‌های مختلفی از بحث خانگی تا فضای بیرونی و شاخص‌های گوناگون بررسی می‌شود. برخی از برنامه‌های فراغتی، برنامه‌های خانگی هستند. مثلاً فردی در منزل خود مطالعه می‌کند، استراحت می‌کند، برنامه‌های تلویزیونی تماشا می‌کند یا کار‌هایی انجام می‌دهد که کاملاً مشخص است، در محیط خانه انجام می‌شود. بنابراین، یکی از مؤلفه‌های اوقات فراغت، بحث خانگی بودن آن است.
قسمت دیگر اوقات فراغت، بخش ورزش و فعالیت‌های فیزیکی است که هم می‌تواند در خانه و هم بیرون از خانه انجام شود. این موضوع برای ما بسیار مهم است، زیرا در کشوری که حدود ۷۵ درصد فعالیت‌های اوقات فراغت به شکلی کاملاً منفعلانه و بدون تحرک انجام می‌شود، گسترش فعالیت‌های ورزشی ضروری است. علاوه بر این، فعالیت‌های ورزشی می‌توانند به اجتماعی‌تر شدن افراد کمک کنند. نرمش و ورزش در منزل در زمان اوقات فراغت می‌تواند به بیرون از خانه نیز انتقال یابد و تأثیر بسیار مثبتی بر سلامت فرد داشته باشد.
مؤلفه دیگر، هنر و سرگرمی است. بسیاری از افراد نمی‌توانند خود را مشغول کنند و دائماً از بی‌حوصلگی شکایت می‌کنند. همیشه تأکید می‌کنیم که اگر از کودکی به بچه‌ها بیاموزیم که علاقه‌مندی‌های ویژه آنان چیست، با داشتن یک چک‌لیست از این علاقه‌مندی‌ها، می‌توانند زمان فراغت خود را به خوبی مدیریت کنند. این کار به آنها کمک می‌کند تا همیشه سرگرم و مشغول باشند. یکی از فعالیت‌هایی که هم در خانه و هم خارج از آن قابل برنامه‌ریزی است، مهارت‌های هنری است. در کشوری زندگی می‌کنیم که ۲۵۰ رشته صنایع دستی دارد و فعالیت‌های هنری در آن بسیار شاخص است. باید از کودکی به بچه‌ها بیاموزیم که با فعالیت‌ها و مهارت‌های هنری خود را سرگرم کنند.
بحث گردش و تفریح نیز از مؤلفه‌های مهم اوقات فراغت است. وقتی درباره گردشگری صحبت می‌کنیم، بسیاری تصور می‌کنند که حتماً باید به محله‌های دیگر یا خارج از شهر سفر کنند؛ اما گردشگری می‌تواند شامل خروج از شهر و محله خود و رفتن به مکان‌های جدید نیز باشد که هم سرگرم‌کننده است و هم جنبه‌های توریستی دارد.
بازی کودکان یکی از مؤلفه‌های بسیار جدی در برنامه‌ریزی اوقات فراغت است. شاید نزد بزرگسالان ایرانی بازی کردن چندان مورد توجه نباشد و اغلب تصور شود که بازی فقط مخصوص کودکان است، اما در بسیاری از موارد، همه ما نیاز داریم که بازی‌های گروهی انجام دهیم. در کشوری که بازی‌های گروهی و محلی بسیار شاخص است، باید به بازی‌های کودکان توجه ویژه‌ای داشت. کودکان از طریق بازی می‌آموزند، سرگرم می‌شوند و مهارت‌های مختلفی کسب می‌کنند. حتی صنعتی در دنیا با عنوان «سرگرم‌آموزی» (Edutainment) شکل گرفته است که براساس بازی‌های دیجیتال و رومیزی، مهارت‌های کودکان را تقویت می‌کند.
جاذبه‌های گردشگری نیز از مؤلفه‌های مهم اوقات فراغت هستند. این جاذبه‌ها می‌توانند طبیعی(مانند پارک‌ها، آبشار‌ها و فضا‌های طبیعی) یا غیرطبیعی (مانند موزه‌ها و فضا‌های دست‌ساخته بشر) باشند. این مکان‌ها جزو مؤلفه‌های بسیار مهم اوقات فراغت محسوب می‌شوند.
شاید برای بسیاری از افراد تعجب‌آور باشد، اما یکی از فعالیت‌های سرگرم‌کننده در اوقات فراغت، بحث غذاست. غذا خوردن و فضای اطراف آن می‌تواند به یک سرگرمی تبدیل شود. به همین دلیل است که امروزه رستوران‌ها و کافه‌ها شرایط جدیدی ایجاد می‌کنند تا افراد ضمن استفاده از غذا و نوشیدنی، برنامه‌های اوقات فراغت خود را نیز در آنجا اجرا کنند. کافه‌های بازی، کافه کتاب‌ها و فضا‌های مشابه، نمونه‌هایی از این دست هستند که به افراد امکان می‌دهند در حین غذا خوردن، مطالعه کنند یا بازی‌های گروهی انجام دهند. این موضوع کاملاً مرتبط با فرهنگ است و باید در برنامه‌ریزی اوقات فراغت مورد توجه قرار گیرد.
برای اولین بار در ایران، اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را در چهار بخش برنامه‌ریزی کرده‌ایم: ورزش و سلامت، مهارت‌ها و سرگرمی، فرهنگ و هنر و گردشگری. متأسفانه بخش گردشگری کودکان در ایران ضعیف است و نیاز به برنامه‌ریزی ویژه‌ای دارد که در درس‌گفتار‌های آینده به آن خواهیم پرداخت.
انتهای پیام