به گزارش قدس خراسان، یکی از ابعاد طرح حریم رضوی که حدود چهار سالی است به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسیده، دادن مجوز برای ساخت خانه‌های مسکونی در ابعاد ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر است و یکی از مسائل در این حوزه، فراهم کردن شرایط و ایجاد سرانه‌های شهری لازم برای بازگشت مردم به منظور سکونت به منطقه ثامن است.
برای بررسی پیشرفت این موضوع به سراغ صالح شریفی، مدیر دفتر طرح حریم رضوی رفتیم. او درباره بخش‌های مختلف اجرای این قسمت از طرح می‌گوید: بخش نخست در زمینه بازگشت مردم به منطقه ثامن این است که ما در نقشه‌ها و اسناد مصوب، همه آن چیزی را که فکر می‌کنیم به بازگشت مردم به منطقه ثامن کمک می‌کند، در نظر می‌گیریم تا پشتوانه و زمینه قانونی برای آن را فراهم کرده باشیم. در بخش دوم باید هر عامل محرکی که می‌تواند بازگشت مردم را به منطقه تسهیل کند، آغاز و اجرا کنیم.
مدیر دفتر طرح حریم رضوی درباره بخش نخست که فراهم کردن زیربنای قانونی است، می‌افزاید: در طرح حریم رضوی نسبت به طرح پیشین حد نصاب‌هایی که برای واحدهای مسکونی و ساخت خانه‌ها در نظر گرفته شده بود، به‌شدت کاهش پیدا کرده است؛ به‌عنوان مثال اگر قرار بوده خانه‌ای پنج طبقه روی زمین ۵۰۰ متر به بالا ساخته شود، در طرح حریم رضوی حد نصاب متراژ زمین به ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر رسیده است؛ یعنی مالکان زمین‌هایی که در این مساحت زمین دارند، می‌توانند تعداد بیشتری خانه مسکونی بسازند در حالی که در طرح پیشین، زمین آن‌ها یا ضابطه ساخت‌وساز نمی‌گرفته یا خیلی کم ضابطه ساخت‌وساز دریافت می‌کرده که عملاً بصرفه نبوده و رغبتی برای احداث ساختمان مسکونی به وجود نمی‌آورده است.
بالا بردن کیفیت سکونت برای بازگشت مجاوران به منطقه ثامن
شریفی خاطرنشان می‌کند: افزون بر اینکه در این طرح باید خانه مسکونی ایجاد شود، هر کس در هر جای شهر نیاز دارد خدمات مکمل سکونت هم کنار منزلش داشته باشد؛ یعنی در نزدیکی خانه شخص علاوه بر نانوایی، میوه‌فروشی، فضای سبز، مدرسه، درمانگاه و زمین ورزشی عمومی، کاربری فرهنگی در مقیاس محله هم وجود داشته باشد.
او نبودن چنین خدماتی را موجب کاهش کیفیت سکونت در یک منطقه می‌داند و متذکر می‌شود: این موضوع سبب می‌شود فرد آن محله را دست‌کم جزو گزینه‌های قابل توجیه برای سکونت هم در نظر نگیرد و جزو گزینه‌های آخری بگذارد که اگر در هیچ‌جا نتوانست خانه‌دار شود، به آنجا برود.
مدیر دفتر طرح حریم رضوی یادآور می‌شود: در طرح حریم رضوی افزون بر اینکه برای واحدهای مسکونی و ساختن خانه‌ها این ضوابط در نظر گرفته شده بود، کاربری‌های خدماتی مکمل سکونت را که همین کاربری‌های محلی از جمله تجاری، ورزشی، آموزشی، درمانی، فرهنگی و فضای سبز است، به تفکیک در هر کدام از محله‌ها کم و بیش بر مبنای موقعیت و ظرفیتی که روی زمین داشتیم، پیش‌بینی کرده‌ایم. بنابراین روی کاغذ ظرفیتی را که ما می‌خواستیم برای سکونت و تداوم سکونت در آنجا داشته باشیم، داریم.
شریفی با بیان اینکه نکته مهم دیگر، دسترسی سواره (پارکینگ) در منطقه ثامن است، می‌افزاید: ما اگر ساخت خانه مسکونی را در جایی پیش‌بینی می‌کنیم، نمی‌توانیم بگوییم اکنون اینجا زندگی کن؛ اما دسترسی سواره نداشته باش یا در خیلی از روزهای سال آن منطقه دستخوش اتفاقاتی است که عملاً نمی‌توانی از دسترسی سواره استفاده کنی.
او در زمینه کارهایی که باید برای تقویت محرک‌های سکونت انجام شود نیز می‌گوید: هر جا معابر کم‌عرض غیرقابل دسترسی داشتیم، در طرح حریم رضوی این معابر تعریف شده است؛ به‌عنوان مثال کوچه ۶متری، ۸ متری، ۱۰ متری و ۱۲ متری که معمولاً در همین ابعاد بوده، طبق قاعده نهاد مجری طرح باید با یک اولویت‌بندی منطقی مشخص می‌کرده که کل این معابر را که نیاز به بازگشایی دارد، در دستور کار می‌گذارم و در بازه زمانی مثلاً ۳، ۵ یا ۱۰ ساله برنامه‌ریزی می‌کنم که کار بازگشایی این معابر را انجام دهم. نمی‌گویم این امر محقق نشده؛ اما هنوز با آنچه می‌توانسته تحقق یابد یا چیزی که برای محقق شدن، ایده‌آل است که مردم را برای ماندن در این منطقه یا حتی سکونت دوباره در آنجا راضی کند، خیلی فاصله دارد.
منطقه ثامن در عمل جزو اولویت‌های بودجه عمرانی نیست
مدیر دفتر طرح حریم رضوی ادامه می‌دهد: نکته بعدی کاربری‌های ورزشی، آموزشی، درمانی و سایر کاربری‌هایی است که باید به‌عنوان سرانه در منطقه ثامن ایجاد شود. شهرداری ثامن در زمینه ایجاد محیط‌هایی با کاربری فضای سبز، ورزشی و فرهنگی که وظیفه‌اش بوده، به دلیل اینکه زمین‌های در نظر گرفته شده متعلق به نهادهای حاکمیتی است، برای طراحی این فضاها اقدام کرده و طرح خیلی از این کاربری‌ها اکنون آماده است؛ یعنی معماری ساختمان آن‌ها در فاز یک یا دو بوده و مشخص است این ساختمان به‌عنوان مثال ورزشی قرار است کجا، در چند طبقه و با چه ویژگی‌هایی ساخته شود. طرح دقیق معماری آن نیز در آمده و تنها نیاز است با اولویت در دستور کار ساخت قرار گیرد که این بخش آن با توجه به صحبت‌هایی که در جلسات از دوستان مدیریت شهری شنیدم، در اولویت کاریشان قرار ندارد و تنها در حرف، منطقه ثامن را اولویت قرار می‌دهند؛ اما در عمل که تخصیص بودجه عمرانی است، اصلاً این منطقه را در اولویت قرار نداده‌اند.
شریفی با بیان اینکه مسئله و پرسش اصلی این است که بودجه عمرانی منطقه ثامن با بودجه عمرانی یک منطقه دیگر شهرداری مشهد چه نسبتی دارد و آیا این تبعیض مثبتی که قرار بوده برای بازگرداندن سکونت به این منطقه لحاظ شود، اجرا شده یا خیر، متذکر می‌شود: به نظر می‌آید به هیچ وجه چنین اتفاقی نیفتاده و بودجه عمرانی برای ساخت کاربری مکمل سکونت در منطقه ثامن در نظر گرفته نشده است. بنابراین شاید ساخت این کاربری‌ها خیلی دیر در اولویت اجرایی قرار بگیرد و عملاً دیر محقق شود.
او تأکید می‌کند: هیچ شهروندی با وعده‌هایی که شهرداری می‌دهد، نمی‌تواند برای سکونت به منطقه ثامن بازگردد؛ چرا که در مناطق دیگر شهر همه این امکانات به‌صورت بالفعل وجود دارند و هیچ شهروندی برای زندگی، نقد را رها نمی‌کند تا به وعده‌های نسیه شهرداری که زمان‌بندی برای ساخت‌وساز ندارد، دل خوش کند.
مدیر دفتر طرح حریم رضوی در این زمینه برخی از شهروندان را استثنا می‌خواند و توضیح می‌دهد: کسانی را داریم که واقعاً مجاورت با حرم مطهر رضوی را بر هر چیزی ترجیح می‌دهند و حاضر هستند سختی زندگی در این منطقه را به جان بخرند. نمی‌گوییم این افراد در منطقه ساکن نیستند؛ اما آن‌ها همه آن گروه هدفی که ما می‌خواستیم به منطقه ثامن برگردند، نیستند؛ زیرا می‌خواهیم در کنار کسانی که تنها انگیزه‌شان ارادت به امام رضا(ع) است، افراد دیگری که هم انگیزه مجاورت با حرم مطهر را دارند و هم می‌خواهند از حداقل یک زندگی استاندارد برخوردار باشند، در این منطقه زندگی کنند.
شریفی در پایان تأکید می‌کند: متأسفانه آن شرایط حداقلی استاندارد زندگی که در سایر مناطق شهر وجود دارد، هنوز در منطقه ثامن تحقق نیافته است.