به گزارش جماران، الجزیره نوشت: «شیرین ابو عاقله»، خبرنگار شبکه الجزیره، هزار روز پیش در تاریخ ۱۱ مه ۲۰۲۲، در جریان پوشش حمله نظامیان اسرائیلی به اردوگاه پناهجویان جنین در کرانه باختری کشته شد. او در لحظه وقوع این حادثه، کلاه ایمنی و جلیقه‌ای با علامت مشخص خبرنگاری بر تن داشت. شبکه رسانه‌ای الجزیره این اقدام را «تروری بی‌رحمانه» توصیف و به‌شدت محکوم کرد.
خبرگزاری‌ها، نهادهای حقوق بشری و سازمان ملل متحد هر یک تحقیقات مستقلی درباره کشته شدن «شیرین ابو عاقله» انجام داده‌اند. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که او احتمالاً به‌طور عمدی توسط نیروهای اسرائیلی هدف قرار گرفته و کشته شده است.
کشته شدن شیرین ابو عاقله
«شیرین ابو عاقله»، خبرنگار فلسطینی-آمریکایی و چهره‌ای آشنا در جهان عرب، بیش از ۲۵ سال خشونت‌های ناشی از اشغالگری اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی را پوشش می‌داد. در روزی که کشته شد، او همراه چند تن از همکارانش در منطقه‌ای امن، دور از درگیری‌ها و تبادل آتش حضور داشت، هرچند کاروانی از ارتش اسرائیل در فاصله‌ای حدود ۲۰۰ متر از آن‌ها مستقر بود. صحنه تیراندازی در ویدیویی ثبت شده که نشان می‌دهد «ابو عاقله» پس از اصابت گلوله بر زمین می‌افتد و بی‌حرکت می‌ماند. خبرنگارانی که تلاش کردند برای کمک به او بروند، نیز هدف تیراندازی قرار گرفتند. مرگ «شیرین ابو عاقله» جهان را در شوک فرو برد و توجه بین‌المللی را به کشتار خبرنگاران فلسطینی توسط اسرائیل معطوف کرد.
بر اساس گزارش کمیته حفاظت از خبرنگاران (CPJ)، اسرائیل در طول ۲۲ سال پیش از کشته شدن «ابو عاقله»، هیچ‌یک از سربازان خود را به دلیل قتل ۲۰ خبرنگار فلسطینی محاکمه نکرده است. از زمان آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، این کمیته گزارش داده که ۱۵۹ خبرنگار فلسطینی توسط نیروهای اسرائیلی کشته شده‌اند.
با وجود شواهد زیادی که نشان می‌دهد «شیرین ابو عاقله» به‌طور مستقیم هدف قرار گرفته بود، اراده سیاسی چندانی برای انجام تحقیقات جنایی در اسرائیل، ایالات متحده یا دادگاه‌های بین‌المللی وجود ندارد. در این گزارش، هرآنچه باید درباره تلاش‌ها برای تحقق عدالت در پرونده «ابو عاقله» بدانید، ارائه شده است.
موضع اسرائیل درباره کشته شدن شیرین ابو عاقله
اسرائیل در ابتدا تلاش کرد تا مسئولیت این حادثه را نپذیرد و مدعی شد که «شیرین ابو عاقله» توسط نیروهای فلسطینی کشته شده است. با این حال، در نهایت از این ادعا عقب‌نشینی کرد و پذیرفت که نیروهایش مسئول مرگ او هستند، اما این حادثه را «غیرعمدی» توصیف کرد. یک هفته پس از این حادثه، ارتش اسرائیل اعلام کرد که قصد ندارد تحقیقات جنایی در این مورد انجام دهد، زیرا بررسی این موضوع به‌عنوان یک پرونده جنایی و در نظر گرفتن سربازان به‌عنوان مظنون می‌تواند باعث بروز جنجال در جامعه اسرائیل شود؛ موضوعی که در گزارش‌های رسانه‌های اسرائیلی بازتاب یافت. یک سال بعد، سخنگوی ارتش اسرائیل، «دانیل هاگاری»، ضمن ابراز تأسف عمیق از مرگ «شیرین ابو عاقله»، تأکید کرد که هیچ برنامه‌ای برای آغاز روند پیگرد جنایی علیه سربازان دخیل در این حادثه وجود ندارد. در پی این عذرخواهی اسرائیل، ایالات متحده نیز درخواست خود برای انجام تحقیقات جنایی از سوی اسرائیل را کنار گذاشت.
موضع ایالات متحده درباره کشته شدن شیرین ابو عاقله
موضع ایالات متحده در این پرونده، دست‌کم می‌توان گفت، متناقض بوده است. بلافاصله پس از کشته شدن «شیرین ابو عاقله»، دولت وقت ایالات متحده به ریاست «جو بایدن» اعلام کرد که افرادی که در این حادثه نقش داشتند باید به طور کامل و جدی از نظر قانونی تحت تعقیب قرار بگیرند. با این حال، پس از آنکه اسرائیل پذیرفت سربازانش مسئول مرگ «ابو عاقله» هستند و این حادثه را یک اتفاق غیرعمدی توصیف کرد، واشنگتن موضع خود را تغییر داد. ایالات متحده درخواست‌ها برای انجام تحقیقات جنایی را رد کرد و در سپتامبر ۲۰۲۲، به‌طور کامل از پیگیری قضایی این پرونده و درخواست از اسرائیل برای تحقیق درباره عاملان حادثه صرف‌نظر کرد. دو ماه پس از این ماجرا، اداره تحقیقات فدرال ایالات متحده (FBI) تحقیقات مستقلی را آغاز کرد؛ اقدامی که با استقبال نهادهای حقوق بشری و جامعه مدنی عرب در آمریکا روبه‌رو شد. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که اسرائیل از همکاری با این تحقیقات خودداری کرده است.
نهادهای منتشرکننده تحقیقات مستقل
چندین سازمان خبری معتبر و تیم‌های تحقیقاتی مبتنی بر منابع به‌دست‌آمده، تحقیقات مستقلی درباره کشته شدن «شیرین ابو عاقله» انجام داده‌اند. در مه ۲۰۲۲، شبکه سی‌ان‌ان اعلام کرد که به شواهد جدیدی شامل دو ویدئو دست یافته است که نشان می‌دهد «ابو عاقله» در یک حمله هدفمند توسط نیروهای اسرائیلی کشته شده است. همچنین یک تحقیق مشترک توسط گروه حقوقی فلسطینی الحق و سازمان بریتانیایی Forensic Architecture، متخصص در تحلیل داده‌های عمومی و شواهد بصری، انجام شد. نتایج این تحقیق که در سپتامبر ۲۰۲۲ منتشر شد، نشان می‌دهد که شیرین ابو عاقله به‌طور عمدی هدف قرار گرفته و کشته شده است. علاوه بر این، مستند «خط مقدم» از شبکه الجزیره با عنوان «کشتن شیرین ابو عاقله» در دسامبر ۲۰۲۲ منتشر شد که ادعاهای اولیه اسرائیل مبنی بر کشته شدن او توسط تیراندازی نیروهای فلسطینی یا در جریان تبادل آتش را به چالش کشید.
آیا دیوان کیفری بین‌المللی اقدامی انجام داده است؟
در دسامبر ۲۰۲۲، شبکه رسانه‌ای الجزیره درخواست رسمی خود را برای تشکیل پرونده‌ای علیه اسرائیل به دلیل کشته شدن «شیرین ابو عاقله» به دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) ارائه داد. پیش از آن، خانواده «ابو عاقله» نیز در سپتامبر همان سال با حمایت سندیکای مطبوعات فلسطین، درخواست مشابهی را به این دادگاه ارائه کرده بودند. با این حال، دیوان کیفری بین‌المللی تاکنون اعلام نکرده است که آیا پرونده‌ای برای پیگیری این موضوع و تحقق عدالت در مورد کشته شدن «شیرین ابو عاقله» تشکیل خواهد داد یا خیر.
موضع سازمان ملل متحد
در تاریخ ۱۶ اکتبر ۲۰۲۳، کمیسیون بین‌المللی تحقیق سازمان ملل متحد که درباره وضعیت سرزمین‌های اشغالی فلسطین تحقیق می‌کند، اعلام کرده است که نیروهای اسرائیلی هنگام شلیک به شیرین ابو عاقله از خشونتی مرگبار استفاده کرده‌اند. عبارت «خشونت مرگبار بدون هیچ‌گونه توجیهی» به این معناست که استفاده از این سطح از خشونت، هیچ دلیل یا توجیه منطقی، قانونی یا امنیتی نداشته و این اقدام به‌طور غیرضروری و غیرقانونی انجام شده است. این کمیسیون همچنین تأکید کرد که شواهد معتبری وجود دارد که نشان می‌دهد یگان دُودوان از نیروهای امنیتی اسرائیل در این حادثه نقش داشته است. یافته‌های این کمیسیون بر اساس شهادت هشت شاهد عینی، بررسی اطلاعات منابع، و تحلیل تحقیقات انجام‌شده توسط رسانه‌هایی همچون الجزیره، سی‌ان‌ان، واشنگتن پست و نیویورک تایمز به دست آمده است.
شبکه الجزیره خواستار ارائه این یافته‌ها به دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) شد تا به روند تحقیقات جنایی در مورد این حادثه کمک کند.