البته تصور می‌شد با افزایش نرخ جریمه‌های رانندگی کاهش تلفات رشد بیشتری داشته باشد، اما بررسی‌های آماری و اذعان پلیس نشان داد، این راهکار آن‌طور که تصور می‌شد راهگشا نبود. با این روند کاهشی اما هنوز نرخ قربانیان تصادفات رانندگی در ایران بالاست و روزانه ۵۴ نفر در تصادفات قربانی شده و بیش از هزارنفر دیگر هم مصدوم شده که خسارت اقتصادی قابل‌توجهی را برای افراد، خانواده‌های آنها و به‌طور کلی دولت‌ها ایجاد می‌کند.این خسارت‌ها ناشی از هزینه‌های درمان و همچنین کاهش بهره‌وری برای کسانی است که بر اثر جراحات از کار افتاده شده اند. حال درست است که با اقدامات انجام شده با کاهش تلفات رو‌به‌رو بودیم اما آمار تلفات همچنان هولناک بوده و هر روز ده‌ها خانواده داغدار و صدها هموطن دیگر مصدوم می‌شدند. قبل از این‌که به بررسی دلایل بالا بودن نرخ قربانیان تصادفات رانندگی و راهکارهای کاهش آن بپردازیم بهتر است نگاهی آماری به تلفات رانندگی در ۹ ماهه نخست امسال داشته باشیم، آماری که توسط پزشکی‌قانونی منتشر شده است. در ۹ ماهه نخست امسال ۱۴ هزارو۹۴۵ نفر در تصادفات جان خود را ازدست دادند که این آمار درمدت مشابه سال قبل ۱۵هزار و۷۰۷نفر بود. ۱۱هزارو۹۰۷ نفر،یعنی۷۹درصد قربانیان رامردان و۳۰۳۸ نفر ــ ۲۱درصد ــ رازنان تشکیل می‌دهند.موضوعی که باید تصمیم‌گیران حوزه ترافیک و امداد باید به آن توجه کنند استان‌هایی است که بیشترین نرخ تلفات را به خود اختصاص داده‌اند.فارس، تهران، خراسان‌رضوی و کرمان چهار استانی هستند که همیشه رکورددار بیشترین تلفات رانندگی بوده‌اند.با تمرکز بیشتر روی این چهار استان برای کنترل‌های ترافیکی بیشتر و افزایش پایگاه‌های امدادی می‌توان اقدام مؤثری در کاهش تلفات انجام داد. همچنین شهریور ماه، هر ساله رکوددار بیشترین قربانی تلفات رانندگی است.امسال حدود ۱۳درصد قربانیان در تصادفات این ماه جان خود راازدست دادند. باتوجه به افزایش سفرها دراین ماه، افزایش تلفات طبیعی است. نقاط حادثه‌خیز جاده‌ها، خطای انسانی و ایمنی پایین خودروها سه‌ضلع مثلثی است که نقش پررنگی در تصادفات مرگبار دارند.
همسفران مرگ
خطای انسانی ضلع اول این مثلث است که حتی باوجود جاده ایمن وخودروی باکیفیت بازهم قربانی می‌گیرد.برای تأیید این موضوع بهتر است اشاره‌ای به بررسی‌های پلیس درباره دلایل تصادفات مرگبار کنیم. بی‌توجهی به جلو، خواب‌آلودگی، سرعت غیرمجاز و تجاوز به مسیر مخالف؛ مهم‌ترین دلایل تصادفات است که ریشه درخطای انسانی دارد.پلیس راهورتصورمی‌کردباافزایش جریمه‌های رانندگی بتوان گام مؤثری در کاهش نقش آن ضلع برداشت اما بررسی‌های بعد نشان داد این موضوع بی‌تأثیر بوده است.
سردار حسینی اظهارداشت: باوجود افزایش نرخ جریمه‌ها، هیچ تغییر محسوس و قابل‌توجهی در کاهش تصادفات مشاهده نکرده‌ایم. این موضوع نشان می‌دهد که صرفا تغییرات در نرخ جریمه‌ها به تنهایی نمی‌تواند باعث کاهش حوادث ترافیکی شود و برای این منظور باید مجموعه‌ای از اقدامات فرهنگی، آموزشی، نظارتی و زیرساختی به‌طور همزمان به‌کار گرفته شود. در حال حاضر نزدیک به نیمی از قربانیان تلفات رانندگی را موتورسواران تشکیل می‌دهند که استفاده نکردن از کلاه ایمنی از سوی آنها یکی از دلایل اصلی مرگ‌شان بوده است. پلیس راهور به‌خصوص پلیس پایتخت مدت‌ها در تلاش است استفاده از کلاه ایمنی را به فرهنگی مثل استفاده از کمربند ایمنی تبدیل کند اما همچنان موتورسواران با لجبازی در این برابر این فرهنگ با جان خود و راکب‌شان بازی می‌کنند. این مدل لجبازی‌ها در رانندگی هم وجود دارد به طوری که چند ماه قبل مأموران پلیس راهور در یکی از جاده‌های مرکزی کشور خودرویی را به خاطر سرعت بالا و حرکات خطرناک توقیف کردند. این توقیف نه تنها برای راننده بازدارنده نبود، بلکه او با گرفتن خودروی یکی از آشنایانش راهی سفر شد و چند ساعت بعد از توقیف خودرویش با خودروی قرضی تصادف کرد و باعث مرگ اعضای خانواده‌اش شد. بحث نظارت بر رانندگان خودروهای حمل‌و‌نقل عمومی هم موضوعی است که باید به آن توجه جدی داشت. امسال شاهد تصادفات مرگبار اتوبوس‌ها، کامیون و تریلرها در جاده‌ها بودیم که قربانیان زیادی هم گرفتند که نظارت روی رانندگان این حوزه و معاینه فنی خودروها می‌تواند نقش مهمی در کاهش تلفات رانندگی داشتـــــه باشد.
جاده‌های مرگ
جاده‌های ناایمن دومین ضلع مثلث است.به‌گفته جانشین پلیس راهور کشور درحال حاضر۴۸۶۰ نقطه حادثه‌خیز در۱۸۱۷محور شناسایی شده که وزارت راه برای رفع آن باید اقدام فوری انجام دهد. این نقاط محل رخ داد ۳۰درصد تصادفات فوتی است. اهمیت موضوع وقتی مشخص می‌شود که دوباره سراغ آمار برویم. اگر وزارت راه برای رفع مشکلات این ۴۸۶۰ نقطه اقدام کند، تلفات ۴۰۰۰ نفر کاهش پیدا می‌کند که رقم کمی نیست.رئیس پلیس راهور فراجا هم با اشاره به نقش این ضلع از مثلث تصادفات می‌گوید: حدود ۷۰درصد جانباختگان تصادفات مربوط به راه‌ها و جاده‌های بین‌شهری است. اصلاح و بهسازی جاده‌ها باید جزو مهم‌ترین اولویت‌های وزیر راه باشد. متأسفانه در شرایط فعلی بسیاری از جاده‌های کشور از نظر فنی معیوب و ناایمن هستند. موضوع دیگر مربوط به علائم و تجهیزات ایمنی درجاده‌هاست.نصب علائم وتجهیزات ایمنی درجاده‌ها،ازجمله تابلوهای هشداردهنده، خط‌کشی‌های جاده، گاردریل‌ها و روشنایی مناسب می‌تواند به رانندگان در رانندگی ایمن و جلوگیری از تصادفات کمک کند.
ارابه‌های مرگ
ضلع دیگر تصادفات مرگبار، ایمنی خودروها به‌خصوص خودروهای تولید داخل است. براساس پلیس راهور در سال گذشته پراید، ساینا و پژو بیشترین فراوانی را در تصادفات داشتند که البته نباید ازتعداد بالای این وسایل نقلیه غافل شد.درحال حاضر خودروهای ناایمن داخلی سهم قابل‌توجهی درحمل‌و‌نقل کشور دارند واستاندارهای ایمنی دربسیاری ازمواردبا استانداردهای حداقلی جهانی فاصله زیادی دارد. رئیس پلیس راهور هم چندین بار به این موضوع تاکید کرده و از کیفیت پایین بدنه خودروهای داخلی گلایه کرده است اما به نظر می‌رسد گوش شنوایی برای این گلایه‌ها نیست و رئیس پلیس راهور باید به جای گلایه سراغ اهرم‌های قانونی برود؛ اهرم‌های قانونی‌ای مثل جلوگیری از شماره‌گذاری خودروهای ناایمن که در دوره‌های فرماندهان سابق شاهد آن و البته تأثیرش در رفع نقص فنی و ایمنی خودروها بودیم. کارشناسان حوزه ترافیک هم بر این موضوع تاکید دارند و معتقدند افزایش ایمنی خودروها نقش بسزایی در کاهش تصادفات دارد. کیسه هوا یکی از ابزارهایی است که خودروسازان برای جلوگیری از تلفات تصادفات از آن در خودروها استفاده می‌کنند اما در تصادفات و براساس اعلام پلیس دربرخی تصادفات به‌خصوص تصادف زنجیره‌ای جاده ماهشهر شاهد بودیم کیسه هوای خودروهای تولید داخل بازنشده بود.بی‌توجهی تولید‌کنندگان به خودروهای داخلی به موضوع ایمنی خودروها ظاهرا مسری است و در حال سرایت به خودروهای مونتاژی است به طوری که چندی قبل شاهد نقص فنی جدی در اکسل یکی از این خودروهای مونتاژی بودیم که جنجالی شد. در این رابطه فرمانده کل انتظامی کشور، مهر امسال از کیفیت پایین خودروهای داخلی به‌شدت انتقاد کرد و برخی از این خودروها را «ارابه مرگ» نامید. سردار رادان با بیان این‌که ۵۰درصد تلفات ناشی از ایمنی پایین خودروهاست، به خودروسازان پیشنهاد کرد خانواده خودشان از پایین‌ترین رده خودروهای داخلی استفاده کنند.
ناجیان از مرگ
درکناراین سه‌ضلع اصلی که به آن اشاره شد،نبایدامدادرسانی به مصدومان رافراموش کرد.افزایش پایگاه‌های اورژانس و هلال‌احمر در مسیرهای پر تردد می‌تواند سرعت امداد‌رسانی به مصدومان را افزایش دهد. تا دقایقی طلایی که برای مصدومان مهم و حیاتی است این‌گونه از دست نرود. رئیس پلیس سابق راهور چندین بار در این خصوص از دستگاه‌های امدادرسان گلایه کرده بود. به گفته هادیانفر، ۵۲درصد قربانیان تصادفات در صحنه و ۴۸درصد دیگر در مسیر یا در مراکز درمانی جان خود را از دست می‌دهند. وی ادامه داد: «۴۲درصد کشته‌های تصادفات در بیمارستان است. چرا امکانات کم است؟ به‌طور مثال یک مصدوم با طحال پاره به بیمارستان منتقل می‌شود اما ابزار تشخیص وجود ندارد و مصدوم پس از درمان‌های ابتدایی مرخص می‌شود اما بعد از یک ساعت فوت می‌کند. باید بیمارستان‌ها تجهیز شوند. ۶درصد هم در حین انتقال جان خود را از دست می‌دهند که لازم است برای کاهش آن هلال‌احمر و اورژانس تقویت شود.»
همان‌طور که در ابتدا اشاره شد استان‌ها و جاده‌هایی مرگبار در تصادفات مشخص شده که بنا به آماری که حالا در دسترس است، به راحتی می‌توان برای تقویت پایگاه‌های امدادی و همچنین تجهیز بیمارستان‌های آنجا اقدام کرد، حتی می‌توان در این بیمارستان‌ها بخش‌های تخصصی مصدومان تصادفات رانندگی ایجاد کرد. در این مسیر حتی می‌توان از بودجه‌ای که برخی کارخانه‌ها و پالایشگاه‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی صرف می‌کنند استفاده کرد.
حرف پایانی
درسال‌های اخیردرباره تصادفات رانندگی ونقش دستگاه‌ها در پیشگیری ازآن صحبت زیادشده و گاهی شاهد متهم‌کردن دستگاه‌ها کم‌کاری در این حوزه بودیم. این روش در این سال‌ها پاسخگو نبوده و به نظر می‌رسد در این زمینه باید تصمیمی جدی گرفت و دستگاهی در این حوزه برای هماهنگی نهادهای مسئول مشخص شود. در زمینه کاهش تلفات نمی‌توان از روش جزیره‌ای استفاده کرد و ارتباط دستگاهی یکی از راهکارهای اولویت‌دار است. در این مسیر می‌توان از تجربه کشورهای موفق در این حوزه هم استفاده کرد. در پایان هم در برابر حفظ جان شهروندان باید تعارف را کنار گذاشت و با ترک‌فعل‌ها در این حوزه برخورد جدی صورت گرفته و از آن جلوگیری شود. شرکت‌های بیمه می‌توانند هزینه‌ای که برای پرداخت دیه فوت و صدمات و همچنین خسارت پرداخت می‌کنند را در مسیر پیشگیری از تصادفات هزینه کنند. چرا که با کاهش تلفات و تصادفات هزینه‌های آنها برای پرداخت خسارت و دیه کاهش پیدا می‌کند و با سرمایه‌گذاری در این حوزه علاوه بر کاهش تلفات، شاهد سوددهی در آینده خواهند بود.
همسفران مرگ
خطای انسانی ضلع اول این مثلث است که حتی باوجود جاده ایمن وخودروی باکیفیت بازهم قربانی می‌گیرد.برای تأیید این موضوع بهتر است اشاره‌ای به بررسی‌های پلیس درباره دلایل تصادفات مرگبار کنیم. بی‌توجهی به جلو، خواب‌آلودگی، سرعت غیرمجاز و تجاوز به مسیر مخالف؛ مهم‌ترین دلایل تصادفات است که ریشه درخطای انسانی دارد.پلیس راهورتصورمی‌کردباافزایش جریمه‌های رانندگی بتوان گام مؤثری در کاهش نقش آن ضلع برداشت اما بررسی‌های بعد نشان داد این موضوع بی‌تأثیر بوده است.
سردار حسینی اظهارداشت: باوجود افزایش نرخ جریمه‌ها، هیچ تغییر محسوس و قابل‌توجهی در کاهش تصادفات مشاهده نکرده‌ایم. این موضوع نشان می‌دهد که صرفا تغییرات در نرخ جریمه‌ها به تنهایی نمی‌تواند باعث کاهش حوادث ترافیکی شود و برای این منظور باید مجموعه‌ای از اقدامات فرهنگی، آموزشی، نظارتی و زیرساختی به‌طور همزمان به‌کار گرفته شود. در حال حاضر نزدیک به نیمی از قربانیان تلفات رانندگی را موتورسواران تشکیل می‌دهند که استفاده نکردن از کلاه ایمنی از سوی آنها یکی از دلایل اصلی مرگ‌شان بوده است. پلیس راهور به‌خصوص پلیس پایتخت مدت‌ها در تلاش است استفاده از کلاه ایمنی را به فرهنگی مثل استفاده از کمربند ایمنی تبدیل کند اما همچنان موتورسواران با لجبازی در این برابر این فرهنگ با جان خود و راکب‌شان بازی می‌کنند. این مدل لجبازی‌ها در رانندگی هم وجود دارد به طوری که چند ماه قبل مأموران پلیس راهور در یکی از جاده‌های مرکزی کشور خودرویی را به خاطر سرعت بالا و حرکات خطرناک توقیف کردند. این توقیف نه تنها برای راننده بازدارنده نبود، بلکه او با گرفتن خودروی یکی از آشنایانش راهی سفر شد و چند ساعت بعد از توقیف خودرویش با خودروی قرضی تصادف کرد و باعث مرگ اعضای خانواده‌اش شد. بحث نظارت بر رانندگان خودروهای حمل‌و‌نقل عمومی هم موضوعی است که باید به آن توجه جدی داشت. امسال شاهد تصادفات مرگبار اتوبوس‌ها، کامیون و تریلرها در جاده‌ها بودیم که قربانیان زیادی هم گرفتند که نظارت روی رانندگان این حوزه و معاینه فنی خودروها می‌تواند نقش مهمی در کاهش تلفات رانندگی داشتـــــه باشد.
جاده‌های مرگ
جاده‌های ناایمن دومین ضلع مثلث است.به‌گفته جانشین پلیس راهور کشور درحال حاضر۴۸۶۰ نقطه حادثه‌خیز در۱۸۱۷محور شناسایی شده که وزارت راه برای رفع آن باید اقدام فوری انجام دهد. این نقاط محل رخ داد ۳۰درصد تصادفات فوتی است. اهمیت موضوع وقتی مشخص می‌شود که دوباره سراغ آمار برویم. اگر وزارت راه برای رفع مشکلات این ۴۸۶۰ نقطه اقدام کند، تلفات ۴۰۰۰ نفر کاهش پیدا می‌کند که رقم کمی نیست.رئیس پلیس راهور فراجا هم با اشاره به نقش این ضلع از مثلث تصادفات می‌گوید: حدود ۷۰درصد جانباختگان تصادفات مربوط به راه‌ها و جاده‌های بین‌شهری است. اصلاح و بهسازی جاده‌ها باید جزو مهم‌ترین اولویت‌های وزیر راه باشد. متأسفانه در شرایط فعلی بسیاری از جاده‌های کشور از نظر فنی معیوب و ناایمن هستند. موضوع دیگر مربوط به علائم و تجهیزات ایمنی درجاده‌هاست.نصب علائم وتجهیزات ایمنی درجاده‌ها،ازجمله تابلوهای هشداردهنده، خط‌کشی‌های جاده، گاردریل‌ها و روشنایی مناسب می‌تواند به رانندگان در رانندگی ایمن و جلوگیری از تصادفات کمک کند.
ارابه‌های مرگ
ضلع دیگر تصادفات مرگبار، ایمنی خودروها به‌خصوص خودروهای تولید داخل است. براساس پلیس راهور در سال گذشته پراید، ساینا و پژو بیشترین فراوانی را در تصادفات داشتند که البته نباید ازتعداد بالای این وسایل نقلیه غافل شد.درحال حاضر خودروهای ناایمن داخلی سهم قابل‌توجهی درحمل‌و‌نقل کشور دارند واستاندارهای ایمنی دربسیاری ازمواردبا استانداردهای حداقلی جهانی فاصله زیادی دارد. رئیس پلیس راهور هم چندین بار به این موضوع تاکید کرده و از کیفیت پایین بدنه خودروهای داخلی گلایه کرده است اما به نظر می‌رسد گوش شنوایی برای این گلایه‌ها نیست و رئیس پلیس راهور باید به جای گلایه سراغ اهرم‌های قانونی برود؛ اهرم‌های قانونی‌ای مثل جلوگیری از شماره‌گذاری خودروهای ناایمن که در دوره‌های فرماندهان سابق شاهد آن و البته تأثیرش در رفع نقص فنی و ایمنی خودروها بودیم. کارشناسان حوزه ترافیک هم بر این موضوع تاکید دارند و معتقدند افزایش ایمنی خودروها نقش بسزایی در کاهش تصادفات دارد. کیسه هوا یکی از ابزارهایی است که خودروسازان برای جلوگیری از تلفات تصادفات از آن در خودروها استفاده می‌کنند اما در تصادفات و براساس اعلام پلیس دربرخی تصادفات به‌خصوص تصادف زنجیره‌ای جاده ماهشهر شاهد بودیم کیسه هوای خودروهای تولید داخل بازنشده بود.بی‌توجهی تولید‌کنندگان به خودروهای داخلی به موضوع ایمنی خودروها ظاهرا مسری است و در حال سرایت به خودروهای مونتاژی است به طوری که چندی قبل شاهد نقص فنی جدی در اکسل یکی از این خودروهای مونتاژی بودیم که جنجالی شد. در این رابطه فرمانده کل انتظامی کشور، مهر امسال از کیفیت پایین خودروهای داخلی به‌شدت انتقاد کرد و برخی از این خودروها را «ارابه مرگ» نامید. سردار رادان با بیان این‌که ۵۰درصد تلفات ناشی از ایمنی پایین خودروهاست، به خودروسازان پیشنهاد کرد خانواده خودشان از پایین‌ترین رده خودروهای داخلی استفاده کنند.
ناجیان از مرگ
درکناراین سه‌ضلع اصلی که به آن اشاره شد،نبایدامدادرسانی به مصدومان رافراموش کرد.افزایش پایگاه‌های اورژانس و هلال‌احمر در مسیرهای پر تردد می‌تواند سرعت امداد‌رسانی به مصدومان را افزایش دهد. تا دقایقی طلایی که برای مصدومان مهم و حیاتی است این‌گونه از دست نرود. رئیس پلیس سابق راهور چندین بار در این خصوص از دستگاه‌های امدادرسان گلایه کرده بود. به گفته هادیانفر، ۵۲درصد قربانیان تصادفات در صحنه و ۴۸درصد دیگر در مسیر یا در مراکز درمانی جان خود را از دست می‌دهند. وی ادامه داد: «۴۲درصد کشته‌های تصادفات در بیمارستان است. چرا امکانات کم است؟ به‌طور مثال یک مصدوم با طحال پاره به بیمارستان منتقل می‌شود اما ابزار تشخیص وجود ندارد و مصدوم پس از درمان‌های ابتدایی مرخص می‌شود اما بعد از یک ساعت فوت می‌کند. باید بیمارستان‌ها تجهیز شوند. ۶درصد هم در حین انتقال جان خود را از دست می‌دهند که لازم است برای کاهش آن هلال‌احمر و اورژانس تقویت شود.»
همان‌طور که در ابتدا اشاره شد استان‌ها و جاده‌هایی مرگبار در تصادفات مشخص شده که بنا به آماری که حالا در دسترس است، به راحتی می‌توان برای تقویت پایگاه‌های امدادی و همچنین تجهیز بیمارستان‌های آنجا اقدام کرد، حتی می‌توان در این بیمارستان‌ها بخش‌های تخصصی مصدومان تصادفات رانندگی ایجاد کرد. در این مسیر حتی می‌توان از بودجه‌ای که برخی کارخانه‌ها و پالایشگاه‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی صرف می‌کنند استفاده کرد.
حرف پایانی
درسال‌های اخیردرباره تصادفات رانندگی ونقش دستگاه‌ها در پیشگیری ازآن صحبت زیادشده و گاهی شاهد متهم‌کردن دستگاه‌ها کم‌کاری در این حوزه بودیم. این روش در این سال‌ها پاسخگو نبوده و به نظر می‌رسد در این زمینه باید تصمیمی جدی گرفت و دستگاهی در این حوزه برای هماهنگی نهادهای مسئول مشخص شود. در زمینه کاهش تلفات نمی‌توان از روش جزیره‌ای استفاده کرد و ارتباط دستگاهی یکی از راهکارهای اولویت‌دار است. در این مسیر می‌توان از تجربه کشورهای موفق در این حوزه هم استفاده کرد. در پایان هم در برابر حفظ جان شهروندان باید تعارف را کنار گذاشت و با ترک‌فعل‌ها در این حوزه برخورد جدی صورت گرفته و از آن جلوگیری شود. شرکت‌های بیمه می‌توانند هزینه‌ای که برای پرداخت دیه فوت و صدمات و همچنین خسارت پرداخت می‌کنند را در مسیر پیشگیری از تصادفات هزینه کنند. چرا که با کاهش تلفات و تصادفات هزینه‌های آنها برای پرداخت خسارت و دیه کاهش پیدا می‌کند و با سرمایه‌گذاری در این حوزه علاوه بر کاهش تلفات، شاهد سوددهی در آینده خواهند بود.