سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سید حسن حسینی نژاد: در فراخوانی و به همت و همکاری کتابخانه‌های عمومی حافظ و بشارت شهرستان گرگان، پروژه «هزار دُرنای ایران» باهدف ساخت هزار دُرنای کاغذی توسط اعضای کودک به مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه و با آرزوی صلح پایدار به‌خصوص برای کودکان در فلسطین و لبنان و نیز با دعوت به مشارکت کتابخانه‌های عمومی از سراسر کشور در آبان ماه سال جاری منتشر و اجرایی شد.
در این پروژه بیش از ۳۰ کتابخانه از سراسر ایران مشارکت کردند و کودکان عضو آن‌ها پیام و آرزوی صلح در جهان و پایان بمب‌ها و جنگ‌ها به‌ویژه در خاورمیانه را با ساخت هزار دُرنای کاغذی مثل «ساداکو ساساکی»، به گوش تمام مردم دنیا رساندند.
ایده‌پردازی این پروژه صلح محور را منیره شاکری فر و محمد نوری، کتابداران این دو کتابخانه عمومی در استان گلستان بر عهده داشتند؛ گزارش مفصل این پروژه، در دومین شماره از چهارمین جلد خبرنامه ایفلا؛ با نام انسولیب در دسامبر ۲۰۲۴ به چاپ رسید که مورد استقبال جهانیان قرار گرفت. گفتنی است که این دو کتابدار در زمینه کتابخانه‌های عمومی دارای چندین عنوان مقاله علمی و پژوهشی هستند که در همایش‌های مختلف ملی و بین‌المللی از جمله کتابخانه‌های عمومی و کسب‌وکارهای کوچک؛ طراحی و توسعه کتابخانه‌ها و فلسفه کودک در کتابخانه‌ها موردپذیرش به‌منظور ارائه سخنرانی قرارگرفته است.
به همین بهانه با منیره شاکری فر و محمد نوری، کتابداران کتابخانه‌های عمومی حافظ و بشارت شهرستان گرگان به گفت‌وگو نشستیم و آن‌ها در خصوص نحوه شکل‌گیری این ایده و اجرایی شدن آن و نیز پیامدهای آن مطالبی خواندنی را عنوان کردند که در ادامه ازنظر مخاطبان می‌گذرد.
-ایده «هزار دُرنای ایران» چگونه شکل گرفت؟
محمد نوری: ما دغدغه بچه‌ها راداریم و از هر فرصتی استفاده می‌کنیم تا جهان را جای شادتری برای بچه‌ها کنیم. اینکه در دنیای امروز خشونت همیشه وجود داشته انکارناپذیر است اما ما برای این‌همه خشونت و رنج و دردی که بچه‌ها را احاطه کرده باید کاری کنیم. برای همین سراغ جنگ و بچه‌های بی‌گناه جنگ‌زده رفتیم.
منیره شاکری‌فر: از طرف دیگر خبرهای تلخ و غمبار بمباران و جنگ در فلسطین و غزه ما را خیلی غمگین و افسرده کرده بود. دلمان می‌خواست که بتوانیم در فضای کتابخانه و جایگاه یک کتابدار که ازقضا در خاورمیانه هستند، در این مورد واکنشی نشان بدهیم.
دیدن «روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» در تقویم، جرقه اولیه این برنامه را در ذهنمان روشن کرد. تصمیم گرفتیم با کمک گرفتن از یک خانم معلم دلسوز که عضو کتابخانه هستند و مشارکت دانش‌آموزان کلاسش این برنامه را شکل بدهیم. از طرف دیگر به این موضوع ایمان داشتیم که برای داشتن جهانی بهتر باید کودکانی بهتر تربیت کنیم.
-پس از پخته شدن ایده، اجرا به چه صورت شکل گرفت و به‌پیش رفت؟
منیره شاکری فر: قسمت مهم کار «انتقال محتوا» به بچه‌ها بود. ما با استفاده از فرم قصه‌گویی، کتاب «ساداکو و هزار درنای کاغذی» را برای بچه‌ها توسط قصه‌گوی حرفه‌ای خانم راحمه شهریاری، قصه‌گویی کردیم و برای تفهیم بهتر موضوع، فیلم مستند کوتاهی هم قبل از شروع قصه برای بچه‌ها پخش کردیم.
ساداکو یک دختر ژاپنی متولد هفتم ژانویه ۱۹۴۳ است که موقع بمباران هیروشیما ۲ ساله بود. وقتی بمب به هیروشیما برخورد می‌کند از پنجره خانه به بیرون پرت می‌شود و مادرش که با وحشت به سراغش رفته بود می‌بیند که سالم است، اما قرار گرفتن در معرض تشعشعات باعث مبتلا شدن ساداکو به لوسمی یا همان سرطان خون می‌شود.
پزشکان پیش‌بینی می‌کنند که او حداکثر یک سال زنده است و باید مدتی توی بیمارستان بستری بشود. ساداکو در بیمارستان با یک افسانه ژاپنی آشنا می‌شود که اگر کسی هزار درنای کاغذی بسازد هر آرزویی داشته باشد برآورده می‌شود.
برای همین ساداکو تصمیم گرفت «هزار درنای کاغذی» بسازد؛ ساداکو در حالی توی سن ۱۲ سالگی می‌میره که فقط توانسته بود ۶۴۴ درنا را بسازد؛ اما این پایان رؤیایش نبود و هم‌کلاسی‌هایش ۳۵۶ درنای کاغذی دیگر ساختند تا تعدادشان به همراه درناهای ساداکو به هزار رسید و بعد همه آن‌ها را به همراه ساداکو به خاک سپردند.
اتفاقی که برای ساداکو افتاد باعث شد «درنا» به یک نماد صلح تبدیل بشود و مجسمه ساداکو در هیروشیما و خیلی جاهای دیگر ساخته بشود و هرسال در سالروز مرگ او از سراسر دنیا برای ساداکو هزار درنای کاغذی با آرزوی صلح در تمام جهان ساخته می‌شود.
محمد نوری: ما هم تصمیم گرفتیم همین کار را انجام بدهیم و بخشی از برنامه ساخت درنا با روش اوریگامی توسط بچه‌ها باشد اما برای اینکه بتوانیم هزار درنا بسازیم نیاز به مشارکت بیشتری داشتیم.
پس اول تصمیم گرفتیم با کتابخانه‌های عمومی در فلسطین یا لبنان به‌صورت وبینار ارتباط بگیریم. پیام‌هایی ارسال کردیم اما متأسفانه در آن روزهای بحبوحه جنگ و بمباران همه آن‌ها یا تعطیل بودند یا خراب‌شده بودند و یا تبدیل به پناهگاه شده بودند.
البته همه آن‌ها برای ما آرزوی موفقیت داشتند و خیلی خوشحال بودند که ما به‌عنوان یک کتابخانه به یادشان بودیم و خواستیم برای امید و آرزوی صلح کاری انجام بدهیم. در گام بعدی ما برای اینکه بتوانیم به ساخت هزار درنا برسیم سراغ کتابخانه‌های شهرها و استان‌های مختلف در ایران رفتیم. به همه پیام و محتوای برنامه را ارسال کردیم تا در صورت موافقت با ما همراهی کنند و خوشبختانه از شمال تا جنوب ایران بیشتر از ۳۰ کتابخانه به‌صورت داوطلبانه با ما همراه شدند و این‌گونه شد که پیام صلح و دوستی ما از شهر گرگان و کتابخانه ما به تمام ایران با هزار درنای کاغذی پرواز کرد.
-خروجی نهایی و بازخوردهای درون‌سازمانی، استانی و ملی چطور بود؟
منیره شاکری فر: بازخوردها و واکنش‌ها به خبر، عکس‌ها و کلیپ‌های منتشرشده از این برنامه در پیام‌رسان‌های داخل سازمانی بسیار تشویق‌کننده بود و این برنامه به‌عنوان یک برنامه ویژه خلاقانه در سازمان منعکس شد.
محمد نوری: از روزنامه‌ها و رسانه‌های استانی گرفته تا در همین بهمن‌ماه سال جاری مطلبی از برنامه‌ها در روزنامه کشوری جام جم در صفحه ضمیمه قفسه کتاب منتشر شد. در مجموعه بازخوردهای خوبی را شاهد بودیم.
-ما شاهد بازتاب بین‌المللی این رویداد صلح محور بودیم، بازخوردهای جهانی به چه شکل بود؟
منیره شاکری فر: فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری ایفلا که در حوزه کتابخانه و کتابداری فعالیت می‌کند ارگانی مستقل، غیردولتی، بین‌المللی و غیرانتفاعی است که هدفش ارتقای تفاهم بین‌المللی، همکاری، گفت‌وشنود، پژوهش و توسعه در همه زمینه‌های کتابداری و کتابخانه‌ها در سرتاسر جهان است.
یکی از شاخه‌های «ایفلا» با نام «انسولیب»، فعالیت‌ها و دستاوردهای کتابخانه‌های حامی توسعه پایدار و محیط‌زیست را بررسی می‌کند و بستری برای ارائه داستان‌ها، رویدادها یا پروژه‌های جالب از کتابخانه‌های سراسر جهان فراهم می‌کند که از تعهدی سبز و پایدار پیروی می‌کنند.
به همین دلیل ما گزارشی از این برنامه را که با مضمون «ترویج گفتمان صلح که در روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» انجام‌شده بود را برای خبرنامه سالانه انسولیب ارسال کردیم و خوشبختانه گزارش ما از میان گزارش‌هایی که از سراسر جهان برای چاپ در خبرنامه این سازمان جهانی ارسال می‌شود موردپذیرش قرار گرفت و در دومین شماره از چهارمین جلد خبرنامه ایفلا؛ انسولیب در دسامبر ۲۰۲۴ به چاپ رسید.
محمد نوری: طبق بررسی‌های انجام‌شده اولین بار است که گزارشی از فعالیت کتابداران ایرانی در این خبرنامه چاپ می‌شود و برای ما واقعاً باعث افتخار بود که نام ایران و پیغام صلح و دوستی را از کتابخانه‌های ایران به دنیا منتقل کردیم و توانستیم رسالت کتابدار و کتابخانه را در این زمان و تا جایی که توانش را داشتیم به انجام برسانیم.
به گزارش ایبنا، قصه هزار درنای ایران به همت منیره شاکری فر و محمد نوری دو کتابدار کتابخانه‌های بشارت و حافظ گرگان در دومین شماره از چهارمین جلد خبرنامه ایفلا؛ انسولیب در دسامبر ۲۰۲۴ به چاپ رسید.
منیره شاکری فر، متولد ۱۳۶۲ در گرگان، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد کتابداری است. وی ۱۶ سال سابقه کار در کتابخانه‌های عمومی را دارد که از این ۱۶ سال، حدود ۱۳ سال مسئولیت کتابخانه را بر عهده داشته و بارها در کنار همکارانش با قلمی کردن مقالاتی، در همایش‌های مختلفی حضور پیداکرده است.
محمد نوری، متولد ۱۳۶۵ در گرگان و دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات کتابخانه‌های عمومی است و از او در نشریات مختلف اشعار و مقالاتی منتشرشده است.
∎