طبق نقل‌ها و اسناد تاریخی حضرت سیدالشهدا(ع) شروع‌کننده جنگ نبودند و تمایلی هم به آن نداشتند ولی با اجبار حکومت بین شهادت و ذلت، شهادت را انتخاب کردند.
در ایام مبارک ماه شعبان مروری بر موضع‌گیری‌های آن حضرت می‌تواند چراغ راهی برای هر زمان به خصوص امروز ما باشد؛ خبرنگار ایکنا با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا عمادی؛ استاد حوزه و دانشگاه گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم؛
ایکنا ـ ایثار از ویژگی‌های بارز امام حسین(ع) است اما گاهی این نگاه توسط برخی افراد مطرح شده است که ایشان در ماجرای عاشورا تحت شرایط تحمیل‌شده تن به شهادت دادند، آیا چنین نگاهی درست است یا اینکه اساسا ایثار شیوه و سبک زندگی امام(ع) بوده است؟
قبل از پرداختن به این بحث متذکر شوم که در مورد امام حسین(ع) سیره به معنای مصطلح مانند سیره نبوی و علوی وجود ندارد یعنی اگر بخواهیم بگوییم حضرت در سن 15 و 20 سالگی چه می‌کرده است، متن مستند و معتبری نداریم ولی می‌توانیم قله شخصیت امام(ع) یعنی ایثارگری او را مورد تحلیل قرار دهیم که با زندگی امروز ما هم درگیر است؛ به عبارت دیگر از خودگذشتگی و ایثار یا معامله.
آن چیزی که از امام حسین(ع) باقی مانده است سخنان ایشان در مسیر منتهی به حادثه کربلاست؛ البته امام حسین(ع) فردی کم‌حرف بودند یعنی خیلی هم مطلب از ایشان نداریم.
افراد ایثارگر اساسا وقت و سرمایه خود را صرفا برای زندگی شخصی خود استفاده نمی‌کنند بلکه مقداری از وقت و مالشان را در خدمت به دیگران به کار می‌بندند؛ قرآن کریم هم فرموده است: وَ يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ. البته این کار، کار هر کسی نیست؛ ایثار رمز ماندگاری است و به این معنا همه نهضت‌ها و انقلاب‌ها با ایثار شکل می‌گیرند مثلا بنده یک پزشک و روحانی یا در شغل‌های دیگر هستم ولی وقتی جنگی رخ دهد یا قرار است انقلابی رخ بدهد همه پای کار می‌آیند و سنگر درست می‌کنند. مکررا در جبهه چنین صحنه‌هایی وجود داشت که آب کم بود و قمقمه خود را به فرد دیگری می‌دادند؛ یعنی همه از جایگاه خود می‌گذرند و آن چه را در این مقطع وظیفه اجتماعی است انجام می‌‌دهند و رمز پیروزی نهضت امام حسین(ع) هم همین بوده است.
انقلاب‌ها و کشورها وقتی شکست می‌خورند که ایثار را کنار بگذارند یعنی هر کسی بگوید من کارم چیزی دیگری است. روحانی می‌گوید من روحانی هستم و پزشک می‌گوید من پزشک هستم و کاری با مسائل اجتماعی ندارم. پزشک وقتی بگوید من اینقدر پول ویزیت باید بگیرم و روحانی دنبال پاکت‌گرفتن باشد روحیه معامله‌گری در جامعه شکل می‌گیرد؛ البته نمی‌گویم معامله چیز بدی است ولی دیگر فرد و جامعه ماندگار نخواهد شد؛ العیاذبالله اگر امام حسین(ع) با یزید و ابن زیاد معامله کرده بود شاید جانش را هم نجات می‌داد ولی نام او ماندگار نمی‌شد.
حضرت فرمودند مثلی لا یبایع مثله؛ امام نمی‌گوید من با یزید معامله نمی‌کنم، می‌فرماید مثل من با مثل یزید معامله نمی‌کند؛ این جمله طلایی در طول تاریخ کارکرد دارد. بنابراین در مواردی یک معامله می‌تواند عامل سقوط یک ملت یا جامعه شود؛ زمانی که امیرمؤمنان(ع) حاکم شدند در اولین خطبه خود فرمودند: آگاه باشید ای کسانی که تاکنون از بیت‌المال سهم می‌گرفتید من این‌ها را قطع خواهم کرد و از من گلایه نکنید. خطاب ایشان به کسانی است که همراه حضرت بوده و مبارزه کرده‌اند و در راه خدا هزینه داده‌اند. فرقی نمی‌کند مهاجر و انصار و هم صحبت پیامبر(ص) باشید؛ اجر شما با خداست و از خدا اجرتان را طلب کنید. هر کس مسلمان است ما از بیت‌المال به او به صورت مساوی سهم می‌دهیم.
یعنی امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید قرار نیست معامله کنیم و چون تو در جبهه من بودی و تیر انداختی، بیشتر سهم داشته باشی، وقتی پیروز شدیم همه باید به صورت مساوی از بیت‌المال سهم ببریم. معنای ایثار آن است که اگر برای خدا کاری کردیم دیگر نباید از دیگران توقع داشته باشیم؛ در سوره مبارکه انسان فرموده است: إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا؛ حتی تشکر هم از کسی نمی‌خواهیم.
در آیه دیگری فرموده است: وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ۚ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ یعنی در حالی که دستشان تنگ بود ایثار کردند؛ اساسا معنای ایثار این است که انسان از خود بزند و بکند و به جامعه بدهد. منظور از یوق شح نفسه؛ هم جلوگیری از طمع و کنترل نفس است و اینکه انسان به دنیا دل نبندد.
اوج ایثار در حضرت سیدالشهدا(ع) متجلی است زیرا کسی ممکن است مال و وقت خود را برای دیگران ایثار کند ولی امام حسین(ع) همه زندگی و فرزندان و مال و جان خود را فدا کرده است. بهترین تعبیر آن است که امام حسین(ع) در قله ایثار بود و اگر درباره ایثار حضرت علی اکبر(ع) و حضرت عباس(ع) سخن می‌گویم این‌ها شاگردان امام حسین(ع) هستند.
ایکنا ـ آیا این صفت برجسته امام حسین(ع) را می‌توان در زندگی امروز به خصوص برای مردم و مسئولان الگوسازی کنیم؟
بله معتقدم کاملا منطبق با امروز جامعه است. کشور ما با اعتقاد و پیشینه تاریخی خود همه هستی خود را در راه دین و اسلام گذاشته است، چرا انقلاب پیروز شد زیرا همه، کارهای خود را تعطیل کردند و پای کار انقلاب آمدند؛ چرا ما یک وجب از خاک خود را ندادیم زیرا همه احساس مسئولیت کردند؛ حتی اگر نگاه ملی‌گرایانه هم داشته باشیم چون همه پای کار آمدند موفق شدیم و مدیران و مسئولان باید بدانند امروز بر کشوری حاکم شده‌اند که این همه مجاهدت برای آن صورت گرفته و اگر کسی کاری هم برای انقلاب و اسلام کرده است قرار نیست بیشتر از دیگران ببرد و همه مساوی هستند.
قرآن فرموده است: مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا؛ گروهی شهید شدند ولی گروهی هم در انتظار شهادت هستند و این‌ها استحاله نمی‌شوند و از موقعیت خود سوء استفاده نمی‌کنند که مال و منالی بهم بزنند.
البته این توصیه فقط برای مسئولان هم نیست بلکه برای ما هم هست. در همین دروازه غار کسی را می‌شناسم که بچه جبهه و جنگ است و سالیان سال در حالی که یک دست ندارد مشغول کار پنچرگیری است و از هیچ کسی هم توقع ندارد زیرا با خدا معامله کرده و او ایثارگر واقعی است. ما تا زمانی که چنین آدم‌هایی داریم می‌توان گفت نظام و انقلاب پیروزی داریم ولی اگر دنبال این باشیم که لقمه‌ای برای خودمان از مردم بکنیم و هر کسی دنبال بیشتر بهره‌بردن از بیت‌المال باشد موفق نخواهیم شد.
ایکنا ـ ظاهرا در ماجرای عاشورا تنها گزینه پیش روی امام حسین(ع) جنگ بوده است، آیا اگر گزینه‌های دیگری وجود داشت امام باز شهادت را انتخاب می‌کردند؟
امام حسین(ع) از ابتدا هم برای جنگ نرفتند؛ 18هزار نامه و صدهزار امضا از سوی کوفیان برای ایشان ارسال شد که شما به این شهر بیایید؛ امام حسین(ع) اعقل عقلا است ولی زن و بچه‌اش را با خود می‌برد؛ امام حرکت می‌کند تا در کوفه کارها را سر و سامان دهد ولی در بخشی از مسیر به یقین رسیدند که رای و نظر مردم برگشته، لذا امام(ع) راه خود را کج کردند و به سمت کربلا که بعد از کوفه است رفتند ولی لشکر حر آمد و جلوی ایشان را گرفت؛ امام(ع) هم وقتی با بیعت اجباری مواجه شدند فرمودند: مثلی لا یبایع مثله؛ امام حسین(ع) اگر تن به معامله می‌دادند همه زحمات پیامبر(ص) و پدر بزرگوارشان بر باد رفته بود زیرا این کار به منزله تایید یزید و خلافت او بود و مشروعیت او را امضا کرده بود.
امام(ع) حتی فرمودند که من حاضرم به مدینه برگردم تا درگیری ایجاد نشود ولی اهل تسلیم هم نیستم لذا مردانه ایستادند و شهید شدند. در تعابیر وجود دارد که یزید مرا بین دو امر ذلت و بیعت قرار داده است و هیهات من الذله. من بین مرگ و ذلت، مرگ را می‌پذیرم.
انتهای پیام