به گزارش خبرنگار ایرنا، با توجه به نقش و اهمیت بذور در افزایش تولید برنج که به اعتقاد برخی از کارشناسان اگر بذر در نخستین طبقه از تولید بذر یعنی استفاده از بذر مادری و به صورت هیبریدی تولید شود، افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی محصول از طریق این نوع بذر دور از انتظار نیست، موضوعی که همچنان مورد بی توجهی دست اندرکاران قرار می گیرد.

کارشناسان زراعت برنج می گویند در حال حاضر بخش زیادی از بذور مصرفی شالیکاران به صورت خود مصرفی و از شالیزارهایی تهیه می شود که به طور یقین تمامی بذور مصرفی در شرایط ایده آل تولید نشده و دستیابی به تولید بالا با استفاده از این بذور، علمی نخواهد بود.

از آن جایی که طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران در یک دهه اخیر تا ۷۰درصد زمین‌های شالیزاری مازندران زیر کشت ۲ رقم طارم هاشمی و طارم محلی می رود، جا دارد تا برنامه ریزی و سرمایه گذاری بیشتری در این مورد انجام و این نهاده به آسانی در اختیار شالیکاران قرار گیرد.

این که چرا مقدار بذر اصلاح و گواهی شده مورد نیاز به تناسب سطح اراضی شالیزاری در هر شهرستان تولید و توزیع نمی شود، طبق بررسی های صورت گرفته افزایش هزینه تولید است، یعنی شرکت های تولید کننده بذر گواهی شده برنج مورد حمایت قرار نمی گیرند.

بررسی ها از آمار تولید بذر گواهی شده برنج طی سال های گذشته در مازندران نشان می دهد که مقدار تولید و توزیع بذر ارقام بومی طارم و پرمحصول از سال ۱۳۹۴ که حدود ۸۰۰ تن بوده در سال ۱۳۹۷ به بیش از یک‌هزار و ۶۰۰تن رسید و طی ۶ سال گذشته هر سال تولید و توزیع بذر گواهی شده کاهشی شد و امسال این عدد به کمترین رقم یعنی ۳۰۰ تن رسید.

کاهشی شدن تولید بذر گواهی شده برنج در مازندران در حالی است که طبق برنامه موسسه تحقیقات برنج کشور مستقر در آمل تا پایان سال ۱۴۰۴ باید به هفت هزار تن برابر با ۶۰ درصد از نیاز استان برسد.

بذر گواهی شده (certified seed) به بذری گفته می شود که تحت نظر کارشناسان کشاورزی در زمین های منتخب کشت و برداشت می شود و با هدف افزایش کمیت و کیفیت تولید محصول در بسته بندی های خاص در اختیار کشاورزان قرار می گیرد.

بذرهای گواهی شده از کشت بذرهای مادری یا اصیل ( registered seed) که در مراکز تحقیقاتی کشاورزی پس از سال ها مطالعه و تحقیق در ابعاد مختلف تولید می شود، به دست می آید.

طبق اعلام رسمی کارشناسان زراعت برنج نخستین مرحله از فرآیند تولید برنج، خزانه گیری شالی پس از شخم و شیار است که برای هر هکتار به طور متوسط ۴۵تا ۵۵ کیلو بذر شالی استفاده می شود.

لزوم ضد عفونی کردن بذر شالی برای کنترل بیماری های رایج

از آن جایی که عمده بذر شالی به صورت خود مصرفی توسط خود کشاورزان بدست می آید، به همین دلیل انجام ضد عفونی بذر شالی ضروری و مهم است. توصیه جدی و مهم محققان و پژوهشگران از شالیکاران این است تا درانتخاب بذر سالم دقت کرده و نسبت به ضد عفونی کردن برای کنترل بیماری های برنج اقدام کنند.

کارشناسان حفظ نباتات مازندران معتقدند ضدعفونی بذر شالی برای جلوگیری از بیماریهای قارچی و باکتریایی ضروری است و به کشاورزان توصیه می شود از سموم قارچ کش توصیه شده از قبیل، سلست، تریفمن و رورال TS استفاده شود.

بذر شالی باید به مدت ۲۴ ساعت در محلول آب و قارچکش قرار داده تا ضدعفونی بذر صورت گیرد و نکته مهم در استفاده از قارچ کش این است که در این مدت سه تا چهار بار باید ترکیب بذر و قارچ کش مخلوط شود تا قارچ کش به همه قسمت های بذر آغشته شود.

بنابر توصیه کارشناسان، بذر شالی پس از ۲۴ ساعت از آب حاوی قارچ کش باید جدا کرده و سپس برای عملیات جوانه زنی داخل گونی ریخته شود. همچنین برای سبک و سنگین کردن بذر شالی، ابتدا بذر را در آب می ریزیم و تمامی بذر های پوک روی آب جمع شده و با صافی از روی آب جدا می شود.

بذرهای خود مصرفی و یا گواهی شده از اهمیت بالایی در تولید دارند و کشاورزان باید نسبت به انجام درست و به موقع خزانه گیری دقت لازم را داشته وبه توصیه های کارشناسی اهتمام کنند.

دلیل اصلی کاهش تولید و توزیع بذر گواهی شده برنج افزایش هزینه تولید است

مدیر زراعت جهاد کشاورزی مازندران علت اصلی پایین بودن تولید بذر گواهی شده برنج را بالا بودن هزینه تولید ذکر کرد و گفت: این که شرکت های پیمانکاری تولید بذر با سود تسهیلاتی ۲۳ تا ۲۵ درصدی مورد حمایت قرار بگیرند، توجیه اقتصادی ندارد و کشاورزان نسبت به خرید بذر خود داری می کنند.

خلیل حقیقی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، به تولید ۳۰۰ تن بذر گواهی شده امسال در ارقام بومی طارم محلی و ۲ رقم پر محصول شیرودی و فجر اشاره کرد و افزود: شرک خدمات حمایتی مازندران، اتحادیه تعاون روستایی، شرکت سبز پایدار و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری چهار پیمانکار تولید بذر گواهی شده برنج استان هستند که امسال اقدام به این مقدار بذر گواهی شده کردند.

وی با بیان این نکته که کشاورزان پیشرو که مورد تایید مراکز خدمات کشاورزی و تحت نظارت کارشناسان زراعت برنج اقدام به تولید بذر گواهی شده می کردند، در چند سال اخیر به دلیل افزایش هزینه و استقبال کم کشاورزان از خرید، از انجام شالیکاری با هدف تولید بذر خود داری می کنند، اظهار کرد: اگرچه جهاد کشاورزی در بخش ترویج و توصیه های کشاورزی خدمات فنی مهندسی رایگان را به کشاورزان پیشرو در تولید بذر گواهی شده می کند، اما هزینه های تامین نهاده ها، بوجاری و کیسه گیری آن بسیار بالا رفته است.

مدیر زراعت جهاد کشاورزی مازندران استقبال کشاورزان استان به استفاده از بذر گواهی شده ارقام پر محصول را مطلوب ارزیابی کرد و بیان داشت : از آنجایی که هزینه تولید ارقام محلی پایین تر و کیفیت و قیمت بازار این نوع برنج نسبت به ارقام پر محصول بالاتر است، کشاورزان بیشتر ارقام محلی را کشت می کنند.

حقیقی با توضیح این نکته که اکنون شالیکاران، بذری را که برای کاشت انتخاب می کنند، بیشتر از محصول سال قبل تهیه شده است، گفت: کشاورزان بعد از برداشت برنج و خشک کردن آن مقداری بذر را بصورت شلتوک یا به صورت خوشه نگهداری می کنند د تا در سال بعد از این بذر برای کاشت در خزانه استفاده کنند.

وی به اهمیت تامین و توزیع بذر گوایه شده برنج در مازندران اشاره کرد و بیان داشت: تامین بذر گواهی شده از جمله مولفه های کشاورزی پایدار است و معتقدم با تولید بذر گواهی شده مورد نیاز که ۱۲هزار تن برای حدود ۲۲۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری استان است، می توانیم به افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی تولید محصول برسیم ، مقدار افزایشی که به طور یقین برای جبران کسری تولید که واردات برنج صورت می گیرد، قابل جبران است.

کشت برنج در مازندران از ماه اسفند هر سال با شخم و شیار و آب تخت شالیزارها آغاز می شود و در فروردین و اردیبهشت به نشاء می رسد.

بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم اکنون حدود ۳۰درصد شالیکاران به خصوص در دشت ۱۱۰ هزار هکتاری هراز واقع در شهرستان های آمل، بابل، بابلسر، محمودآباد و فریدونکنار شخم و شیار زمستانه را انجام دادند.