جوان آنلاین: ایران این ظرفیت را دارد که منابع گاز خود را به موتور محرکه رشد اقتصادی تبدیل کند. در سالهای گذشته بخش نفت و گاز پیشران رشد اقتصادی بوده و نسبت به بخشهای دیگر رشد بالاتری داشته است. با این حال به دلیل انباشت مشکلات و ناترازیها در چند دهه گذشته این میزان از رشد، طبق اهداف اسناد بالادستی محقق نشده است. مشاور کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی با اشاره به ضرورت افزایش سرمایهگذاری و بهرهوری در حوزه گاز در خصوص الزامات ارتقای امنیت انرژی و نقش آن در تحقق رشد ۸ درصدی اقتصاد به «جوان» گفت: ناترازی گاز بسیار مسئلهای جدی و فوری است و عبور از این مقطع، درگرو مرکز فرماندهی واحد و با اقتدار است.
توسعه صنعتی ایران در دهه ۹۰ با مشکل نامتعادلی انرژی به ویژه در قالب کمبود گاز در فصول سرد سال مواجه شده است. این بیتعادلی نه تنها بر صنایع وابسته به گاز برای تولید محصولات صنعتی تأثیر میگذارد، بلکه تأثیر موجی بر رشد کلی اقتصادی کشور دارد. کمبود موقتی و مقطعی گاز منجر به تعطیلی صنایع، کاهش تولید و در نهایت مانع از توسعه صنعتی کشور میشود. قانون برنامه هفتم توسعه، بر حل گرههای گاز با برنامههای متعدد و متنوع تمرکز کرده و محور اصلی مبتنی بر روش ذخیرهسازی است که راهکار اصلی و کلیدی به شمار میرود و دولت باید با سرمایهگذاری و ارائه مشوقهای متنوع، زمینه توسعه ظرفیت ذخیرهسازی گاز را فراهم کند. به باور کارشناسان، طبق قانون برنامه هفتم توسعه، هدفگذاری ایجاد ظرفیت تأمین گاز معادل ۱۲۰میلیون متر مکعب در روز در نظر گرفته شده است که با تکیه بر سرمایهگذاری بخش دولتی و صنعتی کشور و همچنین ارائه مشوقهای جذاب دولتی برای ورود سرمایه به بخش صنعتی این امکان به راحتی وجود دارد که عدد مذکور در زمینه ذخیرهسازی روزانه ۱۲۰میلیون مترمکعب گاز در اوج ۱۰۰ روز ایام سرد سال محقق شود.
نصرت الله سیفی، مشاور کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در خصوص تبدیل شدن ایران به هاب گازی منطقه به «جوان» گفت: ابتدا باید تعریف درستی از هاب ارائه شود. تصور برخی این است که هاب همانند جعبه تقسیمی است که چند ورودی و خروجی دارد، اما باید بدانیم که هاب، تعریف گستردهتری دارد و با صرف این مطلب که زیرساخت فیزیکی موجود است نمیتوان از هاب شدن صحبت کرد. موضوع مهم و اساسی برای هاب شدن این است که عرضه از تقاضا و ورودی نسبت به خروجی بیشتر باشد و ناترازی و کمبودی وجود نداشته باشد. بنابراین صرف داشتن فقط خط لوله و پالایشگاه و مواردی مرتبط با آن، مثل ایستگاههای تقویت فشار یا مخازن ذخیرهسازی برای هابشدن کافی نیست. در حال حاضر در حوزه گاز نه تنها عرضه و تولید بیشتر از مصرف و تقاضا نیست، بلکه کمتر نیز هست. بنابراین در ابتدا نیاز به اقدامات متعددی برای جبران این ناترازی وجود دارد.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز، با اشاره به ظرفیتهای قابل توجه در کشور از جمله ۱۰۰ ایستگاه تقویت فشار گفت: این ظرفیتها که وجود دارد شرط لازم است، اما اگر گازی وجود نداشته باشد برای تبدیل شدن به هاب گازی کافی نیست.
وی با اشاره به ضرورت ایجاد بازار و قواعد و قوانین خرید و فروش گاز افزود: در کنار زیر ساختهای سختافزاری زیر ساختهای نرم افزاری را نیز لازم داریم بنابراین قوانین حاکم بر بازار نیز از دیگر موارد مهم است که باید تدوین، اجرا، پایش، عیبیابی و مجدداً تدوین شوند و این یک چرخه دائمی است.
مدیر عامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت کشور در خصوص راهکارها و الزامات توسعه گاز در کشور و نقش آن در رشد ۸درصدی اقتصادی گفت: در طول چند دهه گذشته بارها و بارها از زبان مقامات دولتی و حاکمیتی و مراکز مختلف بخش خصوصی درباره نقش و اهمیت امنیت عرضه انرژی و ضرورت بهرهوری و رخ ندادن ناترازی آن صحبت به میان آمده بود و راهکارهایی ارائه شده بود و اراده برای انجام آن نیز وجود داشت و کارهایی هم انجام شد، اما کافی نبود. واقعیت آن است که برای اجرای این اهداف توسعهای ضرورت دارد تا یک مرکز فرماندهی واحد و با اقتدار سکانداری مدیریت و بهرهوری حوزه انرژی از جمله گاز را در دست بگیرد، همه راهکارها و احجام بودجه و بازیگران و زمانبندیها و فناوریهای مورد نیاز مشخص است، اما هیچ حرکتی رو به جلو نداریم. ارادهاش را داریم، اما نتیجهگیری نداریم. وضعیت فعلی ما همانند شخصی است که ریزش بهمن را میبیند و اراده برای گریز از آن را هم دارد، اما برای فرار از خطر هیچ حرکتی نمیکند. بنابراین برای عبور از وضعیت فعلی باید موانع از طریق مدیریتی واحد و قدرتمند و البته سالم برداشته شود.
مشاور کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی به بیان مثالی از راهکارها و بودجه مورد نیاز آن پرداخت و گفت: به عنوان نمونه، برای جلوگیری از افت فشار میدان پارس جنوبی در طرف ایران، لازم است پروژه فشار افزایی اجرا شود که تخمین زده شده ۳۷میلیارددلار منابع مالی نیاز دارد و در غیر این صورت به اندازه یک فاز (۲۵میلیونمتر مکعب در روز) در سال کاهش تولید داریم. اینکه این منابع باید از چه طریقی تأمین شود موضوعی است که سالها درباره آن صحبت شده است.
سیفی ادامه داد: رقمهای متعددی در خصوص منابع لازم برای توسعه بخش گاز و انرژی عنوان شده است که یکی از این رقمها را جناب آقای اوجی وزیر نفت محترم دولت سیزدهم در مجلس شورای اسلامی اعلام کردند، حدود ۸۰میلیارد دلار برای توسعه گاز لازم داریم. تاکنون برآوردهای مختلفی از سوی سازمانهای مسئول ارائه شده است که مجموعاً حدود ۲۰۰ میلیارد دلار منابع برای افزایش تولید و نگهداشت در حوزه نفت و گاز و برق است.
مدیر عامل اسبق شرکت بهینهسازی مصرف سوخت افزود: البته صرف افزایش تولید گاز موضوعی نیست که حل کننده ناترازی گاز در کشور باشد بلکه برای عبور از ناترازی ضروری است تا بازدهی و بهینهسازی را در بخش تولید، انتقال و مصرف افزایش دهیم. برآوردی از سوی اساتید دانشگاه شریف صورت گرفت مبنی بر اینکه اگر ۱۰سال در حوزه تولید، نقل و انتقال و مصرف مدیریت صورت گیرد، حدود ۷۰۰میلیارد دلار صرفهجویی و بازگشت سرمایه درپی خواهد داشت که خود خلق ثروت عظیمی است.
مشاور کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی با بیان اینکه مدیریت انرژی از جمله مدیریت گاز تبدیل به کلاف سردرگمی شده و عدم این مدیریت به تولیدات کشور از جمله فولاد و پتروشیمیها آسیب وارد کرده تصریح کرد: مرکز فرماندهی برای تحول در حوزه مدیریت گاز نیاز داریم، چراکه این موضوع برای کشور استراتژیک و حیاتی است. کوهی از مشکلات مختلف داریم و ضرر ناشی از این مشکلات هر روز کنتور میاندازد.
به گفته او راهکار برای مدیریت انرژی موجود است، اما آنچه در حال حاضر از اهمیت راهبردی برخوردار است چگونه اجرا کردن و مدیریت واحد (کسی که در آن واحد اختیارات تام سه قوه را داشته باشد) است. این مرکز فرماندهی برای مدت محدودی که خطر فوری و جدی ناترازی انرژی مرتفع شود، مورد نیاز است. پس از عبور از بحران میتوان دوباره از سازمانهای بوروکراتیک کشور استفاده کرد.
گفتوگوی «جوان» با مشاور کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی
تأمین گاز پایدار فرماندهی واحد و با اقتدار میخواهد
صرف داشتن خط لوله و پالایشگاه و مواردی مرتبط با آن، مثل ایستگاههای تقویت فشار یا مخازن ذخیرهسازی برای هابشدن کافی نیست. در حال حاضر در حوزه گاز نه تنها عرضه و تولید بیشتر از مصرف و تقاضا نیست، بلکه کمتر نیز است. بنابراین در ابتدا نیاز به اقدامات متعددی برای جبران این ناترازی وجود دارد
صاحبخبر -
∎