با وجود اینکه تالابها فقط حدود ۶درصد از سطح زمین را تشکیل میدهند، اما ۴۰درصد از تمام گونههای گیاهی و جانوری در این زیستگاهها زندگی و یا تولیدمثل میکنند.تنوع زیستی تالاب برای سلامتی، تامین غذا، گردشگری و مشاغل اهمیت دارد. تالابها برای انسانها، سایر اکوسیستمها و اقلیم ما حیاتی هستندوخدمات ضروری مانند تنظیم آب،کنترل سیل و تصفیه آب را ارائه میدهند. بیش از یکمیلیارد نفر در سراسر جهان برای امرارمعاش خود به تالابها وابسته هستند(باارزش سالانه ۴۷تریلیون دلار)؛ این یعنی تقریبا یک نفر از هر هشت نفر روی زمین. اهداف توسعه پایدار سازمان ملل به وضوح تأکید میکند که کاهش فقر جهانی نیازمند حفاظت و احیای اکوسیستمهایی نظیر تالابهاست. تخریب این تالابها نهتنها به محیطزیست آسیب میزند، بلکه افرادی را که بهطور مستقیم برای تأمین معیشت خود به این منابع وابستهاند، بهخصوص افراد بسیار فقیر، به فقر شدیدتری دچار میکند. برای بسیاری از دولتها این موضوع به یک نگرانی بزرگ تبدیل شده است؛ بهویژه در کشورهای در حال توسعه. تخمین زده میشود که ۸۵درصد تالابها از سال ۱۷۰۰ میلادی تاکنون از دست رفتهاند.
جایی که طبیعت تعادلش را بازمییابد
۳۵درصد کربن زمین، توسط تالابها جذب میشوند. بههمیندلیل آنها موثرترین اکوسیستم زمینی برای رسیدگی به بحران اقلیمی هستند. با جذب دیاکسید کربن از جو و ذخیره آن در خاک و زیستتوده، تالابها موجب کاهش تغییرات آبوهوایی میشوند. تالابهای ساحلی، مانند جنگلهای حرا، کربن را تا ۵۵ برابر سریعتر از مناطق گرمسیری جذب میکنند. این تالابها همچنین از ۶۰ درصد جمعیت انسانی که در امتداد خطوط ساحلی زیست میکنند در مقابل سیل، انواع طوفانها و سایر مخاطرات محیطی محافظت میکنند. درحالحاضر بیش از ۲۵۰۰ سایت رامسر (تالابهای مهم بینالمللی) در سراسر جهان وجود دارد. آنها بیش از ۵/۲میلیون کیلومتر مربع را پوشش میدهند؛ منطقهای بزرگتر از مکزیک. شبکه سایتهای رامسر شامل تالابهای ساحلی و داخلی از همه نوع آن است. به مناسبت روز جهانی تالابها که هر سال در دوم فوریه (۱۴بهمن) برای حفاظت و دفاع از این اکوسیستمهای ارزشمند برگزار میشود، به یکی از تازهترین پژوهشهای علمی صورتگرفته در حوزه تالابها میپردازیم.
گرمایش زمین ممکن است سبب کاهش جذب کربن توسط تالابها شود
دانشگاه فناوری ملبورن (RMIT) در یک مطالعه بزرگ جهانی با استفاده از چایهای کیسهای بهعنوان یک وسیله اندازهگیری به بررسی این فرضیه که افزایش دما ممکن است میزان کربن ذخیرهشده در تالابها را کاهش دهد پرداخت. یک تیم بینالمللی از دانشمندان ۱۹هزار چایکیسهای که حاوی چای سبز و رویبوس بود را در ۱۸۰ تالاب در ۲۸ کشور جهان دفن کردند تا توانایی تالابها برای نگهداری کربن در خاک خود را که بهعنوان ترسیب کربن تالاب شناخته میشود، اندازهگیری کنند. اگرچه ممکن است چایکیسهای ابزاری غیرعادی برای اندازهگیری این پدیده به نظر برسد، اما این یک روش پروکسی اثباتشده برای اندازهگیری انتشار کربن از خاک در اتمسفر است. بااینحال، این اولین باری است که چایکیسهای برای یک مطالعه طولانیمدت در چنین مقیاس بزرگی مورد استفاده قرار میگیرد. برگهای چای نشان میدهند که کدام نوع از تالابها بیشترین نشت کربن را دارند. چایکیسهای روشی ساده و استاندارد برای شناسایی چگونگی تاثیر آبوهوا، نوع زیستگاه و نوع خاک بر نرخ تجزیه کربن در تالابها ارائه میدهد. در هر سایت، دانشمندان بین ۴۰ تا ۸۰ کیسه چای را در عمق ۱۵سانتیمتری زیر زمین دفن و آنها را در فواصل زمانی مختلف طی سه سال جمعآوری و مکان GPS آنها را علامتگذاری کردند. دانشمندان سپس توده آلی باقیمانده از آنها را برای ارزیابی اینکه چه میزان کربن در تالابها ذخیره شده، اندازهگیری کردند. این مطالعه جهانی به رهبری دکتر استیسی ترواتان تاکت از دانشگاه RMIT شامل ۱۱۰ نویسنده مشترک در این مقاله، به همراه پژوهشگران بسیاری ازجمله دانشجویان مقطع کارشناسی و شهروند ــ دانشمندان بود. اعضای اصلی تیم شامل دکتر مارتینو مالربا و پروفسور پیتر مکریدی از دانشگاه دیکین و RMIT، دکتر سباستین کپفر روخاس از دانشگاه کپنهاگ در دانمارک و دکتر ایکا جوکیچ از موسسه فدرال سوئیس بودند. در این پروژه از دو نوع چایکیسهای (سبز و رویبوس) بهعنوان معیارهایی برای انواع مختلف مواد آلی موجود در خاک استفاده شد. چایسبز از مواد آلی تشکیل شده است که بهراحتی تجزیه میشوند، درحالیکه رویبوس کندتر تجزیه میشود. استفاده از هر دو نوع چایکیسهای در این پروژه محققان را قادر ساخت تا تصویر جامعتری از ظرفیت تالابها برای ذخیره کربن بهدستآورند. ترواتان تاکت گفت: «این دادهها به ما نشان میدهد که چگونه میتوانیم ذخیره کربن را در تالابها در تمام جهان به حداکثر برسانیم.» این دو نوع چای با افزایش دما متفاوت عمل کردند. ترواتان تاکت گفت: «بهطورکلی دمای بالاتر به افزایش پوسیدگی مواد آلی منجر میشود که به معنی کاهش حفظ کربن در خاک است. از آنجا که تجزیه چای رویبوس سختتر است، مهم نیست که کجا باشد، دمای بالاتر همیشه به پوسیدگی بیشتر منجر میشود، که نشان میدهد انواع کربنی که معمولا انتظار داریم در خاک ماندگاری بیشتری داشته باشند، در برابر دماهای بالاتر آسیبپذیر هستند.» این تیم تاثیر دما را به دو روش مورد مطالعه قرار داد؛ استفاده از دادههای ایستگاه آبوهوای محلی برای هر سایت و مقایسه تفاوت در مناطق آبوهوایی مختلف. با افزایش دما بسته به نوع تالاب، کیسههای چایسبز با سرعتهای متفاوتی پوسیده میشوند؛ در تالابهای آبشیرین سریعتر اما در تالابهای حرا و علفهای دریایی کندتر. تالابهای آبشیرین و مردابهای جزر و مدی بالاترین جرم چای باقیمانده را داشتند که نشاندهنده پتانسیل بیشتری برای ذخیره کربن در این اکوسیستمهاست. افزایش دما ممکن است به افزایش تولید و ذخیره کربن در گیاهان کمک کند، که میتواند به جبران تلفات کربن در تالابها بهدلیل گرمتر شدن هوا کمک کند؛ اما این امر مستلزم تحقیقات بیشتر در مطالعات آینده است. یافتههای این مطالعه به جمعآوری پازل ترسیب کربن در تالابها در مقیاس جهانی کمک میکند. جوکیچ گفت: «بهکارگیری معیارهای رایج در بین اکوسیستمهای آبی، دریایی و زمینی امکان مقایسه مفهومی و درک عوامل کلیدی درگیر در کنترل گردش جهانی کربن را فراهم میکند. اکنون که درک بهتری از محیطهایی که کربن بیشتری نسبت به سایرین ذخیره میکنند یافتهایم، میتوانیم از این اطلاعات برای اطمینان از محافظت از این مناطق در برابر تغییرات محیطی یا کاربری زمین استفاده کنیم.» محققان قصد دارند دادههای این پروژه را با دادههای حاصل از مطالعات مشابه در مورد میزان جذب کربن مستقر در زمین، ازجمله در جنگلها، ترکیب کنند تا طرحهای مدلهای جهانی پیشبینیکننده بهتری را ارائه کنند.
∎
جایی که طبیعت تعادلش را بازمییابد
۳۵درصد کربن زمین، توسط تالابها جذب میشوند. بههمیندلیل آنها موثرترین اکوسیستم زمینی برای رسیدگی به بحران اقلیمی هستند. با جذب دیاکسید کربن از جو و ذخیره آن در خاک و زیستتوده، تالابها موجب کاهش تغییرات آبوهوایی میشوند. تالابهای ساحلی، مانند جنگلهای حرا، کربن را تا ۵۵ برابر سریعتر از مناطق گرمسیری جذب میکنند. این تالابها همچنین از ۶۰ درصد جمعیت انسانی که در امتداد خطوط ساحلی زیست میکنند در مقابل سیل، انواع طوفانها و سایر مخاطرات محیطی محافظت میکنند. درحالحاضر بیش از ۲۵۰۰ سایت رامسر (تالابهای مهم بینالمللی) در سراسر جهان وجود دارد. آنها بیش از ۵/۲میلیون کیلومتر مربع را پوشش میدهند؛ منطقهای بزرگتر از مکزیک. شبکه سایتهای رامسر شامل تالابهای ساحلی و داخلی از همه نوع آن است. به مناسبت روز جهانی تالابها که هر سال در دوم فوریه (۱۴بهمن) برای حفاظت و دفاع از این اکوسیستمهای ارزشمند برگزار میشود، به یکی از تازهترین پژوهشهای علمی صورتگرفته در حوزه تالابها میپردازیم.
گرمایش زمین ممکن است سبب کاهش جذب کربن توسط تالابها شود
دانشگاه فناوری ملبورن (RMIT) در یک مطالعه بزرگ جهانی با استفاده از چایهای کیسهای بهعنوان یک وسیله اندازهگیری به بررسی این فرضیه که افزایش دما ممکن است میزان کربن ذخیرهشده در تالابها را کاهش دهد پرداخت. یک تیم بینالمللی از دانشمندان ۱۹هزار چایکیسهای که حاوی چای سبز و رویبوس بود را در ۱۸۰ تالاب در ۲۸ کشور جهان دفن کردند تا توانایی تالابها برای نگهداری کربن در خاک خود را که بهعنوان ترسیب کربن تالاب شناخته میشود، اندازهگیری کنند. اگرچه ممکن است چایکیسهای ابزاری غیرعادی برای اندازهگیری این پدیده به نظر برسد، اما این یک روش پروکسی اثباتشده برای اندازهگیری انتشار کربن از خاک در اتمسفر است. بااینحال، این اولین باری است که چایکیسهای برای یک مطالعه طولانیمدت در چنین مقیاس بزرگی مورد استفاده قرار میگیرد. برگهای چای نشان میدهند که کدام نوع از تالابها بیشترین نشت کربن را دارند. چایکیسهای روشی ساده و استاندارد برای شناسایی چگونگی تاثیر آبوهوا، نوع زیستگاه و نوع خاک بر نرخ تجزیه کربن در تالابها ارائه میدهد. در هر سایت، دانشمندان بین ۴۰ تا ۸۰ کیسه چای را در عمق ۱۵سانتیمتری زیر زمین دفن و آنها را در فواصل زمانی مختلف طی سه سال جمعآوری و مکان GPS آنها را علامتگذاری کردند. دانشمندان سپس توده آلی باقیمانده از آنها را برای ارزیابی اینکه چه میزان کربن در تالابها ذخیره شده، اندازهگیری کردند. این مطالعه جهانی به رهبری دکتر استیسی ترواتان تاکت از دانشگاه RMIT شامل ۱۱۰ نویسنده مشترک در این مقاله، به همراه پژوهشگران بسیاری ازجمله دانشجویان مقطع کارشناسی و شهروند ــ دانشمندان بود. اعضای اصلی تیم شامل دکتر مارتینو مالربا و پروفسور پیتر مکریدی از دانشگاه دیکین و RMIT، دکتر سباستین کپفر روخاس از دانشگاه کپنهاگ در دانمارک و دکتر ایکا جوکیچ از موسسه فدرال سوئیس بودند. در این پروژه از دو نوع چایکیسهای (سبز و رویبوس) بهعنوان معیارهایی برای انواع مختلف مواد آلی موجود در خاک استفاده شد. چایسبز از مواد آلی تشکیل شده است که بهراحتی تجزیه میشوند، درحالیکه رویبوس کندتر تجزیه میشود. استفاده از هر دو نوع چایکیسهای در این پروژه محققان را قادر ساخت تا تصویر جامعتری از ظرفیت تالابها برای ذخیره کربن بهدستآورند. ترواتان تاکت گفت: «این دادهها به ما نشان میدهد که چگونه میتوانیم ذخیره کربن را در تالابها در تمام جهان به حداکثر برسانیم.» این دو نوع چای با افزایش دما متفاوت عمل کردند. ترواتان تاکت گفت: «بهطورکلی دمای بالاتر به افزایش پوسیدگی مواد آلی منجر میشود که به معنی کاهش حفظ کربن در خاک است. از آنجا که تجزیه چای رویبوس سختتر است، مهم نیست که کجا باشد، دمای بالاتر همیشه به پوسیدگی بیشتر منجر میشود، که نشان میدهد انواع کربنی که معمولا انتظار داریم در خاک ماندگاری بیشتری داشته باشند، در برابر دماهای بالاتر آسیبپذیر هستند.» این تیم تاثیر دما را به دو روش مورد مطالعه قرار داد؛ استفاده از دادههای ایستگاه آبوهوای محلی برای هر سایت و مقایسه تفاوت در مناطق آبوهوایی مختلف. با افزایش دما بسته به نوع تالاب، کیسههای چایسبز با سرعتهای متفاوتی پوسیده میشوند؛ در تالابهای آبشیرین سریعتر اما در تالابهای حرا و علفهای دریایی کندتر. تالابهای آبشیرین و مردابهای جزر و مدی بالاترین جرم چای باقیمانده را داشتند که نشاندهنده پتانسیل بیشتری برای ذخیره کربن در این اکوسیستمهاست. افزایش دما ممکن است به افزایش تولید و ذخیره کربن در گیاهان کمک کند، که میتواند به جبران تلفات کربن در تالابها بهدلیل گرمتر شدن هوا کمک کند؛ اما این امر مستلزم تحقیقات بیشتر در مطالعات آینده است. یافتههای این مطالعه به جمعآوری پازل ترسیب کربن در تالابها در مقیاس جهانی کمک میکند. جوکیچ گفت: «بهکارگیری معیارهای رایج در بین اکوسیستمهای آبی، دریایی و زمینی امکان مقایسه مفهومی و درک عوامل کلیدی درگیر در کنترل گردش جهانی کربن را فراهم میکند. اکنون که درک بهتری از محیطهایی که کربن بیشتری نسبت به سایرین ذخیره میکنند یافتهایم، میتوانیم از این اطلاعات برای اطمینان از محافظت از این مناطق در برابر تغییرات محیطی یا کاربری زمین استفاده کنیم.» محققان قصد دارند دادههای این پروژه را با دادههای حاصل از مطالعات مشابه در مورد میزان جذب کربن مستقر در زمین، ازجمله در جنگلها، ترکیب کنند تا طرحهای مدلهای جهانی پیشبینیکننده بهتری را ارائه کنند.