شخصیت‌هایی در تاریخ بشریت هستند که علاوه بر زیست جسمانی خویش در این کره‌خاکی، زیست تاریخی نیز دارند؛ یعنی به‌حدی بر جامعه و زمانه خود تأثیر می‌گذارند که در تاریخ ماندگار می‌شوند و چه در زمان حیات و چه پس از درگذشت آن‌ها می‌بینیم صفحات بسیاری از کتاب‌های تاریخی و اجتماعی و سیاسی و فرهنگی حول‌محور شخصیت آن‌ها نوشته می‌شود.
از این بالاتر نیز هست؛ وقتی نام و یاد این شخصیت‌ها به‌عنوان اسطوره یک قرن در آثار ادبی نیز نقش می‌بندد و چه‌بسا شعرها و داستان‌های عالی و متعالی درباره آن‌ها سروده و نوشته می‌شود. از همین رو، حکیمان باستان شعرهایی را که درباره چنین شخصیت‌های اسطوره‌ای و حماسه‌هایی که آفریده‌اند یا حول‌محور آن‌ها آفریده شده است، برتر از دیگر نمونه‌های شعر و ادبیات برمی‌شمارند و آن را در والاترین سطح سخن تعریف می‌کنند.
مهم‌ترین شخصیت قرن، نه‌فقط برای ما ایرانی‌ها بلکه برای بسیاری از مسلمانان و حتی غیرمسلمانان آزاده جهان که رهبر بزرگ‌ترین انقلاب قرن در ایران و الهام‌بخش بزرگ‌ترین نهضت‌های آزادی‌بخش و دادخواه جهان است نیز چنین است. هر کس بخواهد سخنی درباره تاریخ معاصر بگوید، بی‌شک ناگزیر است نام و سیره حضرت امام‌خمینی(ره) را در صدر بگذارد و صفحات مبسوطی به آن بپردازد. علاوه بر این، وقتی ملت‌های فراوانی آن رهبر بزرگ را عاشقانه می‌پرستند و او را به‌عنوان یک چهره آرمانی می‌شناسند که اسطوره‌ای برای الهام‌گرفتن در مهم‌ترین رفتارهای انسانی و اجتماعی و فرهنگی است، طبیعی است که شعرها و داستان‌های بسیاری نیز به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان درباره‌اش سروده و نوشته شود.
در شعر معاصر ایران
بخش مهمی از شعرهای شاعران معاصر ایران از حدود سال۱۳۴۲ تا هنگام رحلت حضرت‌امام(ره) و حتی سال‌های پس از آن به ستایش امام(ره) و توصیف عشق و اشتیاق شاعران به این شخصیت و نیز راه جاودانه‌ای که او به انسان معاصر نشان داده است، اختصاص دارد. این اختصاص به‌حدی است که اگر بخواهیم چند موضوع اصلی را به‌عنوان مهم‌ترین شاخصه‌های محتوایی شعر نیم‌قرن اخیر ایران شناسایی کنیم، نخستین آن‌ها ستایش نام و یاد و راه امام‌خمینی(ره) است. عشق و اشتیاق شاعران به سرودن درباره امام‌خمینی(ره) تاکنون خود موضوع پژوهش‌ها و هم‌اندیشی‌های مهمی بوده است و در کنار مقاله‌ها و کتاب‌ها و رساله‌ها و فرهنگ‌هایی که در این باره نوشته و منتشر شده، نشست‌های ادبی مهمی برگزار شده است که در آن‌ها شاعران انقلاب از تجربه‌های خود در این باره گفته‌اند.
حسین اسرافیلی که یکی از شاعران پیشکسوت انقلاب به‌شمار می‌آید، در نشستی که سال۱۳۹۹ با عنوان «سیمای ادبی حضرت‌امام(ره) با نگاهی به شعر انقلاب و نقش امام(ره) در گسترش آن» برگزار شد، چنین گفت: «او شخصیتی کامل است که در کنار سیاست و علوم دینی از ادبیات نیز غافل نبود و شاعران بسیاری نیز با الهام از اندیشه‌های ایشان شعر سروده‌اند، آن‌گونه که می‌توان گفت در طول تاریخ به‌اندازه عصر انقلاب شعر حماسی و آیینی سروده نشده است. از سوی دیگر رابطه مریدومرادی اهل ادب با امام(ره) سبب شد بسیاری از شاعران عصر انقلاب در اشعار خود به‌نوعی مراتب ارادت عاشقانه خود را به او نشان دهند.»
محمود اکرامی‌فر نیز که یکی از شاعران شناخته‌شده معاصر است، در این نشست چنین گفت: «شعر و اندیشه امام‌خمینی(ره) سرشار از مفاهیم ناب عاشقانه است. با حضور امام(ره) در عرصه شعر و شاعری، شاعران معاصر فرصتی دوباره یافتند تا از زیبایی‌های عشق بگویند و به ستایش معشوق بپردازند. جایگاه آن‌حضرت در عرصه شعر عرفانی نیز هم‌شأن عارفان بزرگ تاریخ است؛ عرفانی که در اشعار امام(ره) وجود دارد، به‌قدری ناب است که مفاهیم متعالی عرفانی را در ذهن متجلی می‌کند. او به‌مانند دریایی بود که رودخانه‌های فراوانی از آن سرچشمه می‌گرفتند.»
در ادبیات جهان
عشق و اشتیاق شاعران و ادیبان به حضرت‌امام(ره) منحصر در ادبیات فارسی نبود و نیست. چه بسیار شاعران و نویسندگانی که از جای‌جای جهان به‌عشق پیر جماران سروده و نوشته‌اند. این موضوع نیز درخور تأمل و پژوهش‌های عمیق در ادبیات معاصر جهان می‌تواند باشد. پژمان سرلک در یادداشتی با همین موضوع در وبگاه شهرستان‌ادب (۱۳۹۸) بخشی از سخنان شاعران و نویسندگان جهان در ابراز ارادت و ستایش حضرت‌امام(ره) را آورده است. شعر و سخن نویسندگانی از پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، سریلانکا، سوریه، عراق، استرالیا، یونان، نروژ، فرانسه، روسیه، انگلیس، اتریش، مکزیک، آلمان و حتی شماری از نویسندگان آمریکایی نیز در این یادداشت آمده است.
جملات این شاعران و نویسندگان درباره حضرت‌امام(ره) نیز بسیار خواندنی است: «روح جدیدی از بیداری در سراسر دنیا پدید آورد»؛ «در زمره ابرمردا ن مقام بالایی را سزاوار است»؛ «مردی که زندگی و سخنش چون مولایش علی(ره) بود»؛ «کسی که تغییرهای عمیقی در جهان پدید آورد»؛ «تاریخ این شخصیت بزرگ را از هم‌اکنون می‌ستاید»؛ «معلم انسانیت بود»؛ «نفوذ او در دل‌های توده مردم حقیقتی است که دوست و دشمن به آن اذعان دارند»؛ «کرامت خدا همراه او بود»؛ «مردم جهان را به داشتن زندگی بهتر امیدوار کرد» و «الهام‌دهنده نه‌تنها برای ایرانیان و مسلمانان بلکه برای بسیاری از افراد دیگر در جهان بود».
خبرنگار: حجت بخارایی