باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی _شهر قم، به عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای مذهبی ایران و جهان اسلام، سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر و گردشگر است. این شهر نه تنها به دلیل وجود حرم حضرت معصومه (س) و حوزه‌های علمیه مشهور است، بلکه به عنوان یکی از قطب‌های فرهنگی و مذهبی کشور شناخته می‌شود. اما در کنار این شکوه و عظمت، قم با چالشی جدی کمبود قبرستان مواجه است.

 وضعیت فعلی قبرستان‌های قم

قم با جمعیتی بالغ بر ۱.۳ میلیون نفر و با توجه به موقعیت مذهبی‌اش، سالانه شاهد مرگ و میر قابل توجهی است. قبرستان‌های موجود در این شهر، مانند قبرستان باغ بهشت و قبرستان وادی‌السلام، سال‌هاست که به ظرفیت کامل خود رسیده‌اند. این قبرستان‌ها نه تنها برای ساکنان قم، بلکه برای بسیاری از شیعیان و مسلمانانی که آرزوی دفن در این شهر مقدس را دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با این حال، افزایش جمعیت و نرخ مرگ و میر، فشار زیادی بر قبرستان‌های موجود وارد کرده است. بسیاری از خانواده‌ها مجبورند برای دفن عزیزان خود به قبرستان‌های خارج از شهر یا حتی شهرهای اطراف مراجعه کنند. این موضوع نه تنها از نظر عاطفی دشوار است، بلکه هزینه‌های مالی و زمانی زیادی را نیز به همراه دارد.

تکمیل ظرفیت آرامستان بهشت معصومه (س)قم تا یک دهه آینده

شهر قم کلان شهر است با توجه به وسعت شهر، مردم باید از برخی از نقاط مسیر ۲۰ تا ۳۰ کیلومتری را بپیمایند به ویژه از سمت پردیسان و جمکران مسافت زیادی باید طی شود و این امر هزینه‌های ایاب و ذهاب و سوخت و تصادف و محیط زیست را به همراه دارد از این رو نیاز است تا در قم آرامستان جدید ساخته شود.

در گذشته در سطح شهر قم آرامستان‌های متعددی وجود داشت که رفته رفته دفن اموات در آن ممنوع شد بقاع متبرکه هم جای فعالیت‌های فرهنگی است از طرفی مردم توان پرداخت پول‌های کلان برای خرید قبور در جوار بقاع متبرکه را ندارند.

چالش‌های پیش‌روی ایجاد قبرستان جدید

 محدودیت زمین: قم به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، با محدودیت زمین مواجه است. زمین‌های مناسب برای احداث قبرستان‌های جدید به شدت کمیاب هستند و این موضوع باعث شده تا برنامه‌ریزی برای توسعه قبرستان‌ها با دشواری‌های زیادی همراه باشد.

هزینه‌های بالا: خرید زمین و آماده‌سازی آن برای احداث قبرستان‌های جدید، هزینه‌های بسیار بالایی دارد. این هزینه‌ها برای شهرداری و سازمان‌های مرتبط، چالشی بزرگ محسوب می‌شود.

 فرهنگ و باورهای مذهبی: بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند عزیزان خود را در قبرستان‌های قدیمی و نزدیک به حرم دفن کنند. این موضوع باعث می‌شود که قبرستان‌های جدید، حتی اگر احداث شوند، کمتر مورد استقبال قرار گیرند.

 راه‌حل‌های پیشنهادی
برای حل این مشکل، راه‌حل‌های مختلفی پیشنهاد شده است:

 احداث قبرستان‌های طبقاتی: یکی از راه‌حل‌های نوین، احداث قبرستان‌های طبقاتی است. این نوع قبرستان‌ها با استفاده از فناوری‌های جدید، امکان دفن تعداد بیشتری از متوفیان را در فضای کمتر فراهم می‌کنند.

 استفاده از زمین‌های خارج از شهر: با توجه به محدودیت زمین در داخل شهر، می‌توان زمین‌های خارج از شهر را برای احداث قبرستان‌های جدید در نظر گرفت. البته این موضوع نیازمند ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای دسترسی آسان خانواده‌ها به این قبرستان‌ها است.

 افزایش آگاهی عمومی: فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی عمومی درباره ضرورت استفاده از قبرستان‌های جدید می‌تواند به کاهش فشار بر قبرستان‌های قدیمی کمک کند.

کمبود قبرستان در قم، چالشی است که نیازمند توجه جدی مسئولان و همکاری مردم است. با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از راه‌حل‌های نوین، می‌توان این مشکل را تا حد زیادی کاهش داد. قم به عنوان شهری مقدس، شایسته آن است که نه تنها در زمان حیات، بلکه پس از مرگ نیز مکانی مناسب و آرام برای شهروندان و زائرانش فراهم کند.

سیدسیف‌الدین موسوی‌نیارکی،مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم می گوید: آرامستان بهشت معصومه (س) قم از سال ۱۳۵۴ احداث و به‌مرور بر فضای آن افزوده شده است.

او افزود: آرامستان بهشت معصومه (س) تنها آرامستان زیر نظر شهرداری در قم است که در سال ۱۳۵۴ احداث شد در مراحل اولیه ۱۰۰ هکتار زمین برای ساخت آن واگذار شد و در سال ۹۴ این ظرفیت اولیه ظرفیت پر شد.

موسوی نیارکی با اشاره به اینکه در حال حاضر مساحت این آرامستان ۲۵۰ هکتار است، افزود: ۱۶۰ هکتار از این میزان تجهیز شده و دارای تأسیسات است.

مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم می گوید:مساحت کنونی آرامستان بهشت معصومه (س) برای شرایط عادی تا یک دهه کفایت می‌کند، ولی با این حال باید به فکر توسعه آینده این آرامستان نیز باشیم.

به گفته او در دفن اموات باید به‌گونه‌ای مکان‌یابی شود که توسعه شهری را در بر نگیرد یا اطراف آن محله مسکونی ایجاد نشود.