به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، در روز‌های اخیر، آلودگی هوا در تهران به حدی افزایش یافته که مدارس پایتخت برای چندین روز تعطیل شدند. این وضعیت بحرانی باعث شده تا مسئولان تصمیم به اتخاذ تدابیر اضطراری بگیرند. به دلیل تشدید آلودگی، بسیاری از شهروندان تهرانی با مشکلاتی نظیر کاهش میدان دید و افزایش خطرات بهداشتی مواجه شده‌اند. این شرایط برای بسیاری از افراد جامعه، به ویژه گروه‌های حساس مانند کودکان، سالمندان، و بیماران، خطرناک عنوان شده است.
کاهش میدان دید و نگرانی‌ها
همانطور که عنوان شده در میانه دی ماه در تهران، افزایش شدید آلودگی هوا به اندازه‌ای شدت یافته که میدان دید شهروندان تهرانی به شدت کاهش یافته است. این وضعیت به طور مستقیم بر سلامت و راحتی زندگی مردم تأثیر گذاشته است. در همین راستا، غراوی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران، به مردم هشدار داده است که از ماسک‌های تایید شده وزارت بهداشت استفاده کنند. به ویژه گروه‌های حساس مانند کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و تنفسی و زنان باردار، که بیشتر از دیگران در معرض خطرات ناشی از آلودگی قرار دارند، باید از ماسک‌های محافظ استفاده کنند. چندی پیش علیرضا رئیسی، معاون بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی اعلام کرده است که در تهران حدود ۷۰۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا نیز جان خود را از دست می‌دهند.
آلودگی هوا در تهران؛ علت‌ها و دلایل
اما سؤال اصلی اینجاست که آلودگی هوا در تهران از کجا نشأت می‌گیرد؟ فاطمه کریمی، سرپرست شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، اعلام کرده است که صنایع و نیروگاه‌ها سهم بزرگی در تولید ذرات معلق و آلودگی هوا دارند. صنایع با سهم ۱۸.۷ درصدی، نیروگاه‌ها با ۱۲ درصد و پالایشگاه‌های تهران با ۴.۴ درصد از جمله منابع اصلی آلاینده‌ها هستند. اما سهم عمده این آلودگی‌ها از وسایل نقلیه است. کریمی اشاره می‌کند که حدود ۸۳ درصد از گاز‌های آلاینده و ۶۱ درصد از ذرات معلق به دلیل تردد خودرو‌ها در تهران ایجاد می‌شود. ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده و مصرف سوخت فسیلی از مهم‌ترین عوامل تولید آلودگی است.
تلاش‌های جهانی برای کاهش آلودگی هوا
در سطح جهانی، بسیاری از کشور‌ها برای مقابله با بحران آلودگی هوا گام‌های مؤثری برداشته‌اند. کشور‌هایی مانند چین، ژاپن، آلمان و نروژ با تکیه بر حمل و نقل برقی و گسترش زیرساخت‌های لازم، توانسته‌اند گام‌های بلندی در کاهش آلودگی بردارند. این کشور‌ها اقداماتی همچون افزایش استفاده از اتوبوس‌های برقی، توسعه شبکه شارژ خودرو‌های الکتریکی، و تشویق به خرید خودرو‌های برقی از طریق تخفیف‌های مالیاتی را در دستور کار قرار داده‌اند.
نظرات کارشناسان در خصوص وضعیت آلودگی در تهران
در ایران نیز تلاش‌هایی برای کاهش آلودگی هوا در جریان است. شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در مصاحبه‌ای اعلام کرده است که در تهران بیشترین سهم آلودگی مربوط به منابع متحرک مانند خودرو‌ها است. وی تأکید می‌کند که برای کاهش آلودگی در تهران باید به اسقاط خودرو‌های فرسوده، نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، و تقویت سیستم حمل و نقل توجه ویژه‌ای داشته باشیم. به گفته انصاری، متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی در خصوص اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده که در برخی موارد به مراتب بیشتر از خودرو‌ها آلودگی تولید می‌کنند، صورت نگرفته است.
حرکت به سوی حمل و نقل برقی
یکی از راه‌حل‌های مطرح‌شده برای مقابله با بحران آلودگی هوا، برقی‌سازی حمل و نقل است. طبق آمار ارائه‌شده از سوی عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهردار تهران، ۸۹ اتوبوس برقی و ۳۰۰۰ تاکسی برقی از چین به پایتخت وارد شده‌اند. این اقدام بخشی از تلاش‌ها برای کاهش آلاینده‌های ناشی از حمل و نقل در تهران است که به زودی بخشی از این خودرو‌ها در در هفته‌های آینده بسته اول حمل و نقل عمومی برقی را رونمایی خواهد شد.
محمد درویش، فعال و کارشناس محیط زیست، در این خصوص گفته است: آلودگی هوا یکی از مشکلات قدیمی است که قدمت آن به بیش از ۶ دهه می‌رسد. متاسفانه علی‌رغم تصویب قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶، هنوز نتایج قابل قبولی در کاهش آلودگی حاصل نشده است. یکی از دلایل اصلی این مشکل، سهم بالای خودرو‌های تک‌سرنشین و سوخت‌های فسیلی در آلایندگی‌های گازی و ذرات معلق است.
درویش همچنین پیشنهاد کرد که برای کاهش آلودگی، باید سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در توسعه حمل و نقل عمومی، افزایش خطوط مترو، و ارتقاء کیفیت خودرو‌های برقی صورت گیرد. با افزایش تعداد واگن‌ها و اتوبوس‌های برقی، و همچنین ایجاد مسیر‌های ایمن برای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی، می‌توان بار آلایندگی را کاهش داد و به شهروندان این امکان را داد که به جای استفاده از خودرو‌های تک‌سرنشین، از وسایل نقلیه عمومی و پاک استفاده کنند.
به نظر می‌رسد برای مقابله با بحران آلودگی هوا، تنها یک اقدام کوتاه‌مدت و مقطعی کافی نیست. این وضعیت نیازمند برنامه‌ریزی جامع و بلندمدت است که شامل نوسازی ناوگان حمل و نقل، توسعه حمل و نقل برقی، و تغییرات بنیادی در سیاست‌های شهری باشد. اگر این تغییرات به‌طور مؤثر و سریع‌تر انجام شود، می‌تواند تهران را به سمت هوایی پاک‌تر و شهری با کیفیت زندگی بالاتر هدایت کند. در غیر این صورت، آلودگی هوا همچنان یکی از تهدید‌های جدی برای سلامت مردم و محیط زیست باقی خواهد ماند.