به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین»، «دیوارنگاری یا گرافیتی» به تصویر کردن نقش‌ها، اشکال، حرف‌ها، نشانه‌ها، نمادها، الگوها و کلمه‌ها بر روی دیوارها یا هر مکان عمومی که بتوان از آن به عنوان مکانی برای نوشتن، نقاشی، کنده‌کاری و خط‌کشی کردن استفاده کرد، گفته می‌شود. دیوار نوشته‌ها از دوران باستان به عنوان مثال یونان باستان، امپراتوری‌های روم، چین و ایران وجود داشته‌اند. دیوارنگاری را می‌توان در طبقه‌بندی مدرن، به مثابهٔ هنر عمومی تعبیر کرد.
شهر قزوین از دیرباز مهدِ هنرهای بسیاری بوده و هست؛ و چه زیباست که این هنر علاوه‌بر آثاری که از هنرمندان این دیار خلق می‌شود نیز در منظر شهری هم قابل مشاهده باشد. بدون شک دیوارنگاره از هنرهایی است که می‌تواند علاوه‌بر زیبایی بصری در فضای شهر نیز پیام‌های بسیاری به مخاطب انتقال دهد. متاسفانه این موضوع در فضای شهری قزوین مغفول باقی مانده و دیوارنگارهها صرفاً منحصر به تبلیغات یا مناسبت‌های تقویمی و مقطعی شده است که ماندگاری یا جذابیتی برای شهروندان ندارد.
باتوجه به اینکه مدیریت استان و شهر همواره شعار ظرفیت‌های گردشگری قزوین را سر می‌دهند اما در برخی حوزه‌ها که چندان هم هزینه‌بر و دشوار نیست غفلت شده است، که دیوارنگاره‌های به‌روز و با کیفیت و خوش‌رنگ و لعاب از این دست کارهاست که در فضای شهر قزوین بسیار کمرنگ است یا هنوز هم شاهد دیوارنگاره‌های رنگ و رو رفته سال‌های گذشته در شهر هستیم که آنقدر تخریب شده است که حتی دیگر تصویر اصلی آن قابل تشخیص نیست.
شهر قزوین باتوجه به پیشینه غنی در تمامی حوزه‌ها، می‌تواند تمثال نام‌آورانش را به نمایش بگذارد و در واقع دیوارنگارهها می‌توانند نقش شناسنامه تصویری برای شهر را بازی کنند تا هم مردم شهر و هم مسافران و گردشگران به راحتی با شخصیت‌ها یا مناظر زیبای این دیار آشنا شوند.
حمیده سبحانی‌فرد در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین» اظهار کرد: دیوارنگاری اصولا به هرگونه تصویرسازی یا ایجاد تصویر یا جلوه‌های بصری بر روی دیوار می‌گویند که می‌تواند شامل ایجاد فرم‌ها، شکل‌ها، نقوش، حروف، نوشته، نماد، نشانه و رنگ‌آمیزی یا ترکیبی از این‌ها باشد. بستر دیوار می‌تواند داخل بنا یا از دیوارهای خارجی باشد که عموماً دیوارنگاری شهری شامل گزینه دوم است.
ارتباط دیوارنگارهها در تعامل نزدیک با جامعه
هنرمند هنرهای تجسمی در قزوین ادامه داد: فضا و بافت شهر شامل سازه‌ها، خیابان‌ها و معابری است که مردم شبانه‌روز در آن رفت‌وآمد دارند و دیوارنگاره در بافت شهری به لحاظ بصری می‌تواند با رویکرد زیبایی‌شناسی، نشاط‌آوری، مفهومی، موضوعی و حتی انتقادی ارتباط نزدیکی با شهروندان ایجاد کند. لذا از این منظر هنر شهری، هنر مهم و پر اهمیتی است و در تعامل نزدیک با جامعه استفاده می‌شود.
این فعال فرهنگی-هنری در قزوین بیان کرد: در حال حاضر و در شهر ما دیوارنگارها و هنر شهری، پروژه بسیار کمرنگی است و حتی گاهی با ارائه سازه‌ها و نگاهی غیرکارشناسی فضای شهری به لحاظ تصویری دچار آلودگی بصری می‌شود. در حالی که اگر با نگاه زیباسازی و تخصصی و حتی پژوهشی به این پرونده پرداخته شود؛ می‌تواند باعث ایجاد حس نشاط در شهر و شهروندان شده و زوائد و ایرادات و حتی از سختی و زمختی و سردی بافت شهری به شدت بکاهد.
سبحانی‌فرد تصریح کرد: از آن‌جایی که هنر دیوارنگاری شهری بر روی بستر دیوار کار می‌شود، دیوارهایی برای این کار مناسب هستند که منظر و دید بهتری در گذرها داشته باشند؛ یکی از مشکلات امروزه آن است که گاهی دیوارهایی برای این کار انتخاب می‌شوند که از زاویه دید مناسبی برخوردار نیستند و همچنین ماندگاری خوبی نیز ندارند، لذا هماهنگی میان طرح با فرم دیوار، موقیقت مکانی، جغرافیایی، فرهنگی و حتی بناها و فضای اطراف آن اهمیت زیادی در دیوارنگاری دارد.
خلق دیوارنگاره‌های تاثیرگذار، نگاه تخصصی و هنری می‌خواهد
مدرس هنر ادامه داد: هنر نقاشی دیواری یا دیوارنگاری، هنر بسیار شیرین و نسبتاً دشواری است. مراحل دشوار آن شامل تحقیقات میدانی، بررسی دیوار و فضا، مرحله طراحی و دیزاین و اجراست. دشواری دیگری که این شغل در بر دارد، ارتفاع زیاد دیوار مورد نظر برای نقاشی است؛ در این صورت هنرمند با وجود خطرات مجبور به کار است. کار در تابش مستقیم نور خورشید و کارفرمایان بدحساب نیز از دشواری‌های این شغل به حساب می‌آید. گفتنی است که علاوه‌بر سختی، تجربه‌های شیرین هم وجود دارد، اجرای کار هنری که حتماً برای یک هنرمند لحظات شرینی را خلق می‌کند، تعامل مردم در حال گذر با طرح، ابراز احساسات هنرمندان و مردمان و... از لحظات خوش این حرفه به حساب می‌آید.
هنرمند قزوینی خاطرنشان کرد: بعضی از مسئولان اطلاعات و شناخت تخصصی از این هنر و قابلیت‌های آن ندارند و شاید گاهی اعمال سلیقه‌های غیرتخصصی به جای زیباسازی یا رویکرد مدنظر هنر شهری، حتی کار را بدتر هم کند و شهر را دچار زوائد بصری می‌کند. بنابراین نگاه کارشناسی‌شده یا مشاوره تخصصی بسیار در این موضوع اهمیت دارد.
شهر قزوین به دیوارنگاره‌های به‌روز و با کیفیت نیاز دارد
سحر علیخانی در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین»، اظهار کرد: دیوارنگارهای شهر یک رسالت فرهنگی بر عهده دارند؛ در واقع این دیوارنگارهها حکم بیلبوردها و تابلوهای اطلاع‌رسانی را دارند که مخاطبشان آحاد مردم جامعه هستند. مردم می‌توانند با دیدن دیوارنگارهها اطلاعات جدیدی را به دست آورند و حال خوبی دریافت کنند؛ حتی ممکن است در برهه‌ای از زمان نیز باعث ایجاد تلنگر در آنان شود.
وی افزود: از دیوارنگارهای شهر نباید به سادگی عبور کرد؛ این نقاشی‌ها باید به‌روز باشد و از تکنولوژی‌های جدید مانند هوش مصنوعی برای آن نیز استفاده شود. استفاده از تکنولوژی در این دیوارنگارهها باعث جذب کودک و نوجوان می‌شود.
فعال رسانه‌ای قزوین بیان کرد: دیوارنگاره‌های شهر باید با فرهنگ ایرانی-اسلامی مطابقت داشته باشد؛ شاید هر کسی در زندگی شخصی خود اعتقاداتی داشته باشد اما اسم جامعه ما، جمهوری اسلامی ایران است و باید شأن و فرهنگ آن نیز حفظ شود. هر چیزی که در دیوارنگارهها وجود دارد اعم از نوع پوشش افراد، فرهنگ و ادبیات باید هم‌راستا با اهداف جامعه اسلامی باشد.
این شهروند ادامه داد: اگر می‌گوییم که شهدا چراغ راه و روشنایی راه ما هستند، باید زیباترین تصاویر و بهترین متن از شهدا بر روی دیوارها نقش ببندد. هنگام سفر به استان‌های دیگر با آیات، تصاویر و متون زیبا از قرآن و شهدا در دیوارنگاره‌های شهر روبهرو می‌شویم اما امروزه فضای تبلیغاتی و زیباسازی شهر قزوین صرفاً حالت گزارش کاری دارد. اگر موضوعی نزد ما حائز اهمیت است، باید در طول سال در دیوارنگارهها و تابلوهای تبلیغاتی نقش ببندد؛ نقش بستن موضوعات، یک روز قبل از واقعه و رویداد تأثیرگذار نخواهد بود.
علیخانی عنوان کرد: در بسیاری از دیوارها با شعارهای زننده روبهرو هستیم اما برای پاکسازی آن تنها یک خط روی آن کشیده شده و اقدامی برای از بین بردن آنان صورت نگرفته است.
جای خالی تمثال شهدا در شهر
وی بیان کرد: سال‌های گذشته در قالب کاشی‌کاری تصاویر و تمثالی از نام‌آوران این سرزمین درست شده بود اما امروزه آثار زیادی از آن باقی نمانده است؛ امروزه در جبهه انقلاب اتفاقات بزرگی رخ داده است اما از شهدای بزرگ جبهه مقاومت هیچ اثری در شهر مشاهده نمی‌شود! با نصب شدن و در معرض دید قرار گرفتن تمثال‌های شهدا و بزرگان این مرز و بوم، اهمیت آنان مشخص شده و مردم نیز متوجه ارزش‌های کشور می‌شوند. متولیان فرهنگ این شهر به ویژه شهرداری و سازمان تبلیغات اسلامی رسالت این موضوع را برعهده دارند.
مدیر مسئول پایگاه خبری تحلیلی صبح قزوین گفت: اگر دین مبین اسلام و این مجاهدت‌ها نبود، از قزوین و فرهنگ آن آثاری در تاریخ باقی نمی‌ماند. ارزش‌ها باعث حفظ فرهنگ‌ها و آداب و رسوم می‌شوند. ما اگر در زمینه فرزندآوری شعار می‌دهیم و با این بحران روبهرو هستیم، چند دیوارنگار درباره این موضوع در سطح شهر مشاهده می‌کنیم؟ با چند تبلیغ در بازه زمانی تقویمی، بحران‌های جامعه حل نمی‌شود! فرهنگ‌سازی زمانی محقق می‌شود که این موضوعات در زیباسازی شهر دیده شود.
تلاش برای ثبت دیوارنگاره‌های ماندگار در قزوین
در ادامه قاسم اللهیاری در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین» اظهار کرد: اولین معیار در موضوع نقاشی دیواری، مکان مناسب برای اجرای طرح، زاویه دید مناسب شهروندان نسبت به آن و در دسترس بودن آن است؛ در واقع دیواری برای اعمال نقاشی انتخاب می‌شود که شهروندان از آن مکان گذر زیادی داشته و آن را مشاهده کنند. دومین معیار نقاشی دیواری‌های شهر، رضایت مالکان ساختمان و دیوارها برای نقاشی است؛ ابتدا باید از مالکان رضایت این کار گرفته شده و سپس اقدام شود. سومین معیار در بحث دیوار نگاره‌های شهر، هم‌خوان بودن موضوع طرح با محل مورد نظر است؛ تناسب طرح با مکان مورد نظر از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرساخت‌های لازم اعم که عمر نقاشی دیواری را بیشتر کند نیز از معیارهای اصلی دیوارنگاری محسوب می‌شود.
وی افزود: دیوارهای شهر بستر مهمی برای انتقال پیام‌های فرهنگی-هنری هستند لذا سعی می‌شود که در کارگروه نقاشی‌های دیواری سازمان زیباسازی شهرداری، روی این موضوع کار شود. مناسبت‌ها و اعیاد، مفاهیم مذهبی، معرفی هویت تاریخی-گردشگری، علما، شهدا، دانشمندان و چهره‌های معروف این مرز و بوم، مناسبت‌های ملی و مذهبی موضوعاتی هستند که در قالب‌های مخالف نقاشی دیواری، طرح‌های برجسته، کاشی‌کاری و.. بر دید عموم قرار گرفته می‌شود.
مسئول کمیسیون فرهنگی شورای شهر قزوین گفت: هنرمندان می‌توانند در فراخوان‌هایی که سازمان زیباسازی شهرداری اعلام می‌کند، اعلام حضور کرده و مشارکت داشته باشند؛ این فراخوان‌ها گاهی موضوع محور است و بر اساس همان موضوع فراخوان منتشر می‌شود که علاقمندان و هنرمندان می‌توانند مشارکت داشته باشند.
عضو شورای شهر قزوین ادامه داد: کارگروه دیوارنگاره‌های سازمان زیباسازی شهرداری، جلسات ماهیانه‌ای برگزار می‌کند که در آن طرح‌ها با موضوعات مختلف را بررسی و انتخاب کرده و سپس جانمایی می‌کند تا برای ارائه و تصویب آنها در قالب لایحه به شورای اسلامی شهر قزوین برسد و تایید و تصویب شود و سپس در سطح شهر اجرا شود.
این مسئول تصریح کرد: معمولاً معرفی مفاخر، شهدا و شخصیت‌های برجسته که هویت ما به آنها گره خورده بیشتر مورد استقبال شهروندان قرار می‌گیرد؛ گفتنی است که معرفی آثار باستانی شهر نیز بسیار در نزد مردم محبوب است. همچنین موضوعات مناسبتی نیز در نزد عموم مردم حائز اهمیت است.
١٠ میلیارد بودجه برای هنرهای شهری
اللهیاری خاطرنشان کرد: بودجه سازمان در موضوع هنرهای شهری حدود ١٠ میلیارد تومان بوده و کل بودجه زیباسازی شهر حدود ۶۳ میلیارد تومان است.
وی در پایان بیان کرد: برگزاری دوره‌های توانمندسازی هنرمندان و همچنین کارگاه‌های طراحی و آموزش تکنینک‌های به‌روز در زمینه اجرا و همکاری با انجمن‌های هنری در دستور کار سازمان قرار گرفته است.
∎