با اینحال بعضی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و حتی مسئولان بویژه استانداران و فرمانداران مناطق محروم از ضرورت توسعه هنرستان های بهیاری می گویند.
تعلیم بهیار طبق مصوبه دی سال ۱۳۷۵ شورای عالی آموزش و پرورش باید توسط نظام آموزش و پرورش و زیر نظر وزارت بهداشت و با اهدافی چون تأمین و تربیت بهیاران برای انجام وظیفه در مراکز بهداشتی و درمانی و همچنین تأمین و تربیت نیروی کمکی در حرفه پرستاری انجام شود. اما چرا امروز این موضوع با مخالفت وزارت بهداشت، مواجه می شود حال آنکه آموزش بهیار به صورت رسمی و مدرسه ای در کشور از سال ۱۳۳۲ تا همین سه دهه پیش توسط خود این وزارتخانه انجام می گرفت؟
توسعه هنرستان های بهیاری توجیه منطقی علمی ندارد
احمد نجاتیان، رئیس سازمان نظام پرستاری کشور در پاسخ به قدس می گوید: مدارس بهیاری در کشور سابقه چند دهه ای در ایران دارند.در واقع در سال هایی که هنوز رشته پرستاری در دانشگاه‌ها گسترش پیدا نکرده بود و تربیت نیروی پرستار در حد کافی نبود چنین مدارسی در کشور ایجاد شد تا دانش آموزان پس از مقطع متوسطه اول بتوانند با ورود به دبیرستان بهیاری و دریافت مدرک دیپلم بهیاری ظرف سه تا ۴ سال وارد این حرفه شوند. حتی در بحبوحه جنگ تحمیلی وقتی نیاز به خدمات پرستاری افزایش یافته بود و از سوی دیگر تامین پرستار از مسیر دانشکده های پرستاری ممکن نبود، تعدادی مدارس بهیاری دایر شد و افراد با دو سال تحصیل در رشته بهیاری وارد بازار کار می شدند و انصافا نیز کمک زیادی به نظام سلامت و مردم می کردند؛ اما امروز دانشکده های پرستاری زیادی در کشور در حال فعالیت هستند و از نظر کمی و کیفی، آموزش یا تربیت نیروی پرستار هیچ مشکل خاصی وجود ندارد. بنابراین در چنین شرایطی توسعه هنرستان های بهیاری هیچ توجیه منطقی علمی ندارد.
وی با اشاره به توسعه علم پزشکی و الزام به رعایت حقوق بیماران در مراکز درمانی، می افزاید: درچنین شرایطی معتقدیم کسی که می‌خواهد به بیماران خدمات دهد باید تحصیلات دانشگاهی داشته باشد، این درحالی است که منابع و دروسی که در هنرستان های بهیاری آموزش داده می شود با علم روز خیلی فاصله دارد. در واقع به آن ها دانش کالبدشناسی، دانش فیزیولوژی و آن چیزهایی که یک پرستار در دانشگاه یاد می‌گیرد، آموزش داده نمی شود و فقط یک سری مهارت‌های مراقبتی را فرا می گیرند.
نجاتیان، با بیان این که اختلاف مدت تربیت بهیار با پرستار فقط یکسال است، می افزاید: یعنی فردی که از دانشگاه پرستاری فارغ التحصیل می شود یک سال بیشتر آموزش می بیند اما نکته اینجاست که این یکسال را باید در بیمارستان ها و زیر نظر استادان بگذراند تا در کنار آموزش ها کسب تجربه کند.علاوه بر این برای آن ها دوره کارورزی پیش بینی شده است. با وجود این، سیستم در ابتدا آنقدر مطمئن نیست که صلاحیت لازم را برای پرستاری از بیماران داشته باشند و به همین خاطر در دوران طرح باز هم تحت آموزش قرار می گیرند؛ اما دانش آموز فارغ التحصیل هنرستان بهیاری که معمولا سنش به زیر ۲۰ سال می رسد چنین آموزش ها و تجربه هایی را کسب نمی کند.
درمان پیچیده تر از دیروز شده است
وی در همین زمینه می افزاید: امروز نیاز مردم ما در بیمارستان ها و مراکز درمانی با بهیار قابل پاسخگویی نیست چون هم بیماری ها پیچیده شده و هم نوع خدماتی که بیماران از اعمال جراحی و دارو و ... می گیرند پیشرفته شده اند که تمام اینها مستلزم پرستاری با دانش دانشگاهی است تا بتواند به بیماران ارائه خدمت کند.
رئیس سازمان نظام پرستاری کشور با این که بهیاران با توجه به شرایط مذکور نمی توانند از بیماران، سالمندان و افراد نیازمند مراقبت‌های تخصصی پرستاری، مراقبت کنند، تصریح می کند: استفاده از آنان یا حرکت به سمت گسترش مدارس بهیاری، شرایط سلامتی مردم و کیفیت مراقبت‌ها را بدتر می‌کند چون ما را به سوی ارائه خدمات کم کیفیت‌تر سوق می‌دهد و بنابراین همواره درخواست ما کاهش از وزارت بهداشت کاهش تعداد پذیرش بهیاران و ارتقای بهیاران به رشته پرستاری بوده است.
نجاتیان با اشاره به ضرورت برخورداری افراد از سطح بالاتری از دانش پرستاری، می گوید: این موضوعی است که در سطح جهانی نیز مطرح است. به همین خاطر با توصیه هایی که به وزارت بهداشت شده این وزارتخانه از چند سال پیش اقدام به حذف رده بهیاری از چارت سازمانی بیمارستان ها کرده است و ما دیگر استخدامی با عنوان بهیار در بیمارستان ها نداریم .
مدافعان توسعه هنرستان های بهیاری چه می گویند؟
وی در خصوص دلایل مدافعان توسعه هنرستان های بهیاری در کشور هم می گوید: مدافعان چنین مدارسی، دلایل متفاوتی را مطرح می کنند که مهمترین آن به کمبود پرستار بر می گردد؛ آن ها ادعا می کنند چون بیمارستان ها به میزان کافی پرستار ندارند بنابراین برای رفع این مشکل نیازمند توسعه هنرستان های بهیاری در کشور هستیم که این دلیل از نظر ما اصلا درست نیست. چون در حال حاضر دانشکده های پرستاری در ایران سالانه ۱۵ هزار پرستار در رشته های مختلف تربیت می کنند که دولت توان جذب تمام آن ها را ندارد. بنابراین وقتی توان جذب تربیت شدگان دانشکده های پرستاری را نداریم برای چه باید نیروهایی را استخدام کنیم که دانش کافی در حوزه پرستاری ندارند؟
او با اشاره به این که طرح موضوع توسعه هنرستان های بهیاری به بهانه کمبود پرستار ما را از خط مشی کیفیت خدمات و جایگاه پرستاری ایران در سطح بین‌المللی دور می کند، ادامه می دهد: ایران دارای نیروهای تحصیل کرده فراوان در عرصه پرستاری در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است و از این لحاظ جزو کشورهای برتر منطقه هستیم و باید در این جایگاه باقی بمانیم. بنابراین به نظر می‌رسد برای رفع کمبود پرستار در بیمارستان ها نخستین راهکار این است که همین فارغ التحصیلان دانشکده های پرستاری را که دولت برایشان هزینه کرده و یا خودشان در دانشگاه آزاد هزینه کرده اند، بکار بگیریم و اگر روزی باز با کمبود پرستار مواجه شدیم آن وقت می توان به جذب بهیار فکر کرد.
وی با بیان این که شاید موافقان توسعه هنرستان های بهیاری، تامین بخشی از نیاز خارج از بیمارستان ها را مد نظر داشته باشند، می افزاید: این که می گوییم به بهیار نیاز نداریم به این‌معنا نیست که در کشور نیاز نداریم، بلکه منظور در بیمارستان است وگرنه برخی از مجموعه ها در حوزه بهداشت، که در آن ها تزریقات و سرم تراپی و یا دیگر کارهای معمولی انجام می شود و در آن ها نیاز به مراقبت بیست و چهار ساعته از بیماران نیست قطعا بهیار ها می‌توانند کمک خوبی باشند.
رئیس سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه عده ای هم برای کسب شهرت بر طبل توسعه هنرستان های بهیاری می کوبند، می افزاید: شاید وزارت آموزش و پرورش واقعا بدنبال تنوع رشته های آموزشی که بازار کار بیشتری دارند، باشد اما برخی از مسئولان استانی و شهرستانی فقط به این خاطر که خودی نشان دهند بدنبال تاسیس این نوع هنرستان هستند در حالی که توسعه آن ها واقعاً به ضرر نظام سلامت و سلامتی مردم است.
وی ادامه می دهد: در حال حاضر برخی امور بیماران باید توسط کمک پرستار انجام شود. اصلا رده کمک پرستار برای همین امور ایجاد شده است. در واقع پرستار نیرویی است که آموزش تخصصی دیده و می خواهد خدمات تخصصی ارائه دهد به همین خاطر قبلا برخی از خدمات اولیه بیمار روی زمین می ماند، اما الان ما رده ای به نام کمک پرستار داریم و حدود ۳۵ تا ۴۰هزار نفر کمک پرستار هم تربیت شده اند و همچنان نیز تربیت چنین افرادی ادامه دارد. یعنی اینها پس از دریافت دیپلم به مدت یکسال دوره آموزش تئوری و مهارتی می بینند و به خوبی می‌توانند خدمات اولیه را به بیماران ارائه کنند بدون این که تداخلی در ارائه خدمات تخصصی توسط پرستاران بیفتد.
وی از مخالفت وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به توسعه هنرستان های بهیاری در کشور خبر می دهد و می گوید: قطعا سرمایه گذاری در حوزه توسعه دانشکده های پرستاری برای مردم و کشور کاراتر و مفیدتر است به همین خاطر چندی پیش این شورا مصوبه ای داشت که بر اساس آن سالیانه فقط پنج درصد ظرفیت آموزش پرستاری کشور به فارغ التحصیلان هنرستان های بهیاری اختصاص پیدا می کند تا بتوانند ادامه تحصیل دهند و در رشته پرستاری مدرک دانشگاهی بگیرند.
وی در پایان روند توسعه هنرستان های کشور را بسیار ناچیز ارزیابی می کند و می گوید: در واقع سالی یک تا دو هنرستان بهیاری در کشور دایر می شود که نمی توان آنرا افزایش آنچنانی تلقی کرد.