سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه خداوردی: بیست‌وششمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی با تغییرات گسترده‌ای در ساختار و محتوای خود، امسال با حضور بیش از ۳۴ هزار شرکت‌کننده از سراسر کشور و بیش از ۲۰ ملیت در بخش بین‌الملل برگزار می‌شود. این دوره با افزایش بخش‌های رقابتی به ۱۳ بخش، حذف مرحله منطقه‌ای و تمرکز ویژه بر موضوعات ایثار و شهادت به‌ویژه قصه‌های غزه و لبنان، رویکردی متفاوت را در پیش گرفته است.
فروهر معدنی، مدیر اجرایی کمیته‌های استانی جشنواره و مدیرکل آفرینش‌های فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در گفت‌وگو با ایبنا از تلاش‌های انجام‌شده برای ارتقای کیفیت آثار، نقش آموزش و نقد در پرورش قصه‌گویان، ورود قالب‌های جدید به رقابت‌ها و همچنین برنامه‌های آتی برای گسترش هنر روایتگری در ایران و عرصه بین‌المللی سخن گفت. او معتقد است که این جشنواره، علاوه‌بر حفظ سنت روایتگری، فرصتی برای نوآوری در قصه‌گویی و ایجاد گفتمانی تازه در این حوزه است. این گفت‌وگو را می‌توانید در ادامه بخوانید:
- خانم معدنی، در بیست‌وششمین دوره جشنواره، چه تغییرات ساختاری یا محتوایی در مقایسه با سال‌های گذشته اعمال شده است؟
در بخش ساختاری، امسال در کنار قالب‌های شناخته‌شده قصه‌گویی، بر محتوای آن نیز تأکید ویژه‌ای شده است و تعداد بخش‌های رقابتی به ۱۳ بخش افزایش یافته است. تنوع محتوا و قالب این فرصت را به تمامی علاقه‌مندان به قصه‌گویی داده است تا در هر قالب یا محتوایی که می‌پسندند قصه‌گویی داشته باشند. امسال نیز مرحله منطقه‌ای حذف شده و قصه‌گوها در مرحله نیمه‌نهایی به‌صورت ملی و بین‌المللی برای راهیابی به مرحله نهایی رقابت خواهند داشت. یکی دیگر از ویژگی‌های جشنواره امسال در بخش محتوایی، توجه ویژه به قصه‌های غزه و لبنان با موضوع ایثار و شهادت بوده است.
- آیا بخش‌های جدیدی به مسابقه ملی اضافه شده که تجربه‌ای نو برای شرکت‌کنندگان فراهم کرده باشد؟
بله، در جشنواره امسال سعی شده است از قالب‌های ارزشمندی که تاکنون آثار قصه‌گویی کمتری در آن‌ها شرکت داده شده است، به شکل ویژه حمایت شود و توسط داوران متخصص مربوطه در بخشی مجزا داوری شوند. قصه‌های منظوم، قصه‌های محیطی، قصه‌های صدثانیه‌ای که برای اولین‌بار ویژه کودکان زیر ۱۲ سال تعریف شد، قصه‌های دینی، قصه‌های علمی، قصه‌های قهرمانان و پیشرفت و بخش ویژه قصه‌های ایثار و شهادت با تمرکز بر وقایع غزه و لبنان در کنار سایر بخش‌ها چون آیینی سنتی، سنتی کلاسیک، مدرن و نوآورانه، زبان اشاره و قصه‌های ۹۰ ثانیه‌ای و پادکست، بستر حضور و رقابت شرکت‌کنندگان بود.
- با توجه به ثبت‌نام بیش از ۳۴ هزار نفر برای شرکت در جشنواره، چه تدابیری برای مدیریت و ارتقای کیفیت آثار اندیشیده شده است؟
طراحی آموزش‌های مختلف تخصصی در سطوح ملی و استانی و نیز برگزاری جلسات نقد و بررسی آثار در مرحله استانی و نیمه‌نهایی از جمله تدابیری برای مدیریت و ارتقای کیفیت آثار بود.
- آیا امسال شاهد حضور شرکت‌کنندگانی از استان‌ها یا کشورهای جدیدی بوده‌ایم که پیش از این در جشنواره حضور نداشتند؟
هرساله از تمامی استان‌ها شرکت‌کننده داریم. در بخش بین‌الملل، ثبت‌نام همچنان ادامه دارد؛ اما تاکنون بیش از ۲۰ ملیت با ارسال آثار در جشنواره شرکت کرده‌اند که با توجه به ثبت‌نام اولیه، قطعاً تعداد آثار بیشتر خواهد شد.
- مرحله استانی و منطقه‌ای جشنواره با حضور ۱۰ گروه داوری برگزار شد. چه معیارهایی برای انتخاب داوران در نظر گرفته شده است و چگونه این تنوع داوری بر کیفیت ارزیابی‌ها تأثیر می‌گذارد؟
دبیرخانه جشنواره بانکی از اطلاعات داوران را در اختیار دارد و هرساله با پیشنهاد استان‌ها، متخصصان این حرفه به این بانک افزوده خواهند شد. پس از گردآوری پیشنهادات، برای هماهنگی بیشتر داوران منتخب در مرحله استانی و پایش و داوری ملی، جلسات توجیهی برگزار شد تا کلیه داوران هم‌مدار و هم‌مسیر شوند. در ادامه، با طراحی و اجرای کارگاه آموزشی داوری قصه‌گویی، ضمن آموزش اصول داوری در قصه‌گویی، برگه‌های سنجه داوری به تفکیک موضوع با مدرسان تخصصی به داوران آموزش داده شد و قصه‌گوها در دو بخش کلی محتوا و اجرا مورد داوری و سنجش قرار گرفتند.
- با توجه به شعار «راز قصه‌ها ساز زندگی است»، چه برنامه‌هایی برای جذب و مشارکت بیشتر مخاطبان در جشنواره در نظر گرفته شده است؟
مردمی‌سازی و عمومی‌سازی قصه‌گویی یکی از سیاست‌های جشنواره است. برگزاری رویدادهای مختلف قصه‌گویی چون «روز کودک روز قصه» و «شب یلدا شب قصه»، با هدف ترویج قصه‌گویی و جذب بیشتر مخاطبان برگزار شد. بیست‌وششمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی با رویکرد شناخت و تعمیم قصه‌های عامیانه ایران و قصه‌های جهان به سبک زندگی ایران معاصر، بر آن است تا گفتمانی جدی را در حوزه روایتگری شفاهی ادامه دهد و بر مبنای تجربیات گذشته، فرصت‌های جدیدی را در حوزه قصه‌گویی فراهم کند.
- آیا آمار یا نظرسنجی‌هایی از میزان رضایت و استقبال مردم از جشنواره در دسترس است که نشان‌دهنده تأثیرگذاری این رویداد فرهنگی باشد؟
بیست‌وششمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی پس از بررسی‌های لازم، شکل جشنواره را براساس فرصت‌ها و نیازهای امروز و همچنین امانت‌داری از سنت روایتگری تاریخی و تربیتی، بر مبنای دو نگاه محتوایی و فرمی تقسیم‌بندی کرده است تا با نگاهی واقع‌گرایانه دستاوردهای این جشنواره را برای ترویج و عمومی‌سازی هنر قصه‌گویی به عنوان الگو منتشر کند. رشد بیش از صددرصدی شرکت‌کنندگان نشان از استقبال و رضایت از جشنواره است.
- در کنار مسابقات اصلی، آیا کارگاه‌ها یا برنامه‌های آموزشی برای توانمندسازی شرکت‌کنندگان و علاقه‌مندان به قصه‌گویی برگزار می‌شود؟
بله، بخش علمی جشنواره علاوه‌بر رویکردهای سال‌های گذشته در قالب‌های جستار، کتاب، مقاله و پایان‌نامه، زمینه‌های گفت‌وگو و تبادل اندیشه را در این شکل جدید جشنواره فراهم می‌کند. یکی دیگر از برنامه‌های جنبی جشنواره در مرحله استانی و بین‌المللی، برگزاری جلسات نقد و بررسی قصه‌هاست که در توانمندسازی قصه‌گویان بسیار مؤثر و مورد استقبال شدید قصه‌گویان قرار می‌گیرد. بیش از ۵۰۰ نشست و دوره آموزشی نیز به‌صورت استانی و ملی برای توانمندسازی قصه‌گویان برگزار شده است.
- چه تدابیری برای ارتقای سطح کیفی آثار و آماده‌سازی شرکت‌کنندگان در نظر گرفته شده است؟
در این جشنواره نگاه کمی و کیفی با هدف والای ترویج و مردمی‌سازی در اولویت برنامه‌ریزی قرار خواهد گرفت و سعی در معرفی و تثبیت جایگاه انواع قصه‌گویی شفاهی دارد. لذا در سهمیه‌بندی و اهدای جوایز، نگاهی نو را مشاهده خواهیم کرد. نشست‌های آموزشی و تحلیل آثار نیز پیش‌بینی و اجرا خواهد شد.
- با توجه به تجربه‌های به‌دست‌آمده، چه برنامه‌هایی برای بهبود و توسعه جشنواره در سال‌های آینده دارید؟
توجه به بازنگری نظام‌مند ماجرای قصه‌گویی سال‌ها با تولیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حال انجام بود تا اینکه با نگاهی متفاوت به گسترش قصه‌گویی، پیگیری امور قصه‌گویی ایران در اسناد بالادست به نام کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ثبت شد و تعهد و مسئولیت دگراندیشی در این امر به عهده کانون گذاشته شد.
ثبت ملی قصه‌گویی ایرانی، ورود چهره‌های نام‌آور روایتگری (سینما، تئاتر، قصه‌گویی و…) در جشنواره‌های اخیر قصه‌گویی، انتخاب یزد به‌عنوان پایتخت قصه‌گویی، اختصاص یک روز در تقویم به نام قصه‌گویی و… بستری را ایجاد کرد تا با تغییر محل دبیرخانه قصه‌گویی از تهران به یزد، کانون داعیه‌داری حرکتی نوین بر مبنای تجربیات گذشته را داشته باشد و سخنی دیگر بر مبنای نیازهای فرهنگی معاصر ایران و جهان مطرح کند.
برنامه‌ریزی برای حضور قصه‌گویان شرکت‌کننده و برگزیده در جشنواره‌های بین‌المللی دیگر کشورها، تشکیل انجمن نخبگان قصه‌گویی، تشکیل باشگاه داوران و قصه‌گویان برتر و تربیت مدرس قصه‌گو از برنامه‌های آتی خواهد بود.
- در کارگاه‌های آموزشی جشنواره، چه میزان از کتاب‌های تخصصی در حوزه قصه‌گویی برای ارتقای مهارت‌های شرکت‌کنندگان استفاده می‌شود؟ آیا منابع خاصی برای آموزش قصه‌گویی به شرکت‌کنندگان در نظر گرفته شده است؟
در این سال‌ها کتاب‌ها و منابع متعددی در حوزه قصه و قصه‌گویی نگارش شده و قصه‌ها و افسانه‌های اقوام مختلف ایرانی در قالب کتاب و مجموعه ثبت و ضبط شده است. علاوه‌بر این، استادان از آخرین مقالات علمی و دستاوردهای نظری تربیتی و مهارت‌های ارتباطی در کارگاه‌های آموزشی بهره جسته‌اند.
- کانون پرورش فکری برنامه‌ای برای تبدیل زندگی‌نامه و خاطرات قصه‌گویان پیشکسوت کشور به کتاب دارد؟ چه اقداماتی برای ثبت و حفظ تاریخ شفاهی قصه‌گویی در کشور از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حال انجام است؟
در دورنمای قصه‌گویی، حضور تمام مرتبطان به هنر قصه‌گویی اعم از قصه‌گویان، نویسندگان، بازآفرینان، داوران، منتقدان، مخاطبان، پژوهشگران و کارگردانان قصه‌گویی و استفاده از نظرات، آثار و نکات آنان در پیشبرد خردمندانه این هنر مؤثر است. برنامه‌ای برای تبدیل زندگی‌نامه و خاطرات قصه‌گویان پیشکسوت کشور به کتاب وجود دارد و از برنامه‌های این جشنواره تقویت و به‌روزرسانی متون و منابع قصه و قصه‌گویی برای تأمین احتیاجات تربیتی و درمانی جامعه امروز است.
- آثار رسیده به جشنواره بیشتر از قصه‌های مکتوب و کتاب‌های منتشرشده الهام گرفته‌اند یا بیشتر مبتنی بر قصه‌های شفاهی و سنتی هستند؟ چه نسبت و تعاملی میان قصه‌های مکتوب و شفاهی در آثار امسال دیده می‌شود؟
در بخش آیینی، سنتی و سنتی کلاسیک، بیشتر از قصه‌های مکتوب، کتاب و قصه‌های سنتی و طومارهای نقالی الهام گرفته شده است؛ اما با توجه به ورود بخش‌های جدید به جشنواره از قبیل قصه‌های علمی، منظوم، دینی، قهرمانان و پیشرفت و همچنین قصه‌های غزه و لبنان، قصه‌گویان نیاز به متن مناسب قصه‌گویی داشتند که این امر در ارتباط با نویسندگان و بازآفرینان حاصل شد. انسجام و همراهی خوبی بین نویسندگان و قصه‌گویان در بخش‌های مختلف شاهد بودیم.
∎