به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز؛ جادوگری، فالگیری، رمالی و از این نوع اعتقادها از گذشته در جامعه وجود داشته و تا به امروز هم وجود دارد. اگرچه به نظر می‌آید که با پیشرفت علم و فناوری و بالا رفتن سطح آگاهی جامعه، این نوع اعتقادها می‌بایست کمتر شده باشد اما شاهد گسترش آن در میان مردم و حتی قشرهای تحصیلکرده و به ویژه در میان ورزشکاران هستیم.
بیشتر بخوانید؛
واکنش‌های عجیب بدن که باید جدی بگیرید
به همین علت هم در فضای مجازی و برخی آگهی‌ها در سطح خیابان، تبلیغاتی از افرادی وجود دارد که ادعا می‌کنند با فالگیری، رمالی و طالع‌بینی می‌توانند کمک کنند که افراد به آن چیزی که می‌خواهند دست پیدا کنند. پژوهشگر ایرنا گفتگویی با «آرزو معصومیان» روانشناس بالینی و «عظیمه‌السادات عبدللهی» جامعه‌شناس انجام داده تا از منظر جامعه‌شناسی و روانشناختی به این مساله بپردازد. متن گفتگو را در ادامه می‌خوانیم:
افراد چه زمانی به خرافات رو می‌آورند؟
معصومیان در پاسخ به این پرسش که علت روانشناختی گسترش خرافات در جامعه چیست، می‌گوید: یکی از نشانه‌های گسترش چنین امری در جامعه، رجوع به فالگیرها و رمال‌ها است. از نظر فروید باورها و عقاید خرافی از ناخودآگاه انسان نشات می‌گیرد. در عصر علم و فناوری و حتی در کشورهای غربی، خرافات به صورت ملموسی رو به افزایش است و گروه‌هایی در مورد علوم غیبی شکل گرفته‌اند.
این روانشناس بالینی بیان می‌دارد: مطالعات روانشناختی خرافات، نشان می‌دهد که معمولاً در مواقعی که امکان کنترل محیط کمتر است و در مسائل حساس و لحظه‌هایی که فرد دچار ابهام و عدم اعتماد و اطمینان به آینده است، خرافات بیشتر می‌شود. همچنین هنگامی که فرد با مسائلی روبه‌رو است که در مقابله با آن دچار احساس شکست و ترس می‌شود و نمی‌تواند به شیوه علمی و استدلال منطقی به آن پاسخ دهد، به خرافات رو می‌آورد.
معصومیان: ویژگی‌های شخصیتی و روانی همانند سبک فرزندپروری، محیط و آداب و رسوم می‌تواند باعث پذیرش بیشتر خرافات در افراد شود
وی در ادامه به چند مورد از علت‌های دیگر افزایش خرافات در جامعه اشاره کرده و می‌افزاید: ویژگی‌های شخصیتی و روانی همانند سبک فرزندپروری، محیط و آداب و رسوم می‌تواند باعث پذیرش بیشتر خرافات در افراد شود. برای نمونه افراد مبتلا به بیماری پارانویا می‌خواهند بدانند که اطرافیانشان برای ضربه زدن به آنها از چه راه‌هایی استفاده می‌کنند. شخصیت‌های خودشیفته به علت اینکه می‌خواهند خود را آگاه‌تر و موفق‌تر از دیگران نشان دهند، برای آگاهی از آینده نامعلوم به این روش متوسل می‌شوند. همچنین هنگامی که پیش می‌آید که افرادی به علت تنبلی به جای اینکه به کار و تلاش و برنامه‌ریزی در زندگی بپردازند، به دنبال راه‌حل‌های ساده‌تر برای رسیدن به اهدافشان هستند و به همین دلیل به سمت طالع‌بینی و فالگیری می‌روند.
رشد فناوری و نفوذ خرافات مدرن در فضای مجازی چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟
معصومیان رشد فناوری و نفوذ خرافات مدرن در فضای مجازی اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: امروزه روش طالع‌بین‌ها و فالگیرها تغییر کرده و با ظاهر جذاب‌تر و به روزتر در دنیای مجازی فعالیت می‌کنند. تبلیغات حرفه‌ای که در صفحه‌های مجازی این افراد وجود دارد و بازخوردهای مثبتی که از طرف کاربران و مشتریان به همراه دارد، ناخوداگاه دیگر افرادی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد که به امور ماورا و همچنین تایید گرفتن و راهنمایی از دیگران دارند. این افراد فکر می‌کنند به این روش می‌توانند از اضطراب و تنهایی و حالت ابهام خود بکاهند و زمانی هرچند کوتاه به آرامش برسند.
وی در ادامه می‌افزاید: در چنین شرایطی نقش تحصیلات و تفکر خلاق کم می‌شود و افراد به جای یادگیری مهارت‌های لازم برای روبرو شدن با مشکلات زندگی و حتی با وجود شکست‌هایی که در مراجعه به فالگیرها دیده شده، اما همچنان این موضوع در جامعه به صورت پررنگ دیده می‌شود.
فقر فرهنگی یکی از علت‌های مهم گرایش به فالگیران و دعانویسان است
عبداللهی در پاسخ به این پرسش که با توجه به بالا رفتن سطح آگاهی جامعه، چرا گرایش با فالگیری و رمالی بیشتر شده است، می‌گوید: از منظر جامعه‌شناسی، افرادی که سراغ رمالی و فالگیری می‌روند، دسترسی به اطلاعات صحیح ندارند. به همین علت هم با وعده‌های بی‌سرانجامی که رمال‌ها به آنها می‌دهند، امیدوار می‌شوند. چنین افرادی بیشترین قربانیان هستند.
در میان افراد تحصیلکرده گرایش به فال و فاگیری کمتر از دیگر افراد است، اگر هم باشد بیشتر جنبه تفریح و سرگرمی دارد. در واقع باور به فال در میان قشر تحصیلکرده کمتر از افراد دیگر استبه عقیده این جامعه‌شناس، فقر فرهنگی یکی از علت‌های مهم گرایش برخی از افراد به فالگیران و دعانویسان است. به بیانی دیگر، گرایش ناآگاهانه عده‌ای از مردم جامعه به رمال‌ها، فالگیرها، دعانویس‌ها و کف‌بین‌ها از فقر فرهنگی درون جامعه خبر می‌دهد و این موضوع یک معضل فرهنگی محسوب می‌شود.
گرایش افراد تحصیلکرده به فالگیری کمتر است
عبداللهی در پاسخ به این پرسش که فالگیری در میان کدام گروه‌های جامعه بیشتر است، می‌گوید: به صورت دقیق نمی‌توان گفت که گرایش به فال و فالگیری در میان چه گروه‌هایی از جامعه بیشتر شده است و نمی‌توانیم بگوییم که فقط یک قشر خاص گرایش به فالگیری دارند، زیرا موضوع شخصیتی افراد مهم است و ارتباطی به طبقه یا گروه خاصی ندارد.
وی اظهار می‌دارد: در میان افراد تحصیلکرده گرایش به فال و فاگیری کمتر از دیگر افراد است، اگر هم باشد بیشتر جنبه تفریح و سرگرمی دارد. در واقع باور به فال در میان قشر تحصیلکرده کمتر از افراد دیگر است.
مشکلات اقتصادی یکی از علت‌های رواج رمالی و دعانویسی در جامعه است
این جامعه‌شناس، افزایش مشکلات اقتصادی خانواده‌ها را یکی از علت‌های رواج رمالی و دعانویسی در جامعه می‌داند و می‌گوید: در واقع مردم به فال، دعا و جادو به عنوان یکی از راه‌حل‌های مشکلات خود نگاه می‌کنند؛ یعنی آنها سعی می‌کنند در قالب فال، ورق، قهوه، طلسم و جادو، گره‌ای از مشکلات زندگی خود را باز کنند.
عبداللهی: گرایش ناآگاهانه عده‌ای از مردم جامعه به رمال‌ها، فالگیرها، دعانویس‌ها و کف‌بین‌ها از فقر فرهنگی درون جامعه خبر می‌دهد و این موضوع یک معضل فرهنگی محسوب می‌شود
عبداللهی در جامعه‌ای که در شرایط نامطلوب روانی و اجتماعی قرار دارد، افرادی که از یک قدرت ماورائی برای حل مشکلات مردم حرف بزنند، تا اندازه‌ای طبیعی است. افراد وقتی از همه عوامل دیگر مستاصل می‌شوند، به رمال و دعانویس مراجعه می‌کنند. بنابراین گرایش افراد جامعه به دعانویسان و رمالان، بیش از همه نشان از یک جامعه تقدیرگرا، مستاصل و ناامید دارد.
وی، باور داشتن به خرافات را یکی دیگر از مهمترین عواملی می‌داند که سبب می‌شود مردم برای گره‌گشایی از مشکلاتشان به کمک گرفتن از رمالان و فالگیران روی بیاورند.
این جامعه‌شناس معتقد است که در برخی مواقع نیز افرادی برای سرگرمی به دعانویسان و فالگیران گرایش پیدا می‌کنند. بنابراین مشتریان این گروه شیاد را یا بیکاران تشکیل می‌دهند یا افرادی که به علت فقر و دیگر عوامل از حل مشکلاتشان ناامید شده‌اند.
گرایش به فالگیری در میان افراد چه آسیب‌هایی دارد؟
عبداللهی معتقد است که گرایش به فال و فالگیری هنگام تصمیم‌گیری‌های مهم در زندگی ایجاد می‌شود؛ یعنی افراد در این موقعیت‌ها برای اینکه از مسئولیت خود شانه خالی کنند، تصمیم‌گیری را بر عهده فرد دیگری می‌گذارند.
این جامعه‌شناس در پایان یادآور می‌شود: افرادی که به سخنان فالگیرها اهمیت می‌دهند، در آینده به شرایطی می‌رسند که حتی نمی‌توانند انتخاب درستی داشته باشند. این افراد در مواقع مختلف از زندگی که با مشکلی روبرو شوند، با خود فکر می‌کنند که این همان مشکلی است که فالگیر به آن اشاره کرده بود، بنابراین برای حل مشکل تلاش نمی‌کنند و منتظر می‌شوند، ببینند گفته‌های فالگیر اثبات می‌شود؟ در صورتی که این موضوع قدرت ذهنی و عملگرایی به موقع افراد را تضعیف می‌کند.
منبع: ایرنا
انتهای پیام