به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اخیراً مقاله‌ای کوتاه در مورد مسئله "خودکشی دستیاران تخصصی پزشکی" (رزیدنتها) در ایران در مجله "لنست" منتشر شده است.
در این مقاله که توسط یک پژوهشگر ایرانی نوشته شده است، به دلایل خودکشی رزیدنتها در کشورمان پرداخته شده است.
34درصد دستیاران پزشکی افکار خودکشی دارند
براساس این گزارش، خودکشی یک نگرانی جدی بهداشتی اما قابل پیشگیری در سراسر جهان است؛ پزشکان در مقایسه با جمعیت عمومی، نرخی نگران‌کننده‌تر در خودکشی دارند.
خودکشی دستیاران پزشکی در ایران نیز به یک مشکل جدی تبدیل شده است؛ یک بررسی مقطعی نشان داده است که حدود 34 درصد از دستیاران پزشکی در ایران افکار خودکشی را تجربه کرده‌اند!
گزارشی در The Lancet ادعا می‌کند که به‌طور متوسط سالانه 13 مرگ بر اثر خودکشی میان دستیاران پزشکی وجود دارد.
دلایل خودکشی رزیدنتها چیست؟
این گزارش درباره دلایل خودکشی دستیاران پزشکی میافزاید: دستیاران پزشکی در ایران شیفت‌های طولانی کار می‌کنند و حقوق کمی دارند. رزیدنتها طبق قانون از طبابت و ایجاد مطب در خارج از بیمارستان‌های دولتی منع شده‌اند.
همچنین بسیاری از این پزشکان با پرخاشگری و خشونت در بیمارستان‌ها مواجه می‌شوند و فشار کاری زیادی برای آنها وجود دارد به‌طوری که احتمال دارد این پزشکان به‌دلیل انگ‌هایی که ممکن است به آنها زده شود از درخواست کمک حرفه‌ای خودداری کنند یا معتقد باشند که دیگران ممکن است آنها را بی‌کفایت بدانند.
راه‌حل خروج از بحران دوره رزیدنتی
در این گزارش همچنین راهکارهایی برای خروج از وضعیت بحرانی رزیدنتها در ایران عنوان شده است؛ نویسنده مقاله معتقد است که مجموعه‌ای از اقدامات از پیشگیری تا بهبودی باید در سطوح فردی و سازمانی زیر نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شورای پزشکی و شورای‌عالی بیمه اجرا شود.
عدم تعادل بین ساعات کاری، فشار کاری و مسئولیت حرفه‌ای با درآمد، نگرانی عمده‌ای است که ضرورت اولویت‌بندی نیازهای معیشتی، رفاهی و اسکان دستیاران پزشکی را برجسته می‌کند.
همچنین این سؤال مطرح است؛ اگر دانشجوی پزشکی به‌صورت تمام‌وقت کار می‌کند، چرا استخدام نمی‌شود؟ بنابراین به‌نظر می‌رسد با تبدیل دوره رزیدنتی به شغل، مشکلاتی از قبیل ساعات کار، بیمه، پرداخت‌ها و کمک‌هزینه‌ها برطرف شود.
همچنین یکی دیگر از راهکارها این است که اگر بودجه کافی برای پرداخت بیشتر به دستیاران پزشکی وجود ندارد، باید به آنها اجازه کار خارج از سیستم دولتی داده شود.
این مقاله، بازنگری حقوق، افزایش سالانه تعرفه‌های پزشکی مطابق با تورم یا بالاتر از آن، بهبود کیفیت اقامتگاه از جمله امکانات رفاهی برای دستیاران در خارج از محل کار و در نهایت مشورت با نمایندگان رزیدنتها را راهگشا می‌داند.
محمد رئیس‌زاده با اشاره به مشکلات دوران دستیاری پزشکی اظهار کرد: تاکنون نگاه به دستیاران پزشکی این بوده که رزیدنت، یک دانشجو است و باید به او حق‌الزحمه دانشجویی پرداخت شود اما ضرورت دارد که دوران دستیاری به شغل تبدیل شود و به رزیدنتها به عنوان یک کارمند نگاه شود و پرداخت حقوق به دستیاران باید طبق قانون کار و از بودجه عمومی کشور باشد.
وی افزود: بیشترین بار ارائه خدمات در مراکز آموزشی دولتی بر دوش دستیاران پزشکی است. میانگین ساعت کاری رزیدنتها 300 تا 400 ساعت در ماه است در حالی که حداقل ساعت کاری نیروی مشمول قانون کار، 180 ساعت است! بنابراین رزیدنتها حداقل دو برابر یک نیروی تمام وقت، کار می‌کنند اما وقتی بحث حقوق و دستمزد می‌شود با عنوان کمک‌هزینه و حق‌الزحمه به آنها مبالغی پرداخت می‌شود.
رئیس‌زاده ادامه داد: عمده درآمد مراکز درمانی مربوط به کار رزیدنت‌هاست اما وقتی می‌خواهند از درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها به آنها حق‌الزحمه‌ای پرداخت کنند، هزاران منت بر سر دستیاران پزشکی گذاشته می‌شود.
وی گفت: حقوق رزیدنتها الان حدود 12 میلیون تومان است در حالی که حداقل حقوق دستیاران باید 20 تا 25 میلیون تومان باشد.
رئیس سازمان نظام پزشکی درباره سختی‌های دوره رزیدنتی نیز تصریح کرد: آموزش در دوره رزیدنتی با کار کردن محقق می‌شود و دستیاران پزشکی در عین ارائه خدمات درمانی به مردم، آموزش تخصصی نیز می‌بینند. ذات دوره دستیاری دشوار است زیرا پزشک باید طی 5 سال به یک پزشک متخصص تبدیل شود که سلامت بیماران را مدیریت کند بنابراین در همه جای دنیا، دوره دستیاری سخت است اما باید متناسب با این سختی و ارزش کار، مسائل رفاهی و معیشتی این پزشکان نیز در نظر گرفته شود.
وی خاطرنشان کرد: سیاستگذاران توقع دارند که رزیدنتها با شرایط دهه‌های 60 و 70 کار کنند در حالی که قوانین و انتظارات از رزیدنتها سخت‌تر از چند دهه گذشته شده است؛ میزان دریافتی این نیروها کاهش یافته است و بار کاری به دلیل افزایش جمعیت و افزایش مراجعه مردم به بیمارستان‌ها، افزایش یافته است.
رئیس‌زاده با بیان اینکه خودکفایی در حوزه پزشکی در سال‌های گذشته به این دلیل بوده که نیروی متخصص کافی در کشور تأمین شده است، یادآور شد: گلوگاه این پیشرفت در حوزه پزشکی، وجود دوره رزیدنتی است که در آن تربیت پزشکان متخصص انجام می‌شود؛ به نسبت میزان اهمیتی که خودکفایی در حوزه پزشکی دارد؛ مشکلات این پزشکان نیز باید رفع شود.
رئیس سازمان نظام پزشکی با اشاره به کاهش تمایل پزشکان به تحصیل در برخی رشته‌های تخصصی بیان کرد: در سال جاری ظرفیت تخصص بیهوشی 400 نفر بوده است اما تنها 80 نفر وارد این رشته تخصصی شدند و صندلی این 320 نفری که باید پذیرش می‌شدند خالی مانده که به سادگی قابل جبران نیست و سال‌های بعد کمبود خود را نشان خواهد داد.
وی تأکید کرد: مسئولان باید با سرعت چندین برابری غفلت چندسال گذشته را جبران کنند.
دسنور معاون وزیر بهداشت
بر اساس دستور معاون آموزشی وزارت بهداشت، روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی و معاونین آموزشی آنها موظف شدند اقدامات لازم، مستمر و از نزدیک را برای پیشگیری خودکشی دانشجویان و دستیاران انجام دهند.
همچنین، شاخص‌های عملکردی دانشگاه‌ها از این پس شامل میزان توجه و اقدامات آنان در جهت کاهش این موارد خواهد بود. (مشابه پایش مادران باردار پرخطر که به عنوان یکی از شاخص‌های عملکردی نظام سلامت ارزیابی می‌شود.)
این اقدام در راستای توجه به سلامت روان و جسمی دانشجویان و دستیاران پزشکی صورت گرفته و هدف آن شناسایی عوامل خطر، فراگیران در معرض خطر و ارائه راهکارهای پیشگیرانه و ارتقای حمایت‌های روانی و اجتماعی در محیط‌های دانشگاهی و بیمارستانی است.
کارشناسان حوزه آموزش و سلامت روان، اجرای این دستور را گامی مؤثر در کاهش فشارهای روانی و بهبود شرایط تحصیلی و آموزشی دانشجویان و دستیاران پزشکی ارزیابی کرده‌اند.