محمد فاضلی طی یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: چندی پیش رسانه‌ها از قول رئیس‌جمهوری محترم نوشتند «دلمان نمی‌خواست مازوت بسوزانیم و وزیر نیرو گفته بود اگر دو ساعت خاموشی بدهیم مشکل حل می‌شود، اما محاسبه درست نبود و متوجه شدیم حتی اگر یک روز هم خاموشی می‌دادیم، مشکل حل نمی‌شد.» این گفته حاوی سه نکته بسیار مهم است؛ اولین نکته، تنهایی رئیس‌جمهوری در هیأت دولت است. همه وزرا و رؤسای سازمان‌هایی که دور میز هیأت دولت می‌نشینند، دیوان‌سالاری گسترده‌ای را مدیریت می‌کنند که مدعی دو چیز است. رئیس‌جمهوری وسط دستگاه‌های تخصصی تنهاست.
رئیس‌جمهوری در واقع منبع و مرجعی ندارد تا داده‌هایی را که وزرا در اختیارش قرار می‌دهند اعتبارسنجی کند. هر کدام از وزرای دور میز هیأت دولت هم مدعی اقتدار تخصصی دستگاه خود هستند. آنان اولاً خیلی خوش ندارند که سایر وزرا در اعداد و ارقام و گزارش‌های‌شان اشکال وارد کنند و سایر وزرا هم علاقه‌ای ندارند در کاری وارد شوند که ممکن است زمانی با مقابله به مثل مواجه شوند. بنابراین وقتی وزیر نیرو می‌گوید با دو ساعت خاموشی مشکل حل می‌شود، برای بقیه شأن تخصصی اظهارنظر قائل نیست، بقیه هم حتی اگر مطلع باشند، انگیزه‌ای برای به چالش کشیدن این گفته ندارند، کما اینکه اغلب دانش و تخصص لازم را هم ندارند. به این ترتیب رئیس‌جمهوری می‌ماند و ادعایی که اغلب راهی برای راستی‌آزمایی آن ندارد.
دومین نکته‌ای که این گفته رئیس‌جمهوری را درباره غلط بودن محاسبه وزارت نیرو آشکار می‌کند، نقصان‌های جدی ساختار دیوان‌سالاری و ظرفیت اندک آن است. این محاسبه در اصل نشان‌دهنده اندازه ظرفیت شناختی، میزان اندک درک دیوان‌سالاری وزارت نیرو از عمق مسأله کمبود برق، یا سطح بالایی از ساده‌انگاری و نشناختن مسأله در بخش تخصصی حیاتی کشور است. وزیر نیرو البته می‌توانست قبل از ارائه این محاسبه به رئیس جمهوری، همه ابزارهایش برای راستی‌آزمایی این ادعا را به‌کار گیرد که این کار را نکرده است.
نکته سوم برآمده از این گفته رئیس‌جمهوری، بر وجود نقصان یا شکاف میان اختیار و مسئولیت در نظام حکمرانی دلالت دارد. کسانی در بوروکراسی وزارت نیرو اختیار داشته‌اند تا چنین محاسبه‌ای انجام دهند و وزیر را با داده‌ای غلط راهی هیأت دولت کنند و رئیس‌جمهوری و دولت به اتکای همین گفته، برنامه دو ساعت خاموشی را اعلام کرده‌اند. به اتکای همین محاسبه، سرمایه اجتماعی کم‌رمق موجود ضربه خورده و دست آخر رئیس‌جمهوری مجبور شده از غلط بودن محاسبه سخن بگوید. پرسش مهم این است: مسئولیت این محاسبه غلط، طرح آن در جلسه هیأت دولت، قرار دادن برنامه دولت بر چنین محاسبه‌ای و عواقب اجتماعی و سیاسی آن، از جمله تضعیف اعتماد و سرمایه اجتماعی متوجه کیست؟ چه کسی یا کسانی تاوان این محاسبه غلط را پس می‌دهند؟
آقای رئیس‌جمهوری، داستان این محاسبه غلط می‌تواند حاوی سه درس برای شما و دولت باشد.
اول: شما در هیأت دولت تنها هستید و باید راهی برای اعتبارسنجی ادعاهای وزرا و زیردستان بیابید، در غیر این صورت بارها و بارها از این محاسبات و ادعاها آسیب خواهید دید.
دوم: وزرا باید راهی برای اعتبارسنجی ادعاهای دیوان‌سالاری خود بیابند. شما هم آقای رئیس‌جمهوری، در مقابل هر ادعای وزرا از آنان بپرسید چگونه آن‌را راستی‌آزمایی کرده‌اند؟
سوم: راهی برای مسئولیت‌پذیر کردن وزرا و دیوان‌سالاری در مقابل ادعاهای‌شان بیابید. هزینه روشن‌شدن این نکات گزاف بود، اما خوب است که در ماه‌های اولیه دولت با آن مواجه شده‌اید.
تذکر محمد فاضلی به پزشکیان پس از گزارش غلط وزیر نیرو / باید گزارش وزیران را صحت‌سنجی کنید
فاضلی خطاب به پزشکیان در روزنامه ایران نوشت: شما اولا باید راهی برای اعتبارسنجی ادعاهای وزرا بیابید؛ دوما در مقابل هر ادعای وزرا از آنان بپرسید چگونه آن را راستی‌آزمایی کرده‌اند و سوما راهی برای مسئولیت‌پذیر کردن وزرا در مقابل ادعاهای‌شان بیابید.
صاحب‌خبر -
∎