به گزارش قدس خراسان، در روزهای گذشته امیر توکلی رودی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به مشاهدات خود از چاه‌های کشاورزی هرات افغانستان گفته است: در نزدیکی هرات شاهد بودم که در کنار هر چاه کشاورزی یک پنل خورشیدی نصب شده بود و از این انرژی برای پمپاژ آب استفاده می‌کردند.
استفاده از انرژی خورشیدی در چاه‌های کشاورزی، به‌ویژه در مناطقی که با قطعی برق مواجه هستند، می‌تواند مشکلات را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد و با توجه به ناترازی انرژی برق در کشورمان می‌توان از این روش که نمونه خوبی نیز هست، برای کمک به کشاورزانی که با ضرر و زیان مواجه‌اند، بهره برد. استفاده از پنل‌های خورشیدی برای کاهش مصرف برق، یکی از راهکارهایی است که می‌تواند به بحث ناترازی برق در کشور و خراسان‌رضوی کمک کند؛ اما نکته‌ای که مطرح می‌شود این است اگر این راهکار مطلوب و عالی بوده، علت استفاده نشدن از پنل‌های خورشیدی به صورت گسترده در چاه‌های کشاورزی چیست؟
تجهیزات چاه‌های کشاورزی، پر مصرف است
نایب رئیس سندیکای صنعت برق ایران در تحلیل این موضوع در گفت‌وگو به خبرنگار ما عنوان می‌کند: سیستم صنعت برق افغانستان با ایران یک تفاوت اساسی و مهم دارد؛ در ایران شبکه برق گسترده‌ای در کل کشور اجرا شده و هر چاه کشاورزی به شبکه برق وصل است و بیشتر چاه‌های کشاورزی ما برق دارند. در افغانستان شبکه برق به شدت ضعیف است و اغلب مناطق شبکه برق ندارند. بنابراین به اجبار به سمت استفاده از پنل خورشیدی حرکت کرده‌اند و از تجهیزات و پمپ‌هایی استفاده می‌شود که کم‌مصرف هستند و می‌توانند با انرژی برق خورشیدی راه‌اندازی شوند.
سید مهدی مدنی بجستانی بر وجود صرفه اقتصادی تأکید می‌کند و می‌گوید: در خراسان‌رضوی مانند سایر نقاط کشور از ابتدا این‌گونه نبوده و تجهیزاتی که در چاه‌های کشاورزی ما نصب شده، اغلب پرمصرف هستند و ممکن است اگر از تجهیزات خورشیدی استفاده کنند، برای آن‌ها صرفه اقتصادی نداشته باشد.
وی می‌افزاید: در حال حاضر استفاده از پنل خورشیدی در چاه‌های کشاورزی وجود دارد؛ اما وقتی برق شبکه سراسری ارزان‌تر است، نصب تجهیزات خورشیدی صرفه اقتصادی ندارد. در کشور به ناترازی برق برخورد کرده‌ایم؛ یعنی کمبود تولید برق و این سبب شده چاه‌های کشاورزی خاموش و کشاورزی دچار بحران شود.
چالش قیمت ارزان برق و شبکه توزیع در دسترس
نایب رئیس سندیکای صنعت برق ایران در ادامه توضیح می‌دهد: در کمتر از یک سال گذشته، وزارت نیرو و ساتپا طرحی دادند که در آن اگر کشاورزان به اندازه ۸۰ درصد دیماند مصرفی خود نیروگاه خورشیدی در هر مکانی ایجاد کنند، وزارت نیرو دیگر برق این چاه‌ها را قطع نمی‌کند و کشاورزان به سمت استفاده از این طرح حرکت کرده‌اند یا در محل چاه خود یا جای دیگر نیروگاه خورشیدی زده‌اند که از این بی‌برقی و مدیریت مصرف مستثنا شوند.
مدنی بجستانی تشریح می‌کند: در کشور ما و استان استفاده از پنل خورشیدی وجود دارد؛ اما قیمت ارزان برق موجب می‌شود مصرف‌کنندگان نه در انتخاب تجهیزات مصرف برق دقت کنند و نه به سمت استفاده از پنل خورشیدی بروند. یک مسیر این است زمانی که یک چاه حفر می‌شود، مدل تجهیزات به گونه‌ای انتخاب شود که برای استفاده از پنل خورشیدی مناسب باشد؛ اما شرایط چاه‌های کشاورزی ما این‌طور نیست.
وی می‌افزاید: در حال حاضر اگر یک نفر بخواهد برای چاه کشاورزی با وضعیت مصرف فعلی پنل خورشیدی بزند و از برق شبکه استفاده نکند، هزینه بالایی دارد؛ به عنوان مثال برای مصرف ۱۵ کیلووات دست‌کم یک‌میلیارد تومان هزینه دارد که هزینه و حتی اعداد کمتر از آن برای جمع زیادی از کشاورزان سنگین است و به ندرت پیش می‌آید یک چاه کشاورزی از پنل خورشیدی به صورت کامل استفاده کند.
ناتوانی خرده‌مالکان کشاورز در نصب پنل‌های خورشیدی
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی مهم‌ترین عامل محدودیت توسعه پنل‌ها در بخش کشاورزی را نیاز به سرمایه‌گذاری بالا توسط کشاورزان می‌داند و می‌گوید: تخصیص نیافتن تسهیلات و اعتبارات حمایتی در این راستا یکی دیگر از محدودیت‌های توسعه پنل‌های خورشیدی در استان به شمار می‌آید.
محمد میری دیسفانی عنوان می‌کند: با توجه به خسارت‌های فراوان وارده به بخش کشاورزی استان ناشی از تغییرات شدید اقلیمی و تنش‌های دمایی و در ادامه خسارت‌های ناشی از قطع برق که به تازگی اضافه شده، تأمین سرمایه اولیه مورد نیاز برای نصب پنل‌های خورشیدی را با توجه به اینکه ۷۵درصد نظام کشاورزی خراسان‌رضوی خرده‌مالکی به حساب می‌آید، با مشکل مواجه کرده است.
وی تعداد چاه‌های کشاورزی خراسان‌رضوی را ۱۰ هزار و ۱۳۷ حلقه اعلام می‌کند و می‌افزاید: از مجموع چاه‌های کشاورزی ۸ هزار و ۹۷۲ حلقه برقی است و برای ۲هزار حلقه از مجموع ۸ هزار و ۹۷۲ حلقه چاه کشاورزی در راستای نصب پنل‌های خورشیدی اعلام آمادگی شده که از این تعداد ۹۰ چاه کشاورزی از تابستان امسال تاکنون به منظور کمک به جبران ناترازی برق کشور به پنل‌های خورشیدی با توان ۶ مگاوات مجهز شده و قرارداد با شرکت برق هم منعقد کرده‌اند و ۵۰۰ چاه کشاورزی هم در مراحل بازدید اولیه، عقد قرارداد با شرکت‌های نصاب یا نصب پنل‌های تولید برق خورشیدی به ظرفیت ۳۵مگاوات هستند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی در پایان تأکید می‌کند: توسعه زیرساخت‌های تولید برق خورشیدی به تأمین اعتبارات و تسهیلات کافی با بازپرداخت طولانی‌مدت به منظور حمایت از حوزه کشاورزی به عنوان متولی اصلی تأمین امنیت غذایی کشور نیاز دارد.
در مجموع استفاده از پنل خورشیدی یکی از اتفاق‌های مهم در بحث حل ناترازی انرژی است؛ اما این موضوع زمانی محقق می‌شود که ضرورت آن مطرح باشد.
در مسیر نصب پنل‌های خورشیدی در تک‌تک چاه‌های کشاورزی با توجه به کم‌توانی مالی خرده‌مالکان کشاورزی و نبود بودجه، راه طولانی در پیش داریم و این مسیر محقق نمی‌شود مگر با سرمایه‌گذاری بخش‌های توانمند اقتصادی یا حمایت دولت و در نهایت می‌توان گفت این قصه سر دراز دارد.