به گزارش خبرآنلاین، وب سایت تحلیلی میدل‌ایست آی در تحلیلی با عنوان چرخش ترامپ از مواضع محافظه‌کاران به سمت میانه‌روها، درهای یک توافق احتمالی را با تهران باز می‌کند نوشت: بسیاری در تهران این چرخش سیاسی را یک فرصت "منحصربه‌فرد" می‌بینند تا کانال‌های ارتباطی مستقیم با رئیس‌جمهور آمریکا برقرار کنند.
در ادامه این تحلیل آمده است: اما حالا با بازگشت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده به کاخ سفید، مذاکرات در مورد احتمال توافق هسته‌ای بین تهران و واشنگتن دوباره در ایران مطرح شده است. در حالی که ایده یک توافق جدید به طور گسترده‌ای مورد بحث قرار گرفته است، مسیر دستیابی به چنین پیشرفتی با چالش‌های قابل توجهی روبه‌رو است.
در سال ۲۰۱۵، ایران و ایالات متحده، تحت ریاست‌جمهوری باراک اوباما، به همراه سایر قدرت‌های جهانی، موفق به دستیابی به یک توافق تاریخی در مورد برنامه هسته‌ای تهران شدند.توافقی که به عنوان طرح جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود، شامل محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های بین‌المللی شدید بود. در حالی که تهران به تعهدات خود تحت این توافق پایبند ماند، ترامپ که توسط مشاورانی ضد ایران احاطه شده بود، به طور یک‌جانبه از این توافق در سال ۲۰۱۸ خارج شد و تحریم‌ها را دوباره اعمال کرد و تنش‌ها را تشدید کرد.
علیرغم لفاظی‌های خصمانه از هر دو طرف، در دوران نخستین ریاست‌جمهوری ترامپ، فرصت‌هایی وجود داشت که به نظر می‌رسید ایران و ایالات متحده به توافق جدیدی نزدیک شده‌اند. با این حال، این تلاش‌ها همواره به دلیل موانع مختلف به شکست انجامید
میدل‌ایست آی ادعا کرد: به گفته یک منبع از دولت حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین ایران (۲۰۱۳–۲۰۲۱)، رهبری ایران به روحانی و وزیر خارجه‌اش، محمدجواد ظریف، اجازه نداد که وارد مذاکرات مستقیم با دولت ترامپ شوند.این منبع به یک مورد خاص در طول سفر روحانی به نیویورک برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل اشاره کرد، زمانی که گزارش شد ترامپ و روحانی تقریباً در آستانه دیدار بودند. اما این دیدار در نهایت صورت نگرفت، زیرا روحانی به دلیل ترس از واکنش‌های منفی در تهران، تردید کرد. جالب اینجاست که این منبع به میدل ایست آی فاش کرد در مقطعی، نظام به روحانی اجازه داد تا مذاکرات غیرمستقیم را پیش ببرد.
این منبع به میدل ایست آی گفت: یک پیشنهاد تدوین و توسط رهبری ایران تصویب شد که از طریق رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین به ترامپ ابلاغ شود. این پیشنهاد به ترامپ منتقل شد و او رضایت خود را اعلام کرد، اما در نهایت [مایک] پومپئو، وزیر خارجه وقت، وارد میدان شد و تمام تلاش‌ها را ناکام گذاشت.
ناکامی ترامپ در مواجهه با جناح‌های تندرو در ایران
رابطه تنش‌آمیز ترامپ با شخصیت‌های برجسته سخت‌گیر در قبال ایران، همچون مایک پومپئو، جان بولتون مشاور پیشین امنیت ملی، و برایان هوک نماینده ویژه پیشین آمریکا در امور ایران، کاملاً مشهود بوده است. این سه نفر که روزگاری از ارکان اصلی تیم سیاست خارجی ترامپ بودند، اکنون از این تیم کنار گذاشته شده‌اند و دیگر اجازه بازگشت به آن را ندارند.در اقدامی شگفت‌آور، ترامپ همچنین افرادی با دیدگاه‌های متفاوت درباره خاورمیانه را به مناصب مهمی منصوب کرده است.
برای مثال، مایکل دیمینو، که پیشتر در سازمان سیا و پنتاگون خدمت کرده بود، اخیراً به عنوان معاون دستیار وزیر دفاع برای خاورمیانه منصوب شده است. دیمینو نسبت به درگیری‌های نظامی با ایران ابراز تردید کرده و از رویکردی سنجیده‌تر از سوی آمریکا در منطقه حمایت کرده است. این تغییر در ترکیب تیم ترامپ با استقبال بسیاری از تحلیل‌گران و رسانه‌های ایرانی مواجه شده است.
میدل ایست آی در ادامه نوشت: یکی از مفسران سیاست خارجی در رسانه‌های اصلاح‌طلب نوشت: «خروج جنگ‌طلبان از دایره ترامپ، یک تحول مثبت برای ایران و آمریکاست. افرادی مانند پومپئو و بولتون، موانع بزرگی برای تلاش‌های دیپلماتیک بودند و بارها جلوی پیشرفت‌های احتمالی را گرفتند.» او همچنین پیشنهاد کرد که ایران باید از این فرصت برای ایجاد کانال‌های ارتباطی مستقیم و مؤثر با ترامپ استفاده کند. او توضیح داد: «شاید از طریق واسطه‌هایی مانند نماینده او در خاورمیانه، استیو ویتکاف، یا حتی ایلان ماسک، چنین اقدامی به مذاکرات اجازه می‌دهد تا به سرعت و بدون دخالت طرف‌های ثالث پیش برود.»
انتظار می‌رود ترامپ ویتکاف، که یک سرمایه‌گذار املاک است و نقشی محوری در برقراری آتش‌بس در غزه ایفا کرده، را مسئول پرونده ایران کند.
اختلاف نظر در ایران
در حالی که برخی در دولت ایران فرصت جدیدی برای تعامل می‌بینند، محافظه‌کاران تندرو به شدت مخالف هر گونه گفت‌وگو با ایالات متحده هستند.
یک تحلیلگر نزدیک به جناح اصول‌گرا در گفتگو با MEE (میدل‌ایست آی) اظهار داشت که چالش‌های اقتصادی کنونی ایران، همراه با سیگنال‌های متناقض از برخی مقامات دولتی، ممکن است بخشی از استراتژی‌ای باشد برای ایجاد فشار داخلی، به منظور هموار کردن مسیر مذاکرات؛ مشابه وضعیت منتهی به گفتگوهای سال ۲۰۱۳ که به برجام منجر شد. در همین حال، یک منبع آگاه از مباحث داخلی دولت ایران به MEE فاش کرد که به تازگی به رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان اجازه داده شده است تا امکان مذاکرات با ایالات متحده را بررسی کند.
این حرکت بدون چالش نبوده است. محافظه‌کاران تندرو در داخل ایران، تظاهراتی را سازمان داده و بیانیه‌های عمومی صادر کرده‌اند که در آن پزشکیان و هرگونه توافق احتمالی با واشنگتن را محکوم کرده‌اند.
میدل ایست آی مدعی شد که هدف آن‌ها، به گفته این منبع، این است که مخالفت عمومی و روحانیت را با چنین مذاکراتی تحریک کرده و به این ترتیب بر رهبری فشار بیاورند تا از تأیید این مذاکرات صرف نظر کند.
درخواست برای مسیر جدید
یک سیاستمدار که در دوران ریاست‌جمهوری روحانی خدمت کرده است، به MEE گفت که اکنون زمان مناسبی است برای هر دو کشور ایران و آمریکا تا مسیر روابط پرتنش خود را معکوس کنند.
او گفت: “این یک فرصت منحصر به فرد برای تعامل جامع است. هر دو طرف باید از این فرصت بهره ببرند تا پایه‌ای جدید برای همکاری بنا کنند.”
به طور مشابه، یک دیپلمات ارشد سابق در اروپا گفت که ایران باید کانال‌های سنتی را دور بزند و از طریق روش‌های محرمانه با تیم ترامپ وارد گفتگو شود.
او گفت: “برای جلوگیری از دخالت تندروها، ایران باید به‌صورت خصوصی چارچوبی برای گفتگوها و توافق احتمالی را مذاکره کند. ایجاد اعتماد متقابل در این مرحله بسیار حیاتی است.” این دیپلمات افزود که بهترین شکل مذاکره بین ایران و ایالات متحده، گفت‌وگوهای جامع است که شامل همکاری و درک متقابل در منطقه می‌شود.
میدل ایست ای در نهایت مدعی شد: هم‌زمان با ادامه تحول در بحث‌های مربوط به توافق ممکن، آینده همچنان نامشخص است.هر دو طرف با چالش‌های داخلی و بین‌المللی مواجه هستند که می‌تواند یا راه را برای یک پیشرفت هموار کند و یا چرخه کنونی دشمنی را استمرار بخشد.
*ترجمه : زهره نوروزپور
315 315
∎