به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز خراسان رضوی، ایران پر از جا‌های دیدنی و زیباست که هر کدام نشان‌دهنده تاریخ و فرهنگ غنی کشور ما هستند. یکی از مناطق مستعد برای گردشگری در استان خراسان رضوی، شهرآباد شهرستان بردسکن است. این منطقه با داشتن ۴۸ اثر تاریخی و ۱۴ اثر ثبت شده ملی، مانند نگینی درخشان در ترشیز کهن می‌درخشد. اما سوال اینجاست که آیا مسئولان گردشگری توانسته‌اند از این ظرفیت‌ها برای منافع عمومی منطقه، استان و کشور استفاده کنند؟
چقدر دانش‌آموزان مدارس، که آینده‌سازان این کشور هستند، با میراث فرهنگی محل زندگی خود آشنا هستند؟ تا کنون چند همایش محلی، منطقه‌ای و ملی درباره این میراث برگزار شده است؟ این سوالات ذهن هر کسی را که به این ظرفیت‌ها اهمیت می‌دهد، مشغول می‌کند و به دنبال پاسخ است.
در این گزارش نگاهی به این آثار خواهیم داشت و نظرات مردم و مسئولان محلی را درباره آنها جویا می‌شویم. شاید این کار قدمی کوچک در معرفی این ظرفیت‌های بی‌نظیر باشد و مدیران را به تلاش بیشتر برای شناساندن این فرصت‌ها ترغیب کند.
آنسل آدامز، عکاس مشهور بین‌المللی، می‌گوید: اگر ۱۰۰۰ کلمه کافی نباشد، یک عکس می‌تواند آنچه را که کلمات نمی‌توانند بگویند، بیان کند. با این دیدگاه، تعدادی عکس را به برخی از اهالی نشان می‌دهم و نظرشان را درباره آنها می‌پرسم.
مناره باستانی فیروزآباد: یادگار پیشینیان
اولین عکس مربوط به محوطه و مناره باستانی فیروزآباد است. این روستا که به گفته اهالی و دژ‌های قدیمی‌اش، محل زندگی فیروزشاه سلجوقی بوده، نامش را از او گرفته است. مناره فیروزآباد در کنار محوطه‌ای باستانی به عنوان نود و یکمین اثر تاریخی کشور در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
برای دریافت نظرات بیشتر، به سراغ علی نظافتی، یکی از اهالی و عضو شورای اسلامی روستای ظاهرآباد می‌روم. وقتی تصویر مناره را به او نشان می‌دهم، با حسرت می‌گوید: غبطه می‌خورم بر آنچه پیشینیان برای ما گذاشته‌اند و آنچه ما اکنون برای آیندگان خواهیم گذاشت. او ادامه می‌دهد: قدر اینگونه آثار را نشناخته‌ایم.
علی همچنین از شوق خانواده‌اش برای دیدن این آثار می‌گوید و اشاره می‌کند که بار‌ها با همسر و فرزندانش با موتور سیکلت به دیدن آثار تاریخی متعدد بخش شهرآباد رفته‌اند و به عظمت آنها پی برده‌اند. او در عجب است که چرا فکری جدی برای معرفی بهتر این ظرفیت‌ها و آثار نمی‌شود. علی امیدوار است که با همکاری جوانان علاقه‌مند، بتواند در جهت معرفی این فرصت‌ها از طریق فضای مجازی قدمی بردارد.
حالا به سراغ عکس و نفر بعدی می‌روم.
کفه نمکی: جاذبه‌ای پنهان در دل کویر
محمد عباس‌زاده، یک جوان طبیعت‌گرد حرفه‌ای که با جزئیات گردشگری شهرستان آشناست، درباره این عکس صحبت می‌کند. اینجا کفه نمکی است که در ۳۰ کیلومتری مرکز بخش شهرآباد و پس از روستای رحمانیه واقع شده است. عباس‌زاده به تازگی سفری به این منطقه بکر داشته و تصاویری از زیبایی‌های خشکی کویر نمک منتشر کرده است.
او درباره این عکس می‌گوید: مگر می‌شود اهل بردسکن باشی و این کفه را نشناسی؟ قدرت لایزال الهی در دل کویر و در روز‌هایی که بارش نعمت خداوند بیشتر می‌شود، دل هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند. او اضافه می‌کند: هرچند در ایام بارندگی این منطقه جذابیتی مثال‌زدنی دارد، اما در سایر روز‌های سال هم می‌تواند مقصد مهمی برای دیدن و لذت بردن از طبیعت باشد.
عباس‌زاده همچنین از زیرساخت‌های این منطقه گلایه می‌کند و می‌گوید: هر چه خداوند در این منطقه بکر نعمت و زیبایی قرار داده، برعکس، زیرساخت‌های سفر به اینجا فراهم نیست و نیاز است که مسئولان در این زمینه چاره‌اندیشی کنند.
حالا نوبت به قلعه‌ای می‌رسد که مانند دژی مستحکم در ورودی کویر خودنمایی می‌کند.
قلعه رحمانیه: نگهبان تاریخ در دل کویر
برای رسیدن به کویر نمک شهرآباد، باید از روستای رحمانیه عبور کنیم که آخرین نقطه مسکونی این بخش است. به محض ورود به روستا، قلعه‌ای بزرگ و مستحکم خودنمایی می‌کند. این قلعه با بنا‌های دایره‌ای و متحدالمرکز، نشان‌دهنده قدمت تاریخی منطقه است. این اثر تاریخی و گردشگری در حاشیه کفه نمکی در سال ۱۳۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است هرچند متأسفانه به این اثر تاریخی به اندازه‌ای که باید توجه نشده است.
احمد نخعی، عضو شورای اسلامی شهرآباد، معتقد است که وجود آثار تاریخی در بخش شهرآباد مانند کمربندی از دیدنی‌ها در حاشیه کویر، ظرفیت بالقوه‌ای است که با برنامه‌ریزی و توجه جدی می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود وضعیت این بخش در زمینه‌های مختلف داشته باشد.
حالا به سراغ برخی از مدیران و مسئولان محلی می‌روم.
میراث فرهنگی: فرصتی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرآباد
برای شروع، نظر رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان بردسکن را جویا می‌شوم. حسین علیزاده، که از اهالی بومی این منطقه است و سال‌ها در این حوزه فعالیت می‌کند، می‌گوید: بخش شهرآباد ۴۸ اثر تاریخی، فرهنگی، مذهبی و محوطه باستانی دارد که از این تعداد، ۱۴ اثر در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌اند. از جمله این آثار می‌توان به کفه نمکی، محوطه و مناره باستانی فیروزآباد، گنبد عبدل آباد و قلعه رحمانیه اشاره کرد. همچنین ظرفیت‌هایی مانند مزار امامزاده سید محمد و مزارهای دیگر نیز سالانه گردشگران و زائران زیادی را به خود جذب می‌کنند.
علیزاده با اشاره به پیشینه تاریخی و فرهنگی این دیار، می‌افزاید: این منطقه محل عبور حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در سفر از مدینه به مرو است و به عنوان دروازه ترشیز کهن شناخته می‌شود. قدمت این منطقه به قرن ششم هجری برمی‌گردد.
او مناره باستانی فیروزآباد را یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی منطقه می‌داند و می‌گوید: این اثر در سال ۱۳۱۰ به عنوان نود و یکمین اثر ملی در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است. علیزاده ادامه می‌دهد: برای توجه بیشتر به این منطقه، در سال ۱۴۰۲ با حضور مدیر کل میراث فرهنگی، طرح گمانه‌زنی و محوطه‌سازی این محدوده تصویب شد و تا کنون از ۳۵۰۰ متر مساحت، بیش از ۱۶۰۰ متر آن محوطه‌سازی شده است.
او همچنین به کفه نمکی بردسکن به عنوان نگین گردشگری شهرستان اشاره کرده و می‌گوید: برای تکمیل زیرساخت‌های این منطقه و با توجه به بارندگی‌های سالانه، نیاز به ورود بخش خصوصی و سرمایه‌گذار داریم تا استفاده از این جاذبه‌ها آسان‌تر شود.
علیزاده تأکید می‌کند که اداره میراث فرهنگی شهرستان با آغوش باز از سرمایه‌گذاران استقبال می‌کند و در حال حاضر طرحی با بهره‌بردار کفه نمکی در دست اقدام است.
مدیر میراث فرهنگی همچنین از فعال بودن بیش از ۱۷۹ نفر علاقه‌مند در حوزه صنایع دستی در این بخش خبر می‌دهد و می‌گوید: با صدور گواهینامه مهارت برای این هنرمندان در ۸ رشته صنایع دستی و هنرهای سنتی، تلاش می‌کنیم تا فعالیت‌های این ظرفیت‌ها را در منطقه زنده نگه داریم.
کمبود اقامتگاه: چالشی برای گردشگری در شهرآباد
به سراغ بخشدار شهرآباد، سید علی موسوی فرد می‌روم. او که سال‌ها به عنوان نماینده دولت در این منطقه خدمت کرده، به خوبی با ظرفیت‌ها و مشکلات آن آشناست. او می‌گوید: این منطقه با جمعیت ۱۹ هزار نفر می‌تواند به قطب گردشگری شهرستان و منطقه تبدیل شود.
موسوی فرد تأکید می‌کند که مسئولیت آثار گردشگری و تاریخی بر عهده میراث فرهنگی است و باید شرایط بهتری برای استفاده از این ظرفیت‌ها فراهم شود. او نبود اقامتگاه مناسب در شهرآباد را یکی از بزرگ‌ترین کمبود‌ها می‌داند و می‌افزاید: اگر این مشکل حل شود، گردشگران می‌توانند برنامه‌ریزی کنند و مدت بیشتری در اینجا بمانند که این به اقتصاد منطقه کمک می‌کند.
بخشدار شهرآباد همچنین بر ضرورت بازسازی برخی آثار تاریخی و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای بازدید از این آثار تأکید کرده و از میراث فرهنگی و صنایع دستی استان خراسان می‌خواهد که به این موضوع توجه بیشتری داشته باشند. او اضافه می‌کند که تنها نقطه شهری و ۱۷ دهیاری منطقه در تلاشند تا ظرفیت‌های گردشگری این منطقه را معرفی کنند.
تلاش برای معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرآباد
شهردار شهرآباد نیز بر اهمیت معرفی بهتر آثار تاریخی تأکید می‌کند. علی نجفی می‌گوید: ما در شهرداری و شورای اسلامی شهر شهرآباد، به عنوان تنها نقطه شهری در فاصله کمتر از ۳۰ کیلومتری کفه نمکی و دیگر آثار تاریخی، تلاش کرده‌ایم با نصب تابلو‌های راهنما و تهیه ماکت‌های این آثار، خدماتی در حد توان‌مان ارائه دهیم.
او همچنین به ساخت مجتمع فرهنگی اداری شهرداری اشاره کرده و می‌افزاید: در نماسازی این ساختمان، از نمای مناره باستانی فیروزآباد الهام گرفته‌ایم تا هر بار که کسی آن را ببیند، به یاد این اثر مهم تاریخی بیفتد.
شهرآباد مستعد توسعه اقتصاد گردشگری
فرماندار جدید بردسکن نیز در دیدار با شهردار و شورای اسلامی شهرآباد بر لزوم توجه بیشتر به ظرفیت‌های گردشگری این منطقه تأکید کرده است. محمدجواد صفرنژاد می‌گوید: اگر به کویر بردسکن با دقت و کار کارشناسی توجه کنیم، می‌توانیم درآمد‌های خوبی از این ظرفیت خدادادی کسب کنیم.
او با اشاره به اینکه بخش شهرآباد مستعد توسعه اقتصاد گردشگری است، از شهردار و شورای اسلامی درخواست می‌کند که طرح توجیهی گردشگری این منطقه را تهیه کنند تا بتوانند با هم در جهت شناسایی قابلیت‌ها و فراهم کردن بستر استفاده مردم از این جاذبه‌ها گام بردارند. صفرنژاد همچنین می‌افزاید که شهرآباد به عنوان قطب تولید پسته منطقه نیز می‌تواند از ظرفیت گردشگری پسته بهره‌برداری‌های خوبی داشته باشد.
سخن آخر:
شهرآباد با تاریخ غنی و آثار باستانی ارزشمند، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری مهم در استان خراسان رضوی دارد. با وجود ۴۸ اثر تاریخی و ۱۴ اثر ثبت شده ملی، این منطقه می‌تواند به یک نگین گردشگری در ترشیز کهن تبدیل شود. اما برای دستیابی به این هدف، نیاز به توجه و همکاری بیشتر از سوی مسئولان محلی و متولیان گردشگری احساس می‌شود.
سوالات مطرح شده در این گزارش، نشان‌دهنده نیاز به برنامه‌ریزی و اقدام عملی برای معرفی و حفظ این میراث فرهنگی است. از طرفی، آشنایی نسل جوان با این آثار و اهمیت آنها در آینده، امری ضروری است. با توجه به نظرات مردم و مسئولان، به نظر می‌رسد که با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و ایجاد اقامتگاه‌های مناسب، می‌توان گردشگران را به این منطقه جذب کرد و از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری کرد.
در نهایت، اگر همت جمعی و عزم راسخی برای شناساندن این جاذبه‌ها وجود داشته باشد، می‌توان به آینده‌ای روشن برای گردشگری در شهرآباد امیدوار بود. این منطقه نه تنها می‌تواند به نفع مردم محلی باشد، بلکه به عنوان یک مقصد گردشگری معتبر در سطح ملی و بین‌المللی شناخته شود.
خبرنگار: جواد قنبری
سردبیر: محسن هدایتی فر