جوان آنلاین: طبق روال، هر سال سازمان مدیریت صنعتی ایران بر اساس اعلام صورت‌های مالی شرکت‌ها به این سازمان، ۵۰۰شرکت برتر را در فهرست‌های صدتایی ارزیابی و اعلام عمومی می‌کند. گفته می‌شود، برخی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی از حضورشان در رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی خودداری می‌کنند و حاضر نیستند هزینه‌ای برای قرار گرفتن در این رتبه‌بندی بپردازند.
خبر‌های رسیده حاکی است شرکت‌ها برای قرار گرفتن در فهرست بررسی سازمان مدیریت صنعتی باید حدود ۲۵۰میلیون تومان بپردازند و برای قرار گرفتن در فهرست برترین‌ها و اخذ تندیس از دست وزیر صمت باید مبلغی حدود ۳۰۰میلیون تومان پرداخت کنند.
آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن ایران در این خصوص می‌گوید: برخی از رتبه‌بندی‌هایی که با عناوین مختلف انجام می‌گیرد، ابتدا اعلام می‌شود اگر شرکتی رتبه آورد باید در هزینه‌های برگزاری همایش مشارکت کند. با توجه به اینکه قرار گرفتن در فهرست ۱۰۰ شرکت برتر تخفیفات مالیاتی یا امتیازاتی برای شرکت‌ها به همراه دارد، انتظار می‌رود متولی رتبه‌بندی شرکت‌ها با شفاف‌سازی به برخی ابهامات به وجود آمده پاسخ دهد. رتبه‌بندی شرکت‌ها از سال‌ها پیش از سوی بسیاری از کشور‌ها در سطح بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی انجام می‌شد.
ماحصل این رتبه‌بندی‌ها ایجاد شفافیت در فضای کسب‌وکار است که این شفافیت به بهره‌وری بنگاه‌ها کمک می‌کند و به آنها این امکان را می‌دهد در عرصه رقابت حرفی برای گفتن داشته باشند.
در ایران برخی تشکل‌ها و انجمن‌ها نیز در رشته‌های مختلف چنین رتبه‌بندی‌هایی دارند و هر از گاهی اخباری پیرامون نحوه انتخاب برگزیدگان و اخذ وجه به ازای قرار گرفتن در فهرست منتشر می‌شود. سازمان مدیریت صنعتی ایران وابسته به وزارت صمت نیز از سال ۱۳۷۷ شرکت‌های برتر اقتصاد ایران را رتبه‌بندی کرده و از میان ۵۰۰ شرکت از نظر شاخص فروش و کیفیت، ۱۰۰ شرکت برتر را معرفی می‌کند.
هدف از انجام رتبه‌بندی شرکت‌های برتر، تولید اطلاعات از بنگاه‌های اقتصادی است. در حقیقت، هدف این است شرکت‌هایی را که اثرگذاری بیشتری در اقتصاد کشور دارند، معرفی شوند، هدف دیگر کمک به شفاف‌سازی فضای کسب‌وکار کشور است. هدف سوم نیز تشویق و گسترش رقابت بین بنگاه‌های اقتصادی است.
فرایند این رتبه‌بندی هر سال در اواخر تیرماه با فراخوان و دعوت از شرکت‌ها برای حضور در رتبه‌بندی شروع می‌شود و پس از مراحل مختلف، نتایج رتبه‌بندی در «همایش شرکت‌های برتر ایران» در بهمن ماه اعلام می‌شود.
از آنجا که اقتصاد ایران روی شرکت‌های نفتی و پتروشیمی می‌چرخد، پس اصلاً جای تعجب ندارد که رتبه‌های بالای جدول ۵۰۰شرکت برتر همیشه در دست این شرکت‌ها باشد و اسم‌های آنها تا ۱۰۰رتبه اول به شکل محسوسی تکرار شود.
انتقاد بنگاه‌های اقتصادی به رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی
نکته قابل توجه این است که رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی که به ادعای خودشان قرار است ملاکی برای سرمایه‌گذاران، رقابت بیشتر بین بنگاه‌ها و شناسایی بازار‌های جدید کار باشد، در نهایت به ساخت تیزر‌ها و بیلبورد‌های تبلیغاتی شرکت‌های مختلف منجر می‌شود.
این تبلیغات پرزرق و برق در سطح شهر‌ها و جاده‌ها با عنوان‌هایی، چون «شرکت... در میان ۱۰۰ شرکت برتر قرار گرفت» خودنمایی می‌کنند.
همواره شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به نحوه گزینش سازمان مدیریت صنعتی انتقاداتی دارند و معتقدند برخی انتخاب‌ها ابهاماتی دارد، آیا این انتخاب‌ها برگرفته از استاندارد‌های بین‌المللی است یا شاخص‌های دیگری مانند ارتباطات خاص شرکت‌ها با سازمان مدیریت صنعتی دخیل است؟
چه بسا شرکت‌ها، بانک‌ها و نهاد‌های تجاری که هر ساله از سوی سازمان مدریت صنعتی در فهرست ۱۰۰ شرکت برتر قرار می‌گیرند، عملکرد آنها چه به لحاظ سودآوری، فروش، صورت‌های مالی و مشتری‌مداری مطلوب نبوده است. این مسئله به خصوص در مورد بانک‌ها و بیمه‌ها بیشتر مشهود است.
بانک‌ها و بیمه‌هایی که با کسری ذخایر و زیان انباشته روبه‌رو هستند طبق شاخص‌های سازمان مدیریت صنعتی در جمع ۱۰۰ شرکت برتر قرار می‌گیرند.
اولین انتقادی که به روش رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی وارد است اینکه چگونه شرکت‌ها، بانک‌ها و بنگاه‌های مختلف با یک روش سنجیده می‌شود، در حالی که نحوه عملکرد هر کدام از اینها متفاوت است و نمی‌توانند با یک روش مشابه سنجیده شوند. نکته جالب آنکه این سازمان ۳۱ گروه صنعتی را در یک جایگاه قرار می‌دهد و همه را با یک روش می‌سنجد.
سازمان مدیریت صنعتی اعلام کرده است روش رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران با اتکا به روش صورت می‌گیرد که در کشور‌هایی مانند امریکا، هند و کانادا تجربه شده است.
برخی شواهد حاکی است این روش در مورد همه شرکت‌ها و بنگاه‌ها در کشور‌های فوق انجام نمی‌شود، ضمن اینکه به‌روزرسانی و تغییرات زیادی در نحوه اجرای آن ایجاد شده است.
از همه اینها جالب‌تر اینکه سازمان مدیریت صنعتی عمدتاً به اطلاعات کدال تکیه می‌کند، این در حالی است که برای سنجش بنگاه‌های اقتصادی مانند بانک‌ها و بیمه‌ها نیازمند اطلاعات عملکردی شرکت‌هاست که باید مستقیماً از خود شرکت‌ها دریافت شود.
خبر‌های رسیده حاکی است برخی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی از حضور در رتبه‌بندی سازمان مدیریت صنعتی خودداری می‌کنند و حاضر نیستند هزینه‌ای را برای قرار گرفتن در این رتبه‌بندی بپردازند. اخذ چنین مبالغی با توجه به رسالتی که این سازمان برای رتبه‌بندی، شناسایی و ارزیابی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ایران به عهده دارد، در تضاد است، از این رو ضروری است سازمان مدیریت صنعتی که بودجه دولتی دارد، برای انجام این برنامه‌ها این ابهامات را رفع و شفاف‌سازی کند.
رئیس خانه صنعت و معدن ایران: گاهی به ازای اهدای تندیس باید در هزینه‌ها مشارکت شود
فعالان صنعتی و تولیدی معتقدند چند سالی است تندیس‌فروشی به شدت رواج یافته است.
انجمن‌ها و اتحادیه‌ها هرازگاهی چنین رقابت‌هایی را میان تولید‌کنندگان برگزار می‌کنند، اما برای شرکت در این رقابت باید وجوهی پرداخت شود. قطعاً در چنین مواقعی دیگر رقابت معنی ندارد و فقط پول حرف اول را می‌زند؛ هر چه واریزی بالاتر باشد، نام شرکت برجسته‌تر می‌شود و در سرفهرست دریافت تندیس قرار می‌گیرد.
در این خصوص رئیس خانه صنعت و معدن ایران در گفت‌و‌گو با «جوان» در خصوص ابهامات رتبه‌بندی شرکت‌ها در سازمان مدیریت صنعتی می‌گوید: گزارشی در خصوص اخذ وجه در این سازمان دریافت نکرده‌ایم، اما برخی رویداد‌ها از این دست وجود دارد که ابتدا به شرکت‌کنندگان اعلام می‌شود. اگر رتبه آوردند، باید در هزینه‌های برگزاری همایش مشارکت کنند. در این مواقع شرکت‌ها و بنگاه‌ها با اختیار خود شرکت می‌کنند. آرمان خالقی می‌افزاید: از آنجا که شرکت مدیریت صنعتی دولتی است، اگر برای این رویداد وجهی اخذ شده باشد، باید بازرسی و حراست وزارت صمت به موضوع ورود کند و مراتب تخلف گزارش شود.