مصطفی جرفی؛ دستیار مبتنی بر هوش مصنوعی دیپ سیک (DeepSeek) روز دوشنبه توانست به برنامه شماره یک دانلود رایگان در اپستور اپل تبدیل شود. این موضوع همزمان باعث نگرانی هایی در بازارهای مالی جهانی شد و ترش از ظهور یک هوش مصنوعی چینی سبب شد تا بسیاری از سرمایه گذاران سهام شرکت های فناوری غربی را به فروش برسانند.

به گزارش فرارو، سرمایه‌گذاران جهانی روز دوشنبه سهام شرکت‌های فناوری را به دلیل نگرانی از ظهور مدل هوش مصنوعی کم‌هزینه چینی DeepSeek فروختند. این مدل تهدیدی برای تسلط شرکت‌های پیشرو هوش مصنوعی مانند انویدیا محسوب می‌شود. این روند باعث کاهش 593 میلیارد دلاری ارزش بازار انویدیا شد؛ که بزرگ‌ترین کاهش یک‌روزه ارزش بازار برای هر شرکتی در وال‌استریت محسوب می‌شود. اما چرا دیپ سیک به یکباره جهان فناوری غرب را زیررو کرد؟ دیپ سیک چه چیز خطرناکی دارد که صنعت فناوری غرب از آن می ترسد؟ و در نهایت دیپ سیک تا کجا قادر خواهد بود به این تاثیرگذاری خود بر فناوری هوش مصنوعی غرب ادامه دهد؟

دیپ سیک چیست؟

دیپ سیک (DeepSeek) یکی از مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی توسعه‌یافته در چین است که به عنوان یک جایگزین بومی برای مدل‌های غربی مانند ChatGPT (از OpenAI) و Gemini (از Google) معرفی شده است. این مدل به دلیل هزینه پایین توسعه، بهره‌گیری از سخت‌افزارهای داخلی چین و سرعت پیشرفت بالا، توجه بسیاری از کارشناسان را جلب کرده است. اما در عین حال، باعث نگرانی غرب نیز شده است.

چرا دیپ سیک باعث ترس غربی‌ها شده است؟

هزینه پایین تولید و توسعه

یکی از مهم‌ترین دلایل نگرانی غرب از دیپ سیک، هزینه بسیار پایین تولید و راه‌اندازی این مدل در مقایسه با رقبای غربی است.

ویژگی

هوش مصنوعی چینی (DeepSeek, Baidu, Tencent AI)

هوش مصنوعی غربی (OpenAI, Google, Meta)

هزینه پردازش داده‌ها

پایین‌تر، استفاده از سرورهای داخلی و تراشه‌های ارزان‌تر

بسیار بالا، نیازمند سرورهای انویدیا و زیرساخت ابری پیشرفته

هزینه انرژی و برق

پایین‌تر (مدل‌های کم‌مصرف‌تر(

بالا (ابررایانه‌های پرمصرف(

هزینه نیروی انسانی

نیروی انسانی ارزان‌تر در چین

متخصصان گران‌قیمت در آمریکا و اروپا

منابع داده‌ای

محدود به داده‌های چینی و غیرغربی (اما بهینه‌شده(

نیاز به داده‌های گسترده جهانی

ادعا می‌شود این مدل هوش مصنوعی تنها ۵/۶ میلیون دلار هزینه توسعه داشته و با احتساب هزینه‌های خرید ۲۰۰۰ واحد پردازش گرافیکی ارزان‌قیمت که از انویدیا خریداری شده، درمجموع بودجه‌اش از ۵۵ میلیون دلار فراتر نرفته است. همین رقم محدود و مقایسه‌اش با هزینه‌های سنگین توسعه هوش مصنوعی در سیلیکون‌ولی، قلب فناوری آمریکا کافی بود تا ارزش سهام شرکت‌های فناوری و تراشه‌سازی دنیا و حتی رمزارز‌ها در مدت کوتاهی از عملکرد شگفت‌انگیز دیپ‌سیک متاثر شود و سقوط کند.

در حالی که مدل‌های آمریکایی مانند ChatGPT از پردازنده‌های انویدیا (NVIDIA A100, H100) استفاده می‌کنند، چین توانسته با ساخت تراشه‌های داخلی مانند Huawei Ascend و Loongson هزینه‌های سخت‌افزاری را کاهش دهد. این موضوع، وابستگی چین به فناوری‌های غربی را کمتر کرده و توسعه هوش مصنوعی در این کشور را مستقل‌تر ساخته است. در نتیجه، برخلاف شرکت‌های غربی که وابسته به تأمین قطعات و زیرساخت‌های گران‌قیمت هستند، چین قادر است مدل‌های هوش مصنوعی را با بودجه‌ای بسیار پایین‌تر توسعه دهد، که این امر می‌تواند به مرور زمان، قیمت‌گذاری و انحصار شرکت‌های فناوری غربی را به چالش بکشد.

استقلال چین در فناوری هوش مصنوعی

یکی دیگر از نگرانی‌های غرب، استقلال روزافزون چین در زمینه هوش مصنوعی است. تا چند سال پیش، بسیاری از شرکت‌های چینی برای توسعه مدل‌های هوش مصنوعی خود به فناوری‌های غربی وابسته بودند. اما اکنون با توسعه دیپ سیک و سایر مدل‌های بومی، چین در حال کاهش وابستگی خود به شرکت‌های آمریکایی مانند مایکروسافت، انویدیا و گوگل است. این موضوع می‌تواند تسلط آمریکا بر هوش مصنوعی جهانی را تهدید کند.

افزون بر این، چین با اعمال سیاست‌های دولتی قوی برای حمایت از توسعه هوش مصنوعی داخلی، راه را برای استقلال فناوری هموار کرده است. دولت چین بودجه‌های کلانی به شرکت‌های داخلی اختصاص داده تا از زیرساخت‌های غربی بی‌نیاز شوند. همچنین، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای حفاظت از داده‌ها و جلوگیری از وابستگی به مدل‌های خارجی اعمال شده است. در نتیجه، روند رشد سریع مدل‌های داخلی، شرکت‌های غربی را نگران کرده که چین بتواند به زودی از نظر فنی و داده‌ای به خودکفایی برسد.

افزایش نفوذ چین در بازار جهانی

با پیشرفت دیپ سیک، بسیاری از کشورهایی که نمی‌توانند از مدل‌های هوش مصنوعی آمریکایی استفاده کنند (به دلیل تحریم‌ها یا هزینه بالا)، ممکن است به سمت مدل‌های چینی روی بیاورند. کشورهایی مانند روسیه، ایران، برزیل و برخی کشورهای آفریقایی می‌توانند از این مدل‌ها بهره ببرند، که این امر موقعیت چین را در بازار جهانی هوش مصنوعی تقویت می‌کند.

این موضوع نه‌تنها به گسترش فناوری چین کمک می‌کند، بلکه می‌تواند باعث ایجاد یک اکوسیستم جایگزین برای هوش مصنوعی شود که دیگر وابسته به سیاست‌های غرب نباشد. برای مثال، بسیاری از شرکت‌های غربی خدمات خود را در برخی کشورها محدود کرده‌اند، اما مدل‌های چینی می‌توانند بدون چنین محدودیت‌هایی فعالیت کنند. این امر می‌تواند تسلط ایالات متحده بر بازار جهانی هوش مصنوعی را کاهش داده و نفوذ چین را به طرز چشمگیری افزایش دهد.

کاهش سودآوری شرکت‌های فناوری غربی

شرکت‌های غربی میلیاردها دلار در توسعه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اگر مدل‌هایی مانند دیپ سیک بتوانند با هزینه پایین‌تر و کیفیت مشابه رقابت کنند، شرکت‌هایی مانند OpenAI، گوگل و انویدیا ممکن است دچار زیان مالی شوند.

تا لحظه تنظیم این گزارش، ارزش بازار شرکت‌های فناوری درمجموع بیش از یک تریلیون دلار کاهش یافته و شاخص‌های اصلی مانند S&P ۵۰۰ و Nasdaq به ترتیب ۱/۵ درصد و ۳/۱ درصد سقوط کرده‌اند. سهام انویدیا، یکی از بزرگ‌ترین شرکت سازنده تراشه‌های هوش مصنوعی، کاهشی ۱۷ درصدی در ارزش را تجربه کرده که به‌معنای از دست رفتن ۵۸۹ میلیارد دلار از ارزش بازار آن است. شرکت‌های دیگر مانند Broadcom، ۱۶/۵ درصد، Taiwan Semi، ۱۴/۳ درصد، ARM، ۱۰ درصد و AMD، ۵/۶ درصد، ارزش سهام شان سقوط کرده است. میلیاردرها، اما بزرگ‌ترین بازنده‌های قدرت‌نمایی دیپ‌سیک بوده‌اند.

طبق گزارش بلومبرگ سرمایه‌گذاران بزرگی ازجمله مدیرعاملان انویدیا، اوراکل، دل، بایننس و عده‌ای دیگر که دارایی‌های‌شان با هوش مصنوعی گره خورده است، حدود ۱۰۸ میلیارد دلار از ارزش ثروت خود را از دست داده‌اند.

علاوه بر این، رقابت در کاهش قیمت خدمات هوش مصنوعی نیز می‌تواند تهدیدی برای شرکت‌های غربی باشد. در حال حاضر، هزینه اشتراک ChatGPT و دیگر مدل‌های مشابه به‌طور قابل توجهی بالا است. اما اگر دیپ سیک بتواند مدل‌های رایگان یا ارزان‌تر ارائه دهد، بسیاری از کاربران و شرکت‌ها ممکن است به سمت آن متمایل شوند. این موضوع می‌تواند مدل کسب‌وکار شرکت‌های غربی را تحت فشار قرار داده و آن‌ها را مجبور به کاهش قیمت‌هایشان کند، که به معنای سود کمتر و کاهش ارزش سهام آن‌ها خواهد بود.

هوش مصنوعی ارزان‌تر مزایای زیادی دارد، از جمله:

دسترسی گسترده‌تر برای کشورهای در حال توسعه

کاهش هزینه‌های سازمانی و شرکتی

افزایش پذیرش در بازارهای نوظهور

اگر مدل‌های چینی بتوانند دقت و کارایی مشابه مدل‌های غربی را ارائه دهند، بسیاری از شرکت‌ها و کاربران ممکن است به سمت آن‌ها گرایش پیدا کنند. این موضوع می‌تواند جایگاه مدل‌های غربی را تهدید کند.

آیا غرب می‌تواند از این تهدید جلوگیری کند؟

آمریکا تاکنون تلاش کرده است با تحریم‌های سخت‌افزاری (مانند ممنوعیت صادرات تراشه‌های انویدیا به چین) و محدود کردن دسترسی به داده‌های علمی، توسعه هوش مصنوعی در چین را کند کند. اما این استراتژی باعث شده چین به توسعه سخت‌افزار و منابع داده‌ای داخلی روی بیاورد. در نتیجه، به جای کند شدن پیشرفت، چین به استقلال فناوری نزدیک‌تر شده است.

آینده: رقابت یا همزیستی؟

در حالی که دیپ سیک و مدل‌های مشابه چینی در حال رشد هستند، مدل‌های غربی هنوز پیشرفته‌تر و دقیق‌تر هستند. اما اگر چین بتواند با هزینه کمتر مدل‌هایی با عملکرد مشابه توسعه دهد، رقابت شدیدتر خواهد شد.

به نظر می‌رسد که در آینده، بازار جهانی هوش مصنوعی به دو قطب تقسیم شود: مدل‌های غربی (OpenAI, Google) و مدل‌های چینی (DeepSeek, Baidu).