به گزارش مسیر اقتصاد یازدهمین نشست از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع «الگوی احیا و ارتقاء مرغ لاین آرین»، دوشنبه ۸ بهمن‌ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۱۴ الی ۱۷ و با میزبانی «موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی» برگزار شد.
در این نشست کارشناسان و مسئولان بر ضرورت جایگزینی تدریجی سویه آرین در بازار گوشت مرغ، تاکید کردند و اقدامات دولت در این زمینه طی سال‌های اخیر را ارزیابی کردند. همچنین الزامات و اقدامات لازم برای تحقق سهم ۲۰ درصدی سویه آرین در بازار گوشت مرغ با توجه به هدف‌گذاری برنامه هفتم پیشرفت پیشنهاد و ارائه شد.
دستاوردهای ژنتیکی ارتقای عملکرد مرغ لاین آرین طی ۳۰ سال گذشته
در این نشست رسول واعظ ترشیزی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: اقدامات دولت برای توسعه مرغ لاین آرین کافی نبوده است. دولتمردان اعتقادی به سویه‌ای به نام آرین و ورود آن به بازار ندارند. این برداشت شاید به خاطر این انگاره بوده که آرین پتانسیل کافی را برای بر عهده گرفتن بخشی از بازار گوشت مرغ ایران ندارد.
وی افزود: اما درباره تاریخچه آرین باید گفت ابتدا در سال ۱۹۵۱ در اروپا شکل گرفت و تنها ۵ تا ۱۰ درصد سهم بازار را داشت و طی سال‌های بعدی در فرایندهای علمی به دو سویه هایبرو N و هایبرو G رسید که سویه نرمال آن وارد ایران شد. سویه نرمال آرین در سال ۱۳۷۱ با اندازه کوچک سایز وارد کشور شد. در زمان ورود، اختلاف وزنی ۳۲۰ تا ۵۰۰ گرمی با سویه‌های رایج داشت، با این تفاوت که حدود ۱۱۰ گرم خوراک بیشتر مصرف می‌کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: طی ۳۰ سال کار علمی بر روی این سویه و با تلاش متخصصان لاین بابلکنار، وزن آرین به دلیل ارتقای ژنتیکی سالانه حدود ۲۰ گرم افزایش یافته است. آخرین آزمایش‌ها در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که اختلاف آرین با سویه راس در وزن به ۳۴۰ گرم و در ضریب تبدیل به ۱۴۰ گرم رسیده است. آخرین گزارش نیز که توسط شرکت پیگیر انجام شده، اختلاف آرین و راس را در ضریب تبدیل ۱۲۰ گرم و در وزن‌گیری ۳۲۰ گرم نشان داده است.
وی افزود: با توجه به پیشرفت‌های ژنتیکی صورت گرفته، ارتقای لاین آرین و برعهده گرفتن بخشی از بازار گوشت مرغ امکان‌پذیر است و ظرفیت لازم در این سویه وجود دارد. اگرچه نمی‌توان انتظار داشت که آرین دقیقاً به سطح سویه راس برسد؛ زیرا از ابتدا اختلافاتی ذاتی داشته‌اند، اما به راحتی می‌توان ضریب تبدیل خوراک و سایر شاخص‌های عملکردی آرین را با اقدامات اصلاحی و ژنتیکی هدفمند بهبود بخشید.
وی ادامه داد: این رویکرد نشان می‌دهد که با سرمایه‌گذاری مستمر و تلاش علمی، می‌توان پتانسیل‌های بالقوه سویه آرین را شکوفا کرد و آن را به یک گزینه رقابتی در صنعت مرغداری تبدیل نمود.
رسول واعظ ترشیزی بیان کرد: با وجود اینکه حمایت دولتی از مرغ لاین آرین کاهش یافت و حتی رها شد، پیگیری اصلاح نژاد آن توسط متخصصان ادامه یافت. اعتقاد به اصلاح نژاد و اعتماد به متخصصان، کلید موفقیت در این زمینه است و هر هدفی را دست‌یافتنی می‌سازد. به عنوان مثال، سویه راس در سال ۲۰۰۷، میانگین وزن ۲.۶۵۲ کیلوگرم داشت که در سال ۲۰۲۱ به ۲.۹۹۵ کیلوگرم رسید. این افزایش نشان‌دهنده رشد سالانه ۲۳ گرم است که مشابه افزایش ۲۰ گرمی سالانه در سویه آرین است.
شکاف بین سیاستگذاری و اجرا در حمایت از مرغ لاین
در این نشست مجتبی پالوج قائم مقام موسسه پژوهش‌های وزارت جهاد کشاورزی گفت: پس از واردات نژاد هایبرو به کشور، ایران به عنوان یکی از کشورهای صاحب فناوری لاین مرغ گوشتی شناخته شد. با این حال، در دهه ۸۰، خصوصی‌سازی شتاب‌زده و بدون در نظر گرفتن جوانب مختلف صنایع دولتی، اقدامی ناموفق بود. از بین رفتن سهم بازار آرین در این دهه، ناشی از نحوه نادرست خصوصی‌سازی زنجیره لاین آرین بود که به جای واگذاری صحیح، به رهاسازی سرمایه‌گذاری عظیم انجام شده در این بخش منجر شد.
وی افزود: پس از سال ۱۳۹۲ و ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، به‌ویژه در بند ۷ آن، موضوع خودکفایی در تأمین امنیت غذایی به طور جدی‌تری در دستور کار حاکمیت قرار گرفت. در سال ۱۴۰۲ نیز سند دانش‌بنیان امنیت غذایی با تأکید صریح بر توسعه مرغ لاین داخلی توسط روسای قوای مقننه و مجریه رونمایی شد.
قائم مقام موسسه پژوهش‌های وزارت جهاد کشاورزی گفت: دولت در مقام سیاست‌گذار توجه مناسبی به پرورش مرغ لاین داشته است، اما در میدان عمل و نظارت بر اجرای برنامه‌ها، به دلیل عدم شناخت کافی نسبت به مجریان و عدم توجه به منافع اقتصادی فعالان، ضعف‌های اساسی مشاهده می‌شود. حمایت‌های تبلیغی دولت از مرغ لاین گوشتی پس از سال ۹۸، نشان‌دهنده تفاوت بین سیاستگذاری و اجرا است.
وی افزود: افراط در الزام ۱۰۰ درصدی پرورش مرغ آرین و تفریط در حذف این سویه و رساندن سهم بازار آن به صفر، اکنون پشت سر گذاشته شده است. اما از منظر مدیریت راهبردی، وضعیت کشور در منطقه خطرناکی قرار دارد. با توجه به تأکید مکرر سیاست‌های کلی کشور بر اهمیت وجود مرغ لاین داخلی، تلاش سیاستگذاران برای اجرای این سیاست باید جدی‌تر باشد.
وی افزود: سایت بابلکنار، یک فرصت استثنایی و ارزشمند است که باید حفظ و احیا شود. این سایت، پتانسیل بالایی برای توسعه و پیشرفت در زمینه‌های مختلف دارد و نباید از این فرصت غافل شد. در کنار فرصت‌های موجود در سایت بابلکنار، ظرفیت‌های دانشگاه نیز حائز اهمیت است. تضارب آرا و تبادل نظر بین متخصصان و صاحب‌نظران دانشگاهی، می‌تواند به غنای بیشتر برنامه‌ها و تصمیمات منجر شود.
عملکرد دولت در قبال سویه آرین
در این نشست کامن اسلامی معاون راهبری تولید هلدینگ کشاورزی کوثر گفت: نوع عملکرد دولت در قبال آرین را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. پس از اوج سهم بازار آرین در سال ۸۲، شاهد افول این سویه بودیم و با جایگزینی سایر سویه‌ها، آرین مورد بی‌مهری قرار گرفت. با وجود صفر شدن سهم بازار، می‌توانستیم از فرصت استفاده کنیم و فاصله این سویه با سویه‌های وارداتی را کاهش دهیم، اما بی‌برنامگی در پیش گرفته شد.
وی افزود: در بخش دوم، پس از سال ۱۳۹۸ که ضرورت اتکا به سویه داخلی به جهت امنیت غذایی از سوی حاکمیت مطرح شد، ارتقا و احیای آن به پروژه ملی بدل شد.
معاون راهبری تولید هلدینگ کشاورزی کوثر گفت: در بخش احیای آرین، عملکرد خوبی داشتیم. دو مجموعه حاکمیتی کوثر و اتکا به عنوان بازوی وزارت جهاد کشاورزی، طی فرایندی نسخه پشتیبان از لاین را در اختیار گرفتند و بر اساس سیاست ابلاغی، تکلیف شدیم به اندازه نیاز ۱۰۰ درصدی گله‌های اجدادی کشور، تأمین جوجه انجام دهیم. اما متأسفانه سیاست‌ها در حین اجرا متغیر بود و با وجود وعده‌ای که برای پشتیبانی از ما داده شده بود، حمایت لازم انجام نشد و زیان هنگفتی به ما تحمیل شد.
وی افزود: پس از تغییر سیاست‌ها، بحث تکلیف برای جوجه‌ریزی متناظر راه افتاد و تاکنون نیز به شکل آزمون و خطا پیش رفتیم. اکنون نیز در برنامه هفتم، تکلیف ۲۰ درصدی تعیین شده که اگر از ابتدا با همین الگو پیش می‌رفتیم، می‌توانستیم مدون‌تر عمل کنیم.
اسلامی گفت: اما در بحث ارتقا، سرعت عمل احیای لاین را نداشتیم. پشتیبانی از آرین در سه بخش پیش گرفته شد: یکی خود مجموعه لاین بابلکنار که توسط معاونت علمی پیش می‌رفت، و دو مجموعه اتکا و کوثر نیز با راهبری موسسه تحقیقات علوم دامی برای ارتقای این سویه اقدام کردند.
وی افزود: در بحث ارتقا، کارهای انجام شده کوچک نبوده، اما به درستی از مجموعه‌های پشتیبان حمایت نشد. فرآیندهای تحقیقاتی، فرآیندهای پرهزینه‌ای هستند و نمی‌توان انتظار داشت با همان تجهیزات قدیمی بابلکنار، آرین بتواند با سویه‌های پیشرفته جهانی رقابت کند.
معاون راهبری تولید هلدینگ کشاورزی کوثر گفت: در مسیر ارتقای عملکرد مرغ لاین، مشکلات متعددی وجود داشته است که بخش قابل توجهی از آنها به عملکرد خود وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی اجرا باز نمی‌گردد. فرایند تکلیفی برای جوجه‌ریزی، موجب شد فعالان اقتصادی به دنبال راه‌هایی برای فرار از این سیاست باشند. در این شرایط، لازم بود ارگان‌های نظارتی و امنیتی با دقت عمل بیشتری وارد عمل شوند.
وی افزود: هنگامی که در فرایند سیاستگذاری نمی‌توان با اهرم‌های حمایتی و تشویقی، بخش تولید را به رعایت سیاست‌ها ترغیب کرد، در فرایند تکلیفی و اجبار باید دقت شود که عدالت برقرار باشد. نباید به گونه‌ای باشد که برخی مرغداران از فرایند نظارتی وزارت جهاد خارج شوند و آنچه روی کاغذ می‌آید با آنچه در فارم اتفاق می‌افتد، متفاوت باشد.
کامن اسلامی گفت: با توجه به موارد ذکر شده، در ارتقای لاین آرین از برنامه عقب هستیم. شاهد عملکردهای متفاوتی از سویه آرین در جغرافیای مختلف کشور هستیم. بنابراین، از نظر کارشناسی، این ذخیره ژنتیکی پتانسیل ارتقای عملکرد را نسبت به وضع موجود دارد. با این حال، اگر انتظار داشته باشیم که با سویه‌های روز دنیا رقابت کند، در شرایطی که سرمایه‌گذاری چندانی برای ارتقای آن صورت نگرفته است، توقع نابجایی است.
وی افزود: رها کردن ذخایر ژنتیکی به مدت طولانی، سرعت فرآیند اصلاح نژاد را به طور قابل توجهی کاهش داده است. این موضوع، یکی از چالش‌های اساسی در مسیر توسعه مرغ لاین آرین به شمار می‌رود.
ضرورت تأمین اقتصاد تولیدکننده در راستای تولید پایدار
در این نشست محمدرضا صدیق‌پور دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه گفت: برخی سویه‌های غیر از آرین در کشور غالب شدند تا اینکه در سال ۱۳۹۸ وقفه‌ای در واردات نهاده ایجاد شد و ۱۴ تا ۱۵ میلیون تن نهاده که تبدیل به ۲.۵ میلیون تن گوشت مرغ می‌شد، دچار مشکل شد. متأسفانه، چون از قدیم شرایط مناسب برای رشد و توسعه آرین فراهم نشده بود، سیاست‌های حمایتی نتیجه نداد. به عنوان مثال، خرید با قیمت ۱۲ درصد بالاتر آرین نسبت به سایر سویه‌ها نتیجه نداد و برخی تقلب کردند. این شرایط موجب عدم النفع بیشتر برای تولیدکنندگان شد.
وی افزود: البته جوجه آرین شرایط بهتری در عملکرد پیدا کرده است. چیزی که امروز مورد مطالبه ماست این است که نباید این سویه مورد بی‌توجهی قرار بگیرد. به جای مدیریت این موضوع، نباید فرافکنی کرد. باید شرایط را طوری بهبود داد که تولیدکنندگان با میل خود آرین را تولید کنند. آرین موجب ایجاد مشکلات در بازار مرغ نشده است، بلکه برنامه‌ریزی اشتباه موجب مشکلات در بازار مرغ شده بود.
دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه گفت: در وهله اول، باید اقتصاد تولیدکننده در ارتباط با تولید تأمین شود. لذا، قیمت‌ها باید به گونه‌ای تعیین شوند که اقتصاد تولیدکننده دچار آسیب نشود. این امر، از الزامات اساسی برای دستیابی به تولید پایدار و خودکفایی در صنعت مرغداری است.
وی افزود: اتفاقات امروز، نتیجه سیاست‌های نادرست گذشته است. البته، امروزه سیاست‌ها اصلاح شده و شرایط بهبود یافته است. این اصلاحات، نشان‌دهنده تلاش برای جبران اشتباهات گذشته و ایجاد یک محیط مساعد برای تولیدکنندگان است.
چالش‌ها و سیاست‌های پرورش آرین در دهه‌های گذشته
در این نشست مهراب فرجی مدیرکل دفتر طیور وزارت جهاد کشاورزی گفت: در دهه ۷۰ تلاش‌های زیادی برای جا انداختن آرین انجام شد، اما در دهه ۸۰ سویه راس وارد کشور شد. سیاستگذاران در آن دوره باید پاسخگو باشند؛ اگر آرین بد بود، چرا وارد کردند و اگر خوب بود، چرا اهداف پرورش مرغ سویه داخلی به فراموشی سپرده شد؟
وی افزود: طبیعی است که پرورش مرغ لاین ملی صرفاً اهداف اقتصادی را پیگیری نمی‌کند و از نظر سودآوری نیز این سویه قابلیت رقابت با سویه‌های وارداتی توسط بخش خصوصی را ندارد. اما همچون کشورهای مختلف که اقدام به راه‌اندازی لاین کردند، ما به این سویه به جهت امنیت غذایی و تاب‌آوری غذایی نیاز داریم.
مدیرکل دفتر طیور وزارت جهاد کشاورزی گفت: در سال ۹۸، من در کوران حوادث بودم و چیزی تحت عنوان تحریم واردات مرغ اجداد گوشتی مشاهده نکردم. اما سیاست‌های حمایتی لاین آرین به شدت اوج گرفت و تلاش ما در معاونت امور دامی کشور این بود که برای حمایت از سویه داخلی، به ارتقای مجموعه اصلاح نژاد بابلکنار بپردازیم. با این حال، در بیرون از وزارتخانه گفتند ۱۰۰ درصد بازار داخل از سویه آرین تأمین شود که در عمل هم انجام نشد.
وی افزود: بر اساس تجارب تلخ، تصمیم دولت بر این شده است که سیاست‌ها تغییر کند و بنابراین در برنامه هفتم پیشرفت، سهم ۲۰ درصدی برای بازار آرین به دولت تکلیف شده است. برای وصول به این هدف، برنامه در چند سرفصل بازنگری شده است. اولین سرفصل این برنامه، ارتقای زیرساخت‌های عمرانی، مدیریتی و نرم‌افزاری در بابلکنار است تا منجر به انتخاب خانواده‌های خوب لاین شود. چرا که مناطق مستعد پرورش جوجه گوشتی باید مشخص شود و متناسب با همین مناطق، فرآیند انتخاب در بابلکنار صورت پذیرد.
مدیرکل دفتر طیور وزارت جهاد کشاورزی گفت: به منظور بهبود وضعیت مرغ آرین و حمایت از این سویه، اقدامات اصلاحی زیر پیشنهاد می‌شود:
۱. تقویت تیم تحقیق و توسعه در موسسه تحقیقات علوم دامی
به عنوان متولی ثبتی سویه آرین، تیم تحقیق و توسعه‌ای در موسسه تحقیقات علوم دامی مستقر شده است. لازم است پیگیری‌های لازم برای حمایت از این تیم و تأمین منابع مورد نیاز آن انجام شود تا بتواند به طور موثر در زمینه اصلاح نژاد و بهبود عملکرد سویه آرین فعالیت کند.
۲. تعیین بازار هدف و الزام ذخایر استراتژیک به خرید از منابع داخلی
برای اصلاح سیاست‌های حمایتی، لازم است بازار هدف این سویه مشخص شود. به عنوان مثال، ذخایر استراتژیک گوشت مرغ کشور ملزم شوند که نیاز خود را از طریق منابع داخلی و با استفاده از سویه آرین تأمین کنند. این اقدام، تقاضای تضمین شده‌ای برای این سویه ایجاد می‌کند و از تولیدکنندگان آن حمایت می‌کند.
۳. تأمین کامل هزینه‌ها در بخش اصلاح نژاد و توسعه بازار
تأمین هزینه‌ها، چه در بخش اصلاح نژاد و چه در بخش توسعه بازار، باید به طور کامل انجام شود. این موضوع در دستور کار معاونت مربوطه قرار دارد و باید با جدیت پیگیری شود.
۴. تبدیل تدریجی اجبار به حمایت و تمرکز بر مناطق مستعد
در سیاست‌های جدید، تلاش بر این است که به تدریج اجبار به حمایت تبدیل شود. همچنین، سیاستگذاری برای استان‌هایی انجام شود که مستعد پرورش جوجه گوشتی آرین هستند. حمایت‌ها نیز باید بر روی همین مناطق متمرکز شود تا از گلایه مرغداران سایر مناطق که متحمل ضرر هستند جلوگیری شود و بازار ۲.۸ میلیون تنی گوشت مرغ مردم نیز دچار چالش نشود.
۵. ایجاد سازوکار رسیدگی به تخلفات و جلوگیری از دور زدن جوجه‌ریزی آرین
فرجی در پایان خاطرنشان کرد: در نهایت، لازم است اگر پس از این اصلاحات در حمایت‌ها، برخی فعالان اقتصادی مسیر درست را در پیش نگرفتند، مجموعه مشخصی برای رسیدگی به تخلفات وجود داشته باشد. این امر از دور زدن جوجه‌ریزی آرین و ایجاد اختلال در بازار جلوگیری می‌کند.
چالش‌های اساسی در حوزه مرغ آرین
در این نشست مجتبی زاغری عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: در حوزه مرغ آرین، سه مشکل اساسی وجود دارد که نیازمند بررسی دقیق و ارائه راهکارهای مناسب است. این مشکلات عبارتند از:
۱. سیاستگذاری نادرست و تعدد متولیان
اولین مشکل، سیاستگذاری نادرست در حوزه مرغ آرین است. به عنوان مصداق، مراکز متولی این امر بسیار متنوع بوده و شامل وزارت جهاد کشاورزی، وزارت دفاع و یک وزارت امنیتی دیگر می‌شود. این تعدد متولیان، باعث ایجاد ناهماهنگی، تداخل وظایف و عدم تمرکز در سیاستگذاری شده است.
۲. ضعف بنیه ژنتیکی سویه آرین و عدم پذیرش توسط مرغداران
دومین مشکل، عدم بنیه یا توان ژنتیکی کافی سویه آرین است که باعث شده مرغداران تمایل چندانی به استفاده از آن نداشته باشند. اگرچه این سویه پیشرفت‌هایی داشته است، اما نهایتاً وزن آن در سن ۴۲ روزگی به ۲.۶ کیلوگرم می‌رسد که در مقایسه با سویه‌های معروف دیگر، بیش از ۴۰۰ گرم اختلاف دارد. همچنین، اختلاف ضریب تبدیل نیز حدود ۰.۲ است، به این معنی که به ازای تولید هر کیلوگرم گوشت، ۲۰۰ گرم دان بیشتری مصرف می‌شود. این اختلافات قابل توجه، باعث شده است که مرغداران به دلیل کاهش سودآوری، از استفاده از سویه آرین خودداری کنند. کاهش این اختلافات نیازمند زمان و تلاش زیادی است.
۳. ضعف بنیه علمی و محدودیت‌های تکنولوژیکی
سومین مشکل، ضعف بنیه علمی و محدودیت‌های تکنولوژیکی در این حوزه است. در سطح جهان، تنها دو سازمان معتبر برای ارتقای ژنتیک مرغ وجود دارد که نشان‌دهنده دشواری و پیچیدگی این کار است. بقای لاین‌های مرغ، وابسته به تحقیقات مستمر و استفاده از تکنولوژی‌های روز است. متأسفانه، ما در این زمینه از نظر تکنولوژی و شناخت علمی، توانایی کافی نداریم. لذا، لازم است ابتدا شناخت خود را در این زمینه کامل کنیم تا بتوانیم توانایی‌های خود را به طور موثر به کار بگیریم.
چالش‌های واردات مرغ گوشتی و ضرورت شفاف‌سازی در اجرای طرح آرین
در این نشست فرزاد طلاکش دبیر فدراسیون طیور ایران گفت: ابتدا، به اشتباه، موضوع تحریم به عنوان عامل اصلی مشکلات مطرح شد، در حالی که علت واقعی عدم واردات مرغ گوشتی، محدودیت‌های ناشی از دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک) بود. همچنین، مسیر اجرایی دستور احیای لاین آرین نیز با اشکالاتی مواجه است و محرمانه تلقی کردن آن توجیهی ندارد. لازم است با برقراری گفتمانی سازنده، از بروز نافرمانی در اجرا جلوگیری شود.
دبیر فدراسیون طیور ایران گفت: نکته حائز اهمیت دیگر، عدم تعیین متولی مشخص برای فرماندهی توسعه لاین آرین است. در حال حاضر، کمیسیون زیربنایی دولت از طریق شرکت اتکا اقداماتی را در این زمینه انجام می‌دهد و همزمان، شورای عالی امنیت ملی (شعام) نیز در تلاش برای توسعه آرین است. این وظیفه باید منحصراً به وزارت جهاد کشاورزی محول شود، چرا که این مسئله ناشی از ضعف مدیریت است و وزارت جهاد باید در این زمینه اقتدار لازم را کسب کند. با وجود تخصیص یک میلیارد دلار بودجه برای احیای آرین، پیشرفت چشمگیری حاصل نشده است.
طلاکش گفت: هیچ‌کس منکر پتانسیل اقتصادی شدن سویه آرین نیست و این امر باید در اولویت قرار گیرد. دولت موظف به احیای لاین آرین به عنوان یک فعالیت تحقیقاتی است، اما متاسفانه به جای تمرکز بر تحقیق، تکثیر بی‌رویه این لاین صورت گرفته است. این اقدام منجر به افزایش دور زدن مرغدارها شده و دولت را وادار به چشم‌پوشی از تخلفات کرده است.
وی افزود: نتیجه این سوءمدیریت، افزایش اجبار به واردات نهاده‌های دامی و کاهش بهره‌وری در تبدیل نهاده به گوشت شده است.
دبیر فدراسیون طیور ایران گفت: به جای تمرکز بر تحریم و محدودیت، باید با رویکردی جامع به تکمیل زنجیره ارزش صنعت مرغداری در کشور بپردازیم. در این راستا، مرغ آرین به عنوان یک ظرفیت ملی، نیازمند برندسازی تجاری است تا بتواند به طور سالم در بازار رقابت کند.
وی افزود: اجرای سیاست‌های غلط جوجه‌ریزی متناظر با سویه آرین، نه تنها به این سویه آسیب می‌زند بلکه باعث بدنام شدن آن و جلوگیری از رقابت سالم با سایر سویه‌ها می‌شود. باید از این رویکرد پرهیز کرده و به جای آن، به دنبال ایجاد شرایط رقابتی عادلانه باشیم.
طلاکش گفت: تأکید بر واردات تخم مرغ نطفه‌دار، ناشی از اشتباه در سیاستگذاری مرغ آرین است. تکلیف دبیرخانه شعام برای جلوگیری از واردات جوجه اجداد، در کنار رهاسازی تحقیق و توسعه و مشکلات اجرایی در لایه اجداد این سویه، باعث ایجاد چالش در بازار و صنعت شد که نتیجه آن، واردات تخم مرغ نطفه‌دار بود.
ضرورت تمرکز مدیریت و ایجاد زنجیره یکپارچه برای توسعه مرغ آرین
در این نشست مهدی خداوردی کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی گفت: با وجود برخورداری از دانشمندان برجسته در دانشکده‌های کشاورزی، بخش کشاورزی کشور با چالش‌های متعددی روبرو است. علت اصلی این مشکلات، ضعف در اتخاذ تصمیمات کیفی در سطح کلان کشور است، نه فقدان دانش تخصصی.
وی افزود: در خصوص موضوع مرغ لاین آرین نیز شاهد رویکردهای افراطی و تفریطی بوده‌ایم. به طوری که در دهه ۱۳۸۰، جوجه‌ریزی آرین به طور کلی متوقف شد، اما از سال ۱۳۹۸، مقرر گردید که ۱۰۰ درصد بازار به این سویه اختصاص یابد. این تصمیم، که به نظر می‌رسد با ملاحظات سیاسی-امنیتی و بدون توجه کافی به جنبه‌های اقتصادی اتخاذ شده است، چالش‌های جدیدی را ایجاد کرده است.
کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی گفت: حمایت واقعی از مرغ لاین آرین مستلزم در نظر گرفتن تمامی جوانب، از جمله زیرساخت‌ها، تحقیق و توسعه، بازار و نیروی انسانی است. در حوزه زیرساخت، سرعت توسعه مجتمع مرغ لاین آرین(بابلکنار) به کندی پیش می رفت، به عنوان نمونه تا سال گذشته سالن G3 بابلکنار همچنان راه‌اندازی نشده بود و دست‌اندرکاران با حداقل امکانات، صرفاً در تلاش برای جلوگیری از توقف فعالیت‌ها بودند.
وی افزود: همچنین، در زمینه تحقیق و توسعه و حمایت از نیروی انسانی، شاهد ضعف‌های قابل توجهی بوده‌ایم. باید گفت که تعداد متخصصان اصلاح نژاد که به صورت عملیاتی کار کرده باشند در کشور محدود است، در حالی که باید بهترین حمایت‌ها از این متخصصان صورت می‌گرفت اما برعکس این متخصصان با کم‌توجهی مواجه شدند و امکانات لازم برای فعالیت آنها به طور متمرکز فراهم نشده است.
خداوردی گفت: در بخش توسعه بازار، سیاست نامناسب جوجه‌ریزی متناظر در دستور کار قرار گرفت که یکی از آثار منفی آن ایجاد آمار و اطلاعات نادرست در صنعت مرغداری بود. همچنین اجبار ۱۸ هزار مرغدار به پرورش مرغ آرین، که بعضا مرغداری آنها در ارتفاعات قرار داشت یا به صورت سنتی مدیریت می شد زمینه کاهش بهره وری در تولید را فراهم کرد.
وی افزود: عملکرد حاکمیت در حمایت از مرغ لاین آرین در مجموع مطلوب نبوده است؛ زیرا به جای تمرکز بر تحقیق و توسعه، صرفاً بر تکلیف سهم بازار تأکید شده است. اگر حاکمیت تصمیم بگیرد که قصد دارد به طور جدی در زمینه لاین‌داری فعالیت کند، قطعاً می‌تواند با رفع اشتباهات گذشته، ابزار کافی و نیروی متخصص را گردآوری کرده و یک لاین رقابت‌پذیر تولید کند. با این حال، تغییرات سریع مدیریتی و سیاستی که در حال حاضر بر وزارت جهاد کشاورزی حاکم است، آسیب جدی به مرغ لاین آرین وارد کرده است.
خداوردی به منظور رفع مشکلات موجود در توسعه مرغ آرین و دستیابی به اهداف تعیین شده، اظهار داشت: حاکمیت در توسعه مرغ آرین به صورت غیرمتمرکز عمل کرده است و نهادهای مختلفی بخش‌های جداگانه‌ای از این موضوع را پیگیری کرده‌اند. این وضعیت موجب شده است که نتوان متولی و پاسخگوی مشخصی برای مرغ آرین یافت و در نظارت و حمایت نیز مشکلاتی ایجاد شده است.
وی افزود: همچنین، جمع‌آوری داده‌های دقیق برای اصلاح نژادی با مشکل مواجه شده و امکان ایجاد لاین های آزمایشی و گله‌های پشتیبان بیشتر وجود ندارد. به دلیل این نوع مدیریت، مشکلات صنعت مرغداری به ناحق به گردن مرغ آرین انداخته می‌شود.
خداوردی ادامه داد: مسئله مرغ لاین آرین باید در قالب یک زنجیره مشخص از لاین تا بازار و با داشتن یک متولی واحد پیگیری شود. در این الگو تمرکز دولت بر تحقیق و توسعه و ارتقاء مرغ آرین خواهد بود؛ در غیر این صورت، هرگونه افزایش سهم بازار مرغ آرین، زیان اقتصادی به کشور تحمیل خواهد کرد. همچنین مدیریت مرغ آرین باید به یک نهاد با دوره بلندمدت سپرده شود. این نهاد باید مسئولیت کلیه مراحل از تحقیق و توسعه تا تولید و توزیع را بر عهده داشته باشد.
انتهای پیام/ کشاورزی