رئیسجمهوری ایالات متحده فرمانی اجرائی برای ایجاد سپر دفاعی «نسل جدید» امضا کرد تا آمریکا را در برابر موشکهای بالستیک و دیگر حملات دوربرد محافظت کند. ترامپ میگوید این سیستم کاملا در آمریکا ساخته میشود. دونالد ترامپ این فرمان اجرائی را همراه با مجموعه دیگری از فرمانها، بامداد سهشنبه در هواپیما و هنگام پرواز از میامی به واشنگتن امضا کرد.
کاخ سفید بر این باور است: «تهدید حمله موشکهای بالستیک، کروز و هایپرسونیک همچنان یک تهدید فاجعهبار برای ایالات متحده محسوب میشود».
ساخت گنبد آهنین از جمله وعدههای انتخاباتی ترامپ بود و او در جولای سال گذشته در یک گردهمایی انتخاباتی گفت دستور خواهد داد «گنبد آهنین بزرگی» به عنوان سپر دفاع موشکی پیشرفته و برای محافظت از آمریکا ساخته شود.
در سند امضاشده آمده است که ترامپ با صدور دستور ساخت سپر «گنبد آهنین»، آن را با سیستم برجسته اسرائیل مقایسه کرده که در هماهنگی با ایالات متحده و در سال 2011 طراحی و ساخته شده و برای مقابله با تهدیداتی از جمله پهپادها، راکتها و موشکهای کروز ایجاد شده است. این سامانه هوشمند درصورتیکه تشخیص دهد مسیر پرتابه تهدیدآمیز به سمت فضای باز یا بیخطر است، اقدامی در برابر آن نمیکند.
بلومبرگ با استناد به یک سند کاخ سفید نوشت طبق خواسته دونالد ترامپ، عملکرد سامانه آمریکایی باید بسیار فراتر از گنبد آهنین اسرائیل باشد. فرمان اجرائی مربوط به آغاز ساخت گنبد آهنین در نخستین روز کار پیت هگست به عنوان وزیر دفاع جدید ایالات متحده امضا شد.
واحد ریثیون (Raytheon) از شرکت آرتیاکس (RTX) که گنبد آهنین را با همکاری شرکت «رافائل» اسرائیل تولید میکند، میگوید موشک «تامیر» این سیستم میتواند تسلیحاتی را که از فاصله چهار تا ۷۰کیلومتری شلیک شدهاند، رهگیری کند.
فرمان اجرائی ترامپ به دنبال تسریع تولید و تحویل سیستمهای جدید برای رهگیری و انهدام موشکهای ورودی و حتی نابودی آنها پیش از شلیک است.
ایالات متحده درحالحاضر طیفی از سیستمهای دفاع موشکی شامل سیستمهای دفاع موشکی ارتفاع بالا (Terminal High Altitude Air Defense)، سیستمهای ایجیس (Aegis) روی ناوهای جنگی و باتریهای پاتریوت و رهگیرهای زمینی در اختیار دارد.
بااینحال، وزارت دفاع ایالات متحده در توسعه سپری دفاعی برای پوشش کل خاک آمریکا با مشکلاتی روبهرو بوده است. تلاشها در این زمینه به دوران ریاستجمهوری رونالد ریگان و «ابتکار دفاع استراتژیک» او برمیگردد؛ سیستمی که به نام «جنگ ستارگان» مشهور شد. در گزارش دفتر حسابرسی دولت در سال ۲۰۲۳ آمده است آژانس دفاع موشکی پنتاگون از سال ۲۰۰۲ تاکنون، بیش از ۱۹۴ میلیارد دلار، از جمله 10.4 میلیارد دلار در سال مالی ۲۰۲۲ هزینه کرده است تا فرماندهان عملیاتی را به سیستمهای لایهای حسگرها، رهگیرها و قابلیتهای فرماندهی و کنترل برای شناسایی، رهگیری و انهدام موشکهای ورودی مجهز کند.
چین و روسیه در سالهای اخیر تلاش کردهاند سلاحهای هایپرسونیک را توسعه دهند. سیاست دفاع موشکی خاک ایالات متحده تاکنون محدود به مقابله با تهدیدات کشورهای سرکش و جلوگیری از پرتابهای تصادفی یا غیرمجاز موشک بوده است.
ابتکار جنگ ستارگان ریگان
ابتکار «جنگ ستارگان» (Strategic Defense Initiative یا SDI) یک برنامه دفاعی بود که در سال 1983 از طرف رئیسجمهور وقت ایالات متحده، رونالد ریگان، معرفی شد. هدف اصلی این ابتکار، ایجاد یک سیستم دفاعی برای محافظت از ایالات متحده و متحدانش در برابر حملات موشکی بالستیک، بهویژه از سوی اتحاد جماهیر شوروی بود. این برنامه به دلیل تکنولوژیهای نوآورانه و هزینههای بالای آن، بهشدت مورد بحث و جدل قرار گرفت.
در دوران جنگ سرد، ترس از حملات هستهای و موشکی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی به اوج خود رسید. در این زمان، دو کشور به طور مستمر درحال توسعه و بهبود تواناییهای هستهای و موشکی خود بودند. در این راستا، رونالد ریگان که در سال 1981 به ریاستجمهوری رسید، به دنبال راهی برای کاهش خطر جنگ هستهای و افزایش امنیت ملی آمریکا بود.
در تاریخ 23 مارس 1983، ریگان در یک سخنرانی تلویزیونی به معرفی جنگ ستارگان پرداخت. او اعلام کرد ایالات متحده درحال توسعه یک سیستم دفاعی فضایی است که قادر به شناسایی و انهدام موشکهای بالستیک در مرحله پرتاب یا در فضا باشد. این سیستم شامل استفاده از لیزرها، موشکهای رهگیر و دیگر فناوریهای پیشرفته بود. ریگان امیدوار بود این ابتکار به عنوان یک عامل بازدارنده عمل کند و بهجای تکیه بر توان هستهای متقابل، یک سیستم دفاعی فعال ایجاد کند.
ابتکار جنگ ستارگان با واکنشهای متفاوتی روبهرو شد. حامیان این برنامه بر این باور بودند که این سیستم میتواند به کاهش خطر جنگ هستهای کمک کند و امنیت ملی ایالات متحده را افزایش دهد. اما منتقدان بهشدت به این ابتکار حمله کردند و آن را غیرواقعی و غیرعملی میدانستند. بسیاری از کارشناسان نظامی و علمی بر این باور بودند که فناوریهای مورد نیاز برای تحقق این برنامه هنوز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارند و به طور کلی امکانپذیری آن در عمل بسیار پایین است.
علاوهبراین، هزینههای بسیار بالای این برنامه نیز مورد انتقاد قرار گرفت. برآوردها نشان میداد هزینههای توسعه و اجرای این سیستم میتواند به صدها میلیارد دلار برسد، درحالیکه بسیاری از سیاستگذاران و اقتصاددانان معتقد بودند این سرمایهگذاری میتواند در زمینههای دیگر مانند آموزش، بهداشت و زیرساختها صرف شود.
جنگ ستارگان همچنین تأثیرات عمیقی بر روابط بینالملل و بهویژه بر روابط ایالات متحده و شوروی داشت. این برنامه به عنوان یک عامل تنشزا در مذاکرات تسلیحاتی بین دو کشور عمل کرد. شوروی بهشدت به این ابتکار واکنش نشان داد و آن را به عنوان یک تهدید جدی برای امنیت ملی خود تلقی کرد. این وضعیت به افزایش رقابت تسلیحاتی و تنشهای بین دو کشور منجر شد.
با وجود انتقادات و چالشهای فراوان، ابتکار جنگ ستارگان به عنوان یک نماد از تلاشهای ایالات متحده برای مقابله با تهدیدات هستهای و بهبود امنیت ملی باقی ماند. اگرچه این برنامه هرگز به طور کامل اجرا نشد و در اواخر دهه 1980 بهتدریج کنار گذاشته شد، اما تأثیرات آن بر سیاستهای دفاعی و نظامی ایالات متحده و همچنین بر روابط بینالمللی همچنان محسوس است.
در نهایت، جنگ ستارگان نشاندهنده تلاشهای ایالات متحده برای استفاده از فناوریهای نوین در عرصه نظامی و دفاعی است، اما همچنین به عنوان یک مثال از چالشها و پیچیدگیهای ناشی از رقابتهای نظامی در دوران جنگ سرد به شمار میآید.