سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - حجت‌الاسلام عباس فضلی، نویسنده و پژوهشگر: شدیداً بر اثرگذاری یک کتاب بر مخاطب باور دارم. از این رو در کتاب «مواجهه با متن» این نکته را برجسته کرده‌ام. تأثیرپذیری فکری و فرهنگی شرق در پاره‎‌ای متفکران و آثار آنان مشهود است. مثلاً الهام‌گیری آرتور شوپنهاور از بودا یا هگل از مولانا یا وام‌گیری نیچه از زرتشت را نمی‌توان انکار کرد. دکتر سروش در کتاب قصه ارباب معرفت، تأثیرپذیری مولوی از غزالی و حافظ از سعدی را بیان می‌کند. از این رو، دو روایت داخلی و خارجی از رویارویی با کتاب شنیدنی است.

سال ۱۸۱۳، آن موقع که میانه‌‎اش با مادر هنوز خوب بود، با او به یکی از دورهمی‌های معمولی رفت. در بین مهمان‌ها پژوهشگری به نام ف.ی. مایر هم بود که متخصص فلسفه شرق بود، موضوعی تازه و برای آن دوره یک کم عجیب. مایر مجله گمنامِ Asiatic را نشان شوپنهاور داد و از متنی هندی به اسم اوپانیشادها حرف زد. آرتور حسابی ماتش برده بود… هر بعد از ظهر، بی بروبرگرد، اوپانیشادها را ورق می‌زند و مفصل می‌خواند. می‌گفت: والاترین و مؤثرترین متنِ ممکن در دنیاست. شده تسلای خاطرم در زندگی و البته مرگ.(سقراط اکسپرس، ص ۱۲۹)

همین مات و ملاقات، آینده اندیشه شوپنهاور را رقم زد و از او شخصیتی ساخت که بعدها نیچه به آن عشق ورزید و امروزه فیلسوفان شرق‌گرا در پی احیای آن هستند. اوپانیشادها همان کتابی است که به نقل از داریوش شایگان، علامه طباطبایی نیز پس از مشاهده و مطالعه آن سخت شیفته آن شد. او در نشست هفتگی شهرِ کتاب که فیلم آن در کانال جرعه منتشر شده، به بیان خاطراتش با مرحوم علامه طباطبایی می‌پردازد. وی می‌گوید: در جلساتی که سال‌ها من در خانه آقای ذوالمجد طباطبایی در خیابان ایران شرکت کردم، آقای علامه طباطبایی هر ۱۵ روز یک بار از قم می‌آمدند و پنجشنبه و جمعه می‌ماندند، دکتر نصر، حرف‌های کربن و هم سخنان علامه طباطبایی را ترجمه می‌کرد… ترجمه‌های انجیل، ترجمه فارسی اوپانیشادها، سوتراهای بودایی و تائوته‌چینگ را بررسی می‌کردیم.

شایگان می‌افزاید: بعدها این جلسات تبدیل به شناخت دیگر آیین ها شد، مرحوم علامه طباطبایی گفتند که شما که به فرهنگ‌های دیگر آشنا هستید، یک کاری بکنید که ما با افکار بودایی، هندو و چینی هم آشنا بشویم. اینجا بود که جلسات دیگر مختص به کوربن نبود، ولی در واقع او بانی این حرف‌ها بود. آن‌جا بود که اوپانیشادها و کتاب تائوته‌چینگ لائوتسه چین خوانده می‌شد.