احمد اسماعیل‌زاده با تأکید بر ارتباط میان اضافه وزن و خطر ابتلا به سرطان اظهار داشت: در کنار عوامل خطرساز شناخته‌شده‌ای نظیر استعداد ژنتیکی، پرتوهای یونیزان، مصرف دخانیات، عفونت‌ها، رژیم غذایی ناسالم، مصرف الکل، سبک زندگی کم‌تحرک و سایر عوامل محیطی، چاقی نیز به‌عنوان یک عامل خطر ثابت برای چندین نوع بدخیمی مطرح است.
ارتباط اضافه وزن با افزایش خطر ابتلا به سرطان
وی افزود: هر چه میزان اضافه وزن بیشتر باشد و فرد برای مدت طولانی‌تری دچار اضافه وزن باشد، خطر ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد. حفظ وزن مناسب می‌تواند خطر ابتلا به ۱۳ نوع سرطان را کاهش دهد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به اینکه داشتن اضافه وزن به معنای قطعیت در ابتلا به سرطان نیست، اما خطر آن را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد، تأکید کرد: اگر دچار اضافه وزن هستید، پیشگیری از افزایش وزن بیشتر و تلاش برای کاهش وزن می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کند.
اهمیت حفظ وزن سالم
اسماعیل زاده با تأکید بر اهمیت حفظ وزن سالم اظهار کرد: حفظ وزن مناسب نه‌تنها خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد، بلکه فواید متعددی از جمله افزایش سطح انرژی و کاهش خطر بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و درد مفاصل به همراه دارد.
وی توضیح داد: چربی اضافی در بدن تنها یک بافت غیرفعال نیست، بلکه به‌صورت پویا سیگنال‌هایی به دیگر بخش‌های بدن ارسال می‌کند. این سیگنال‌ها می‌توانند به سلول‌ها پیام دهند تا سریع‌تر و بیشتر تقسیم شوند، که همین موضوع ممکن است زمینه‌ساز بروز سرطان باشد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درخصوص اینکه آیا سیگنال های منتشر شده توسط سلول های چربی منجر به چه مکانیسم هایی می شود؟ تشریح کرد: یکی از این مکانیسم ها هورمون های رشد است؛ تجمع بیش از حد چربی در بدن می‌تواند سطح هورمون‌های رشد را افزایش دهد. این هورمون‌ها به سلول‌ها پیام می‌دهد تا بیشتر و سریع‌تر تقسیم شود، که در نتیجه احتمال رشد سلول‌های سرطانی به طرز قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
اسماعیل زاده افزود: مکانیسم دیگر، ایجاد التهاب است؛ حضور سلول‌های چربی در بدن، سلول‌های ایمنی را به سمت این مناطق جذب می‌کند. این تجمع منجر به التهاب می‌شود که خود محرکی برای تقسیم سریع‌تر سلول‌ها است. در طول زمان، این التهاب مداوم می‌تواند زمینه‌ساز افزایش خطر ابتلا به سرطان شود.
وی سومین مکانیسم را هورمون های جنسی عنوان و بیان کرد: پس از یائسگی، سلول‌های چربی شروع به تولید هورمون استروژن می‌کنند. این هورمون می‌تواند تقسیم سلول‌های موجود در بافت‌های حساس مانند سینه و رحم را افزایش دهد و در نهایت خطر بروز سرطان در این نواحی را بالا ببرد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت بیان کرد: این موارد، اصلی‌ترین مکانیسم هایی هستند که از طریق آن‌ها چربی اضافی بدن می‌تواند منجر به سرطان شود و تاکنون توسط دانشمندان شناسایی شده‌اند. با این حال، تحقیقات همچنان برای کشف جزئیات بیشتر و درک عمیق‌تر این ارتباط ادامه دارد.
اسماعیل زاده اظهار کرد: تحقیقات گسترده و باکیفیتی طی دهه‌های گذشته انجام شده که به‌طور واضح ارتباط میان اضافه وزن و سرطان را نشان می‌دهد. این مطالعات که میلیون‌ها نفر را دربر گرفته‌اند، به ما اطمینان می‌دهد که چاقی یکی از عوامل مؤثر در بروز سرطان است. هر چه میزان اضافه وزن بیشتر باشد و مدت طولانی‌تری حفظ شود، خطر ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد. علاوه بر این، شواهد علمی روشنی در دست است که توضیح می‌دهد چگونه سلول‌های چربی می‌تواند فرایندهای مرتبط با ایجاد سرطان را تحریک کند.
وی افزود: تحقیقات علمی نشان داده‌اند که اضافه وزن و چاقی می‌توانند خطر ابتلا به ۱۳ نوع مختلف سرطان را افزایش دهند. این سرطان‌ها شامل سینه و روده (دو مورد از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها)، پانکراس، مری و کیسه صفرا (سه نوع از سخت‌ترین سرطان‌ها برای درمان)، رحم و تخمدان، کلیه، کبد و قسمت فوقانی معده، میلوما (نوعی سرطان خون)، مننژیوم (نوعی تومور مغزی) و تیروئید هستند. البته این بدان معنا نیست که همه افرادی که اضافه وزن دارند حتماً به سرطان مبتلا می‌شوند، اما این خطر در افراد چاق یا دارای اضافه وزن به‌طور قابل توجهی بیشتر است.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: اضافه وزن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی همچون دیابت نوع ۲، افزایش فشار خون، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان را افزایش دهد. هرچند وزن مناسب برای هر فرد متفاوت است، اما ابزارهایی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید آیا وزن شما در محدوده سالم قرار دارد یا خیر. یکی از این ابزارها شاخص توده بدنی (BMI) است.
شاخص توده بدنی (BMI)؛ ابزاری برای ارزیابی وزن سالم
اسماعیل زاده توضیح داد: BMI یکی از روش‌های اندازه‌گیری وزن سالم است که از ترکیب قد و وزن به‌دست می‌آید. اگرچه BMI یک ابزار کامل نیست، اما می‌تواند نقطه شروع خوبی برای ارزیابی وضعیت وزن شما باشد. با استفاده از این شاخص می‌توان تشخیص داد که آیا وزن شما در محدوده سالم، کم‌وزن، اضافه وزن یا چاق قرار دارد.
تأثیر پیشینه قومی بر وزن سالم
وی بیان کرد: پیشینه قومی نیز در ارزیابی وزن سالم در نظر گرفته می‌شود. برای بزرگسالان با پیشینه قومیتی آسیای جنوبی، چینی، دیگر آسیایی، خاورمیانه، آفریقای سیاه یا آفریقایی-کارائیب، BMI ۲۳ یا بیشتر به‌عنوان اضافه وزن و BMI ۲۷.۵ یا بیشتر به‌عنوان چاق در نظر گرفته می‌شود. برای بزرگسالانی که این پیشینه‌های قومیتی را ندارند، BMI ۲۵ یا بیشتر به‌عنوان اضافه وزن و BMI ۳۰ یا بیشتر به‌عنوان چاق تلقی می‌شود.
BMI بالاتر از ۲۵ و افزایش خطر سرطان
وی افزود: BMI بالای ۲۵ با افزایش خطر ابتلا به ۱۳ نوع سرطان همراه است. البته داشتن BMI بالاتر از ۲۵ به این معنا نیست که حتماً به سرطان مبتلا خواهید شد. اقدامات مختلفی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر خود انجام دهید و سلامت خود را بهبود بخشید.
تأثیر محل ذخیره چربی در بدن بر خطر سرطان
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه در ادامه اظهار کرد: جایی که چربی در بدن ذخیره می‌شود نیز می‌تواند بر خطر ابتلا به سرطان تأثیر بگذارد. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که افرادی که چربی زیادی در ناحیه وسط بدن، نزدیک معده، ذخیره می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به برخی انواع سرطان هستند. هرچند هنوز تحقیقات بیشتری برای درک علت دقیق این پدیده لازم است، اما احتمالاً این موضوع به دلیل فعالیت زیاد چربی اطراف ناحیه شکم در ارسال سیگنال‌ها به سایر بخش‌های بدن است.
استفاده از نسبت دور کمر به قد برای ارزیابی چربی شکم
وی افزود: نسبت دور کمر به قد یکی از ابزارهای مفید برای تشخیص این است که آیا شما بیش از حد چربی بدن خود را در اطراف شکم حمل می‌کنید یا خیر. چربی اضافی در این ناحیه می‌تواند خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش دهد. اگر BMI شما کمتر از ۳۵ است، می‌توانید از نسبت دور کمر به قد و همچنین BMI برای ارزیابی وزن خود استفاده کنید. برای محاسبه این نسبت، کافی است اندازه کمر خود را بر حسب سانتی‌متر بر قد خود به سانتی‌متر تقسیم کنید. هدف این است که سایز کمر شما کمتر از نیمی از قدتان باشد. به‌عبارت دیگر، نسبت دور کمر به قد باید ۰.۵ یا کمتر باشد.