به گزارش خبرگزاری ایمنا، در جهان پرالتهاب امروز که قدرتها بهدنبال تغییر توازن در نظام بینالملل هستند، امضای توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه، نقطه آغاز فصلی تازه در دیپلماسی منطقهای و جهانی است. این توافقنامه ۴۷ بندی که از حوزه انرژی تا امنیت سایبری را در بر میگیرد، فرصتی کمنظیر برای تهران و مسکو فراهم کرده است تا نهتنها روابط دوجانبه خود را به بالاترین سطح برسانند، بلکه با همافزایی توانمندیهایشان، در شکلگیری نظم نوین جهانی نقشی محوری ایفا کنند.
روسیه بهعنوان یکی از ارکان قدرت جهانی و کشوری که توانسته است ۱۸ هزار تحریم را پشت سر بگذارد و ایران با موقعیت ژئوپلیتیک ممتاز خود، اکنون در مسیری مشترک قرار گرفتهاند که موفقیت در آن، نیازمند برنامهریزی دقیق و اقدام سریع تهران است.
این توافقنامه که از سوی تحلیلگران بهعنوان یکی از جامعترین اسناد همکاری میان ایران و یک قدرت جهانی شناخته میشود، گامی فراتر از یک توافق دوجانبه است؛ این سند، تقابلی روشن با سیاستهای تحریمی و سلطهطلبانه غرب را نشان میدهد. در ماده ۳۳، تأکید بر مقابله با تبلیغات ضدروسی و ضدایرانی، پاسخی به موج گسترده رسانههای غربی است که همواره در تلاشند تا مانع نزدیکی کشورهای مستقل شوند. در مقابل، ایران و روسیه با این سند، راهبردی عملیاتی برای گسترش همافزایی و ایستادگی در برابر فشارهای غرب تدوین کردهاند.
از سوی دیگر، این توافقنامه نشاندهنده تغییری بنیادین در نظم جهانی است. روسیه بهعنوان کشوری که ۱۸ هزار تحریم را پشت سر گذاشته و با چالشهای غرب مقابله کرده است، اکنون در مسیر همگرایی با ایران قرار گرفته تا با بهرهگیری از ظرفیتهای مشترک، معادلات منطقهای و جهانی را به نفع ملتهای مستقل تغییر دهد. برای ایران، این فرصتی بینظیر است تا با دور شدن از وابستگی به غرب و سرمایهگذاری بر همکاری با کشورهایی همچون روسیه، نقشی محوری در ایجاد نظمی چندقطبی و عدالتمحور ایفا کند.
شناخت متقابل ملتهای ایران و روسیه؛ لازمه گسترش روابط اقتصادی
روحالله مدبر در گفتوگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به امضای توافقنامه جامع راهبردی میان رؤسای جمهور ایران و روسیه اظهار کرد: «توافق راهبردی ۴۷ بندی ایران و روسیه را میتوان یکی از مهمترین دستاوردهای سیاست خارجی ایران دانست، البته به شرط آنکه تهران برنامهای عملیاتی و اجرایی برای بهرهگیری از فرصتهای کمنظیر این توافق تدوین کند.»
بهبود روابط ایران و روسیه با توافقی ۴ فصل
وی افزود: «این نخستین توافق جامع و همهجانبه راهبردی ایران با یکی از قدرتهای جهانی است. روسیه، بهعنوان یکی از اعضای شورای امنیت و از قدرتهای مهم اتمی و اقتصادی دنیا، موفق شده است ۱۸ هزار قلم تحریم را پشت سر بگذارد و به یکی از ارکان مهم نظم جدید جهانی تبدیل شود.»
کارشناس مسائل اوراسیا تصریح کرد: «توافق راهبردی ایران و روسیه فرصتی بینظیر برای تهران است تا با تدوین برنامههای دقیق عملیاتی و ایجاد گروههای تخصصی در وزارتخانههای اجرایی، حداکثر بهره را در راستای منافع ملی ببرد. طرف روسی نیز عزم جدی برای اجرای این توافق دارد و زیرساختهای لازم را فراهم کرده است. ولادیمیر پوتین در مراسم امضای توافقنامه تأکید کرد که روسیه از هر مانع خارجی که بخواهد در روابط دو کشور اخلال ایجاد کند، عبور خواهد کرد و اجرای این برنامه را با جدیت دنبال میکند.»
وی ادامه داد: «این توافقنامه دارای محورهای گوناگونی است که سرگئی لاوروف از آن بهعنوان یک توافق چهار فصل یاد کرده است. محورهای اصلی شامل حوزههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، امنیتی و علمی است که ظرفیتهای متعددی را برای ایران به ارمغان میآورد.»
اهمیت بند ۱۱ توافقنامه و ضمانت اجرایی آن
مدبر با اشاره به اهمیت بند ۱۱ این توافقنامه خاطرنشان کرد: «این بند از اهمیت ویژهای برخوردار است، چراکه ضمانت اجرایی توافق محسوب میشود. مهمترین نکته در هر توافق راهبردی، عملیاتی شدن آن است و بند ۱۱، امکان پیادهسازی توافق را فراهم میکند.»
وی تشریح کرد: «یکی از نکات کمترپرداختهشده در این توافقنامه، ماده ۳۳ آن است که بر مقابله با تبلیغات ضدروسی و ضدایرانی در رسانهها تأکید دارد. لازم به ذکر است که در رسانههای روسی هیچ تبلیغ ضد ایرانی وجود ندارد. در مقابل، طرف غربی با ایجاد رسانههای فارسیزبان خارج از کشور، فضایی گسترده از تبلیغات علیه روابط ایران و روسیه ایجاد کرده است. متأسفانه، برخی عناصر غربگرا نیز با ترویج این تبلیغات، مانع نزدیکی دو کشور میشوند.»
کارشناس مسائل اوراسیا تأکید کرد: «برای گسترش روابط اقتصادی و تجاری با روسیه، ابتدا باید بر شناخت متقابل ملتهای دو کشور سرمایهگذاری کرد. در این مسیر، ضروری است مانع تبلیغات ضد روسی شد که عناصر غربگرا در ایران ایجاد میکنند و ذهن تجار، فرهیختگان و سیاسیون را تحت تأثیر قرار میدهند. هدف اصلی این ماده، فراهمسازی زمینه نزدیکی روابط و توسعه همکاریهای اقتصادی است.»
وی افزود: «ماده ۳۳ این توافقنامه اهمیت بسیاری دارد، چراکه یکی از اصلیترین موانع روابط ایران و روسیه را هدف قرار داده است. تراز تجاری فعلی ایران و روسیه بسیار پایین است و صادرات ایران به این کشور کمتر از ۲ میلیارد دلار برآورد میشود. تبلیغات منفی و جهتدار رسانههای غربی علیه روسیه یکی از دلایل اصلی این ناترازی است. این رسانهها، با استفاده از همان تیترهای بیبیسی و ایران اینترنشنال، ذهنیت جامعه را نسبت به روابط اقتصادی ایران و روسیه منفی میکنند و مانع گامهای بزرگ اقتصادی میشوند.»
از رفع ناترازی انرژی تا مقابله با تهدیدات سایبری
مدبر با اشاره به اهمیت بندهای دیگر توافقنامه، اظهار کرد: «یکی از بندهای مهم این توافق در حوزه انرژی است و گامی اساسی برای تبدیل ایران به هاب انرژی بهشمار میرود. در گام نخست، روسیه روزانه ۲ میلیارد متر مکعب گاز به ایران وارد خواهد کرد که این موضوع میتواند مشکلات ناترازی انرژی، از جمله قطعی برق و گاز در کشور را برطرف کند.»
وی افزود: «توافق امنیت اطلاعاتی ایران و روسیه که حاصل مذاکرات شورای عالی امنیت ملی دو کشور است، نشاندهنده همگرایی بسیار نزدیک در این زمینه است. ماده ۱۱ این توافقنامه در حوزه فضای سایبری بر مقابله با تروریسم رسانهای تمرکز دارد و شامل مبارزه با اخبار جعلی، جلوگیری از اقدامات تروریستی، مقابله با جذب گروههای تروریستی و حفاظت از هویت ملی در فضای مجازی میشود. این توافقنامه همچنین تبادلات اطلاعاتی و امنیتی گستردهای بین دو کشور را پیشبینی کرده که هدف آن، مقابله با تهدیدهای سایبری و حفظ امنیت ملی است.»
ضرورت پاسخ سریع ایران به سیگنالهای مثبت روسیه
کارشناس مسائل اوراسیا اذعان کرد: «در این توافق راهبردی، بندهای متعددی وجود دارد که اهمیت زیادی دارند. نکته کلیدی آن است که تهران باید با تدوین برنامههای عملیاتی دقیق، از فرصتهای پیشآمده نهایت بهره را ببرد.»
وی ادامه داد: «در طول شش سال گذشته، پیامهای مثبت متعددی از سوی روسیه ارسال شد. سرگئی لاوروف نیز در مصاحبههای مختلف نظرات مثبتی درباره توافق راهبردی ابراز کرده بود. با وجود تأخیر در پاسخگویی تهران، در نهایت مسعود پزشکیان به مسکو اعزام شد و توافق راهبردی با حضور رؤسای جمهور دو کشور در کاخ کرملین به امضا رسید.»
دستگاه سیاست خارجی در تله تروئیکای اروپایی گرفتار نشود
مدبر با تأکید بر اینکه گام نخست توافق راهبردی ایران و روسیه با امضای دو طرف به پایان رسیده است، اظهار کرد: «اکنون باید وارد فاز اجرا و عملیاتی شدن توافقنامه شویم. هشدار مهم در این زمینه آن است که دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی ایران نباید در تله تروئیکای اروپایی گرفتار شود. این کشورها بهشدت نگران توافق تهران-مسکو هستند و پیش از امضای آن نیز فشارهای گستردهای وارد کردند. رئیسجمهور فرانسه چندین بار تلاش کرد مانع امضای توافق شود و حتی پل کوبه، افسر سابق سیا، بهطور رسمی خواستار مقابله با توسعه روابط دو کشور شد. غرب بهخوبی دریافته است که این توافقنامه دارای دستاوردهای راهبردی ارزشمندی است.»
وی خاطرنشان کرد: «توصیه میشود وزیر خارجه ایران ارتباطات خود با مسکو را گسترش دهد. ضروری است وزرای خارجه دو کشور تماسها و ملاقاتهای دورهای و مستمر بر پایه کار اجرایی داشته باشند تا توافق راهبری با قدرت و سرعت بیشتری پیش برود.
به گزارش ایمنا، توافقنامه راهبردی ایران و روسیه را میتوان نهتنها بهعنوان سندی برای تقویت روابط دوجانبه، بلکه بهعنوان نمادی از اراده دو کشور برای مقابله با سیاستهای تحریمی و سلطهجویانه غرب تلقی کرد. در شرایطی که بلوک غرب تلاش میکند با ابزارهای اقتصادی، رسانهای و سیاسی، استقلال کشورهای غیرهمسو را تضعیف کند، این توافق پاسخی روشن و محکم به چنین رویکردهایی است.
اکنون وظیفه ایران است که با تدوین برنامههای اجرایی دقیق و ایجاد ساختارهایی برای تسهیل همکاریها، از این فرصت تاریخی حداکثر استفاده را ببرد. دستگاه سیاست خارجی کشور باید هوشمندانه و بهدور از تأثیرپذیری از فشارهای غربگرایانه، مسیر این توافق را هموار کند. این توافقنامه میتواند ایران را به نقطهای کلیدی در معادلات جدید جهانی تبدیل کند، اما موفقیت آن در گرو وحدت داخلی، بهرهگیری حداکثری از ظرفیتهای ملی و بیاعتنایی به فشارهای خارجی است. این سند نهتنها مسیری برای توسعه روابط با روسیه، بلکه الگویی برای همگرایی بیشتر کشورهای مستقل در مقابله با هژمونی غرب است.