دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران هر روزه میزبان و محل رجوع تعداد زیادی از شهروندان است که برای رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری خود بدانها مراجعه می‌کنند، ارائه خدمات باکیفیت و تخصصی‌تر و جلب رضایت این مراجعان و کاستن از روند اطاله دادرسی که از تاکیدات موکد رئیس دستگاه قضاست، باعث شده تا در محاکم قضایی استان تهران، به روز رسانی و الکترونیکی کردن خدمات قضایی حرکت روبه رشدی گرفته و اقدامات مهم و ابتکاری زیادی در این راستا در دستور کار قرار گیرد.
برای اطلاع بیشتر از نحوه خدمات رسانی در محاکم قضایی استان تهران سراغ ربیع‌اله قربانی، رئیس کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران رفتیم، مشروح این گفتوگو را در ادامه می‌خوانید.
۵۳ بازدید از مجتمع‌های قضایی تهران
میزان: یکی از مهمترین وظایف رئیس کل محاکم تهران بزرگ، سرکشی و حضور میدانی در این مراجع است، در ۹ ماه ابتدایی امسال از چه تعداد مجتمع قضایی بازدید داشته‌اید و اهداف این بازدیدها چه بوده است؟
قربانی: با برنامه‌ریزی دقیق و مستمر، در راستای پایش عملکرد محاکم و نظارت بر زیرمجموعه‌ها، بیش از ۵۳ بازدید از مجتمع‌های قضایی تهران بزرگ انجام دادیم. این بازدیدها به صورت اعلام‌شده و سرزده، و از طریق برگزاری میز خدمت و نشست‌های تخصصی با قضات انجام شد. در نتیجه، دو دور کامل از تمامی ۲۴ مجتمع قضایی تهران بازدید شد. علاوه بر این، به دلیل راه‌اندازی دادگاه‌های صلح و تأسیس ۱۲ مجتمع قضایی صلح در سطح شهر تهران، تمامی این مجتمع‌ها نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. اهداف این بازدیدها شامل تقویت نظارت بر عملکرد زیرمجموعه‌ها، شناسایی نقاط ضعف و قوت مدیریتی، ارزیابی عملکرد شعب قضایی و حل مشکلات مراجعین است. همچنین هدف دیگری که دنبال می‌شود، کاهش فاصله میان کارکنان قضایی و مدیریتی از طریق تعامل مستقیم و بهبود روند تصمیم‌گیری و اصلاح فرآیند‌ها است. این بازدیدها بستر مناسبی برای شناسایی چالش‌ها و بهبود خدمات ارائه‌شده به مردم فراهم کرده است.
رسیدگی مستقیم به مشکلات ۶۰ هزار نفر
میزان: چه تعداد برنامه ملاقات مردمی در سال جاری با حضور رئیس کل دادگستری استان تهران و معاونین قضایی برگزار شده است؟
قربانی: با توجه به برنامه‌ریزی انجام‌شده، در نه ماهه ابتدایی امسال بیش از ۸۵۰ برنامه ملاقات مردمی به اشکال مختلف (استانی، ستاد محاکم و مجتمع‌های قضایی ۳۶ گانه) برگزار شده است. در این برنامه‌ها بیش از ۶۰ هزار نفر از مراجعان، مشکلات خود را به طور مستقیم با رئیس کل محاکم، معاونین ستادی، و سرپرستان مجتمع‌های قضایی ۳۶ گانه حقوقی، کیفری، خانواده و صلح مطرح کردند و پاسخ‌های قضایی و حقوقی لازم به آنان ارائه شد. این ملاقات‌ها به صورت روزانه، هفتگی و در قالب میز‌های خدمت در مساجد، نمازجمعه‌ها و مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه برگزار می‌شود. در ستاد محاکم نیز ملاقات‌های مردمی به‌صورت دائمی برقرار است. مراجعان می‌توانند از طریق سامانه اینترنتی سامع ثبت‌نام کرده و درخواست ملاقات خود را ثبت کنند.
۸۰ بازدید قضایی از زندان‌های تهران در ۹ ماه
میزان: چه اقداماتی در جهت بازدید از زندان‌ها و ملاقات با مددجویان انجام شده است؟
قربانی: در راستای تسهیل و تسریع در امورات قضایی زندانیان و شنیدن مسائل و مشکلات حقوقی و قضایی مددجویان و در اجرای مصوبات شورای معاونین و برنامه‌ریزی سالانه، بازدید‌های متعدد از زندان‌های تهران توسط رئیس کل، معاونین ستادی، سرپرستان مجتمع‌ها و قضات انجام شده است. در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۳، حدود ۸۰ بازدید فردی و گروهی توسط بیش از ۱۲۵ نفر از قضات و مدیران قضایی از زندان‌های تهران انجام شده است. هدف از این بازدیدها، بررسی وضعیت مددجویان، رسیدگی به مشکلات قضایی آنها و بررسی فرآیند‌های مرتبط با اصلاح و بازپروری زندانیان بوده است. همچنین، شناسایی مواردی که می‌توانند در چارچوب قانونی از ارفاقات قانونی بهره‌مند شوند، در دستور کار قرار گرفته است.
ثبت بیش از ۶۰۲ هزار پرونده
میزان: وضعیت پرونده‌های وارده به شعب دادگاه‌های تهران چگونه است؟ آیا تعداد پرونده‌ها افزایش داشته است؟
قربانی: بر اساس آمار ارائه‌شده توسط سامانه مرکز آمار دستگاه قضایی، تعداد پرونده‌های وارده به مجتمع‌های قضایی شهر تهران در ۹ ماهه اول امسال ۶۰۲هزار و ۷۲۶ فقره بوده است. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که ۵۹۲ هزار و ۱۴۶ فقره بوده، حاکی از رشد ۲ درصدی است. این افزایش، به ویژه در مجتمع‌هایی که با حجم بالای دعاوی حقوقی و کیفری مواجه هستند، فشار کاری قابل توجهی بر قضات و کارکنان اداری وارد کرده است. با این حال، تلاش‌های بی‌وقفه همکاران قضایی، حتی در ایام تعطیل، باعث شده است فرآیند رسیدگی با کمترین تأخیر انجام شود. این روحیه جهادی و تعهد حرفه‌ای، شایسته تقدیر است.
رشد ۳ درصدی پرونده‌های مختومه در دادگاه‌های تهران
میزان: تعداد پرونده‌های مختومه در دادگاه‌های تهران چه تغییری نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است؟
قربانی: تعداد پرونده‌های مختومه در شعب دادگاه‌های مجتمع‌های قضایی تهران در ۹ ماهه اول سال ۱۴۰۳ برابر با ۶۰۳هزار و ۵۰۱ فقره بوده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۵۸۷ هزار و ۹۴۰ فقره بود، رشد ۳ درصدی را نشان می‌دهد. نکته قابل توجه این است که بیشترین رشد در پرونده‌های مختومه، مربوط به شعب حقوقی بوده که با رشد ۸ درصدی همراه بوده است. این امر بیانگر تلاش مؤثر و هدفمند قضات و کارکنان در تسریع روند رسیدگی به دعاوی حقوقی است.
تمرکز دادگاه‌های تهران بر تسریع در تعیین تکلیف پرونده‌های کثیرالشاکی
میزان: چه تعداد پرونده کثیرالشاکی در ۹ ماهه اول ۱۴۰۳ در دادگاه‌های تهران رسیدگی و مختومه شده است؟
قربانی: در راستای هم‌افزایی در تصمیم‌گیری و اتخاذ تدابیر مناسب در خصوص پرونده‌های دارای خواهان یا شاکی متعدد از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون، در حوزه پرونده‌های حقوقی با بیش از ۳۰ خواهان، تعداد ۶۴ پرونده مختومه شده است و در حال حاضر ۳۵ پرونده دیگر در جریان رسیدگی قرار دارد. در بخش پرونده‌های کیفری با بیش از ۳۰ شاکی نیز تاکنون ۲۶۷ پرونده مختومه شده و بیش از ۵۰ پرونده همچنان در حال رسیدگی است. این آمار نشان‌دهنده تمرکز دادگاه‌های تهران بر تسریع در تعیین تکلیف پرونده‌های کثیرالشاکی و رعایت حقوق مراجعان در این نوع پرونده‌هاست.
رشد ۱۴۲ درصدی هوشمندسازی اجرای احکام در تهران / تحول دیجیتال در مزایده‌ها و شناسایی محکومان
میزان: چه اقداماتی در حوزه هوشمندسازی و الکترونیک در اجرای احکام مدنی محاکم انجام شده است؟
قربانی: اقدامات مؤثری در حوزه هوشمندسازی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در اجرای احکام محاکم انجام شده، در حال حاضر، کلیه مزایده‌ها در بستر سامانه ستاد (سامانه تدارکات الکترونیکی دولت) انجام می‌شود و نظارت بر آنها به صورت برخط صورت می‌گیرد که این امر به سالم‌سازی فضای برگزاری مزایده‌ها و آرامش خاطر اصحاب دعوا کمک کرده است. استفاده از سامانه‌ها روند شناسایی اموال را با سرعت و دقت بیشتری تسهیل کرده و در مواردی که نیاز به نظارت دادستان باشد، هماهنگی‌های لازم انجام می‌شود. سامانه (ساما) شناسایی محکومین متواری را آسان کرده و با صدور نیابت‌های سراسری، مشکلات مردم در جلب محکومیت کاهش یافته است. به طوری که در موارد صدور برگ جلب، محکوم علیه بدون نیاز به مراجعه مجدد، به مراجع قانونی جلب می‌شود. استفاده از سامانه سهام (سامانه هوشمند اطلاعات مالی) در شعب دادگاه مجتمع‌های قضایی تهران در ۹ ماهه اول امسال ۳۴ هزار و ۱۳۴ بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که تعداد آن ۱۸ هزار و ۵۱۹ نشان داده، استفاده از این نوآوری به میزان ۸۴ درصد رشد داشته است؛ و میزان استفاده از این سامانه در شعب اجرای احکام مدنی نیز در ۹ ماهه اول امسال، ۶۱ هزار و ۵۶۴ بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که ۲۵ هزار و ۴۰۲ بوده رشد ۱۴۲ درصدی استفاده از این سامانه در اجرای احکام مدنی را نشان می‌دهد.
گام‌های قوه قضاییه به سوی هوشمندسازی و کاهش هزینه‌ها
میزان: وضعیت ابلاغ الکترونیک در مجتمع‌های قضایی تهران چگونه است؟
قربانی: ابلاغ الکترونیک به عنوان یکی از محور‌های اصلی تحول دیجیتال در دستگاه قضایی نقش بسزایی در کاهش اطاله دادرسی و تسهیل دسترسی مراجعان به خدمات قضایی داشته است. در این راستا، رئیس قوه قضاییه بر گسترش فناوری‌های نوین و حرکت به سمت قوه قضاییه هوشمند تأکید کرده‌اند. در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۳، میزان ابلاغ الکترونیک در مجتمع‌های قضایی تهران به ۹۵ درصد رسیده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته، این میزان ۹۴ درصد بود که نشان‌دهنده رشد یک درصدی است. استفاده مؤثر از فناوری‌های نوین در ارائه خدمات بهتر موجب و کاهش هزینه‌های زمانی و مالی برای مردم و دستگاه قضایی است.
راه‌اندازی کشیک دادگاه‌های صلح برای رسیدگی فوری به جرایم تعزیری و محکومیت‌های مالی خارج از ساعات اداری
میزان: برای کشیک مجازات درجه ۷ و ۸ چه اقدامی انجام شده است؟
قربانی: با توجه به بند ۱۰ ماده ۱۲ قانون شورا‌های حل اختلاف، رسیدگی به جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ و همچنین به موجب بند ۹، جنبه عمومی و خصوصی جرایم غیرعمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی، در صلاحیت دادگاه صلح قرار داده شده است. این جرایم به دلیل ویژگی‌های خاص خود، نیازمند رسیدگی فوری و بدون کیفرخواست هستند. از آنجا که این نوع جرایم دارای آمار بالایی هستند و اغلب در خارج از ساعات اداری نیز اتفاق می‌افتند، متهمان به سرعت دستگیر می‌شوند و نیاز به رسیدگی قضایی فوری وجود دارد. این امر به ویژه در مورد محکومیت‌های مالی سابق که در صلاحیت شورا‌های حل اختلاف قرار دارند و مشمول ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این موارد، وضعیت محکوم علیه باید به فوریت مورد بررسی قرار گیرد. به همین دلیل، از ابتدای تشکیل دادگاه‌های صلح، یکی از معاونین ستادی محاکم که دارای ابلاغ صلح نیز بود، مسئول برگزاری جلسات کشیک برای دادگاه صلح شد. این کشیک‌ها به منظور رسیدگی به کلیه محکومیت‌های فوق‌الذکر در ساعات غیراداری و در کنار کشیک محاکم تشکیل می‌شوند. با این اقدام، پرونده‌های مربوط به جرایم تعزیری و محکومیت‌های مالی به فوریت تعیین تکلیف می‌شوند.
ایجاد شعب جدید دادگاه‌های صلح در تهران برای تسریع رسیدگی به دعاوی تصادفات و رانندگی بدون پروانه
میزان:چه اقداماتی برای تسهیل دسترسی شهروندان و تسریع در رسیدگی به دعاوی تصادفات و رانندگی بدون پروانه در محاکم انجام شده است؟
قربانی: در راستای تسهیل دسترسی شهروندان به دادگاه‌های صلح و تسریع در رسیدگی به دعاوی تصادفات و رانندگی بدون پروانه، تصمیمات مهمی اتخاذ شده است. در این راستا شعب جدیدی در کنار مجتمع قضایی صلح شماره ۷ که ویژه دعاوی تصادفات و جرم رانندگی بدون پروانه است در مناطق جنوب، غرب و شرق تهران اختصاص داده شد و به طور خاص: در شرق تهران، یک شعبه از مجتمع قضایی صلح شماره ۵ واقع در مجتمع قضایی شهید مدرس و در جنوب تهران، یک شعبه از مجتمع قضایی صلح شماره ۹ واقع در مجتمع قضایی بعثت و در غرب تهران، یک شعبه از مجتمع قضایی صلح شماره ۱۱ واقع در مجتمع قضایی قدس به دعاوی مذکور اختصاص یافت. علاوه بر این، پلیس راهور نیز ملزم شد تا دعاوی مربوطه به هر حوزه قضایی را به این شعب ارجاع و ارسال کند، که این اقدام به تسهیل در روند رسیدگی به این دعاوی کمک خواهد کرد.
ضرورت حفظ نشاط و بالندگی نیروی انسانی
میزان: چه برنامه‌های فرهنگی برای همکاران و خانواده‌های آنان برگزار شده است؟
قربانی: در راستای اجرای سند تحول قضایی و حفظ نشاط و بالندگی نیروی انسانی برنامه‌های متعددی برای تقویت روحیه همکاران و خانواده‌های آنان برگزار شده است. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به برگزاری کارگاه‌های آموزشی با موضوعات حقوقی، روان‌شناسی و اجتماعی، جشن‌های فرهنگی، و اردو‌های تفریحی اشاره کرد. به عنوان مثال، در شهریورماه امسال اردوی "راهیان پیشرفت" با حضور ۷۰ خانواده و بیش از ۲۲۰ نفر در اردوگاه فرهنگی تربیتی الزهرا (س) برگزار شد. برنامه ریزی شده است این برنامه بصورت مستمر ادامه داشته باشد، البته فصل سرما و برودت هوا وقفه کوتاهی در برگزاری این برنامه ایجاد کرد. ان شاءالله در اسفندماه دور جدید اردو‌های ماهانه ویژه همکاران به همراه خانواده با برنامه‌های متنوع فرهنگی برگزار می‌شود. همچنین، برنامه‌های مذهبی مانند یادواره شهدا، زیارت عاشورا و مسابقات و جشنواره‌های فرهنگی و هنری ویژه فرزندان کارکنان در زمینه‌های نقاشی، عکاسی، خوشنویسی و کتابخوانی نیز به طور مستمر در مناسبت‌های مختلف ملی و مذهبی برگزار می‌شود. این برنامه‌ها در راستای ارتقای تعاملات اجتماعی و خلاقیت در میان کارکنان و خانواده‌های آنها طراحی شده‌اند.
راه‌اندازی سامانه‌های دریافت نظرات مردم برای ارتقای شفافیت قضایی
میزان:چه اقداماتی برای دریافت نظرات و پیشنهادات مراجعین انجام شده است؟
قربانی: برای تسهیل دریافت نظرات و پیشنهادات، سامانه‌های متعددی راه‌اندازی شده است. پایگاه اینترنتی رسمی دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران به آدرس MAHAKEM-TH.EADL.IR امکان ثبت آنلاین انتقادات و پیشنهادات را برای مراجعین فراهم کرده است. همچنین، شماره ارتباطی ۵۰۰۰۴۹۰۰۵۰۳ به صورت ۲۴ ساعته آماده دریافت پیام‌های مردم است. کانال‌های ارتباطی در پیام‌رسان‌های سروش و ایتا نیز بستر دیگری برای دریافت پیشنهادات هستند. علاوه بر این، میز‌های خدمت و ملاقات‌های مردمی منظم برگزار می‌شوند تا مشکلات و نظرات مردم به صورت حضوری بررسی شوند. این اقدامات در راستای ارتقای شفافیت، جلب اعتماد عمومی، و بهبود فرآیند‌های اجرایی انجام شده‌اند.
چالش‌های دادگاه‌های تهران: فرسودگی ساختمان‌ها و کمبود نیروی انسانی
میزان: محاکم تهران با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند؟
قربانی: مانند هر مجموعه دیگری، دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران نیز با چالش‌هایی مواجه هستند. مهمترین مشکل، فرسودگی ساختمان‌ها، افزایش ورودی پرونده و کمبود نیروی انسانی اعم از قضات و کارکنان اداری است. این کمبود به‌ویژه در شعب حقوقی و دادگاه‌های صلح، که با حجم بالای پرونده‌ها و مراجعان روبه‌رو هستند، محسوس‌تر است. این موضوع منجر به افزایش بار کاری و گاهی طولانی‌تر شدن فرآیند‌های دادرسی می‌شود. برای رفع این چالش‌ها، جذب نیروی انسانی متخصص و به‌کارگیری فناوری‌های نوین برای تسهیل خدمات‌دهی، می‌تواند به عنوان راهکار عملی موثر و مفید باشد.
انتهای پیام/