اوقات فراغت فرصتی طلایی برای رشد و شکوفایی است. وقتی از تعهدات روزمره و فشار‌های کاری رها می‌شویم، ذهنی آزاد و زمانی برای خود داریم تا بتوانیم، علاقه‌مندی‌هایمان را کشف کنیم، یعنی اوقات فراغت می‌تواند زمینه مناسب برای پرورش استعداد‌ها و علایق نهفته درونمان باشد. همچنین می‌توانیم مهارت‌های جدید بیاموزیم، خلاقیت خود را شکوفا و روابط اجتماعی خود را تقویت کنیم، به خودمان فکر کنیم تا به آرامش بیشتری دست یابیم و انرژی بیشتری برای فعالیت‌های بهتر دریافت کنیم. با بهره‌مندی هوشمندانه از اوقات فراغت می‌توانیم پویاتر شویم.

 

ایکنا در راستای رسالت آگاهی‌بخشی، بسته‌های آموزشی برای خانواده‌ها در رابطه با موضوع «اوقات فراغت» تهیه کرده است تا کودکان و نوجوانان به ویژه والدین آنها را با اوقات فراغت و چگونگی بهره‌گیری از این فرصت طلایی برای پویایی آشنا کند. 

 

رضا تبریزی، نویسنده و پژوهشگر حوزه اوقات فراغت کودک و نوجوان در این درس‌گفتار‌ها به بیان نکاتی مهمی در موضوع یاد شده می‌پردازد. در قسمت دوم از این مجموعه به پیامدهای انقلاب صنعتی بر اوقات فراغت پرداخته شده است که مشروح آن را در ادامه مطالعه و مشاهده می‌کنید.

 

امروز می‌خواهم درباره تاریخچه اوقات فراغت و پیامدهای انقلاب صنعتی صحبت کنم. تا قبل از قرن هجدهم که زمان شروع بحث انقلاب صنعتی بود، خانواده‌های گسترده‌ای در شهرها و روستاها زندگی می‌کردند، یعنی خانواده‌های پرجمعیتی که برنامه‌های کاری و فراغتی آنان عملاً با هم یکسان بود و بین برنامه فراغتی و کاری آنها امکان تمیز دادن وجود نداشت؛ در حالی که بعد از انقلاب صنعتی قرن هجدهم، این برنامه‌ها کاملاً متفاوت شد و شرایط ویژه‌ای پیدا کرد.

 

آنچه حتی افلاطون و ارسطو در باره اوقات فراغت گفته‌اند، این است که اوقات فراغت کمک می‌کند، عقلانیت و ذهنیت افراد بسیار گسترده‌تر شود و آنان شرایط بهتری برای زندگی پیدا کنند. در واقع قصد داریم به بررسی این نکته بپردازیم که پس از کوچکتر شدن خانواده‌های بزرگ و گسترده، چگونه خانواده‌ها وارد شهرها شدند و شرایط شهرنشینی باعث شد، خانواده‌ها شرایط قبلی را برای برنامه‌ریزی اوقات فراغت خود نداشته باشند. 

 

خانواده‌ها در کنار فرزندانشان شروع به طراحی برنامه‌هایی برای پر کردن اوقات فراغت خود کردند. در واقع مجموعه‌های کارخانه‌ها و سازمان‌ها این نیاز را احساس کردند که باید در کنار برنامه‌های کاری کارکنان، به نحوی برنامه‌ریزی کنند تا آنها فعالیت‌های ورزشی، فرهنگی و اجتماعی بیشتری انجام دهند و با فراغ بال بتوانند کار خود را به درستی انجام دهند.

 

به همین دلیل است که می‌گوییم بعد از انقلاب صنعتی شرایط ویژه و خاصی برای برنامه‌های اوقات فراغت به وجود آمد، شرایطی که باعث شد برنامه‌های آمیخته زندگی و فراغت درهم تنیده نباشد و کاملاً از هم جدا باشد. از این رو می‌توان گفت، از آن زمان ضرورت برنامه‌ریزی اوقات فراغت کاملاً عیان شد و خانواده‌ها به این سمت رفتند که در کنار فعالیت کاری، شرایطی را ایجاد کنند تا زمان فراغت برای آنها ایجاد شود.

 

پس سرمنشأ بحث اوقات فراغت در حال حاضر از قرن هجدهم ایجاد شده است که در سلسله گفتارهای بعدی به قسمت‌های دیگر می‌پردازیم.