دیدار مجتبی دمیرچی لو، مدیرکل اوراسیا وزارت امور خارجه، با علی علیزاده، سفیر همسایه شمالی پس از آن صورت گرفت که بیش از یک هفته پیش، یک وبگاه خبری آذربایجانی با واردکردن اتهام‌هایی، مدعی اخراج ۱۶ دانشجوی زن ایرانی به دلایل همکاری این دانشجویان با نهادهای شخصی در جمهوری اسلامی شد. اما تنها یک روز پس از این اتفاق وزارت خارجه جمهوری آذربایجان، ضمن احضار سید جعفر آقایی مریان، کاردار موقت ایران در باکو مراتب اعتراض خود را درباره آنچه «کارزار رسانه‌های ایرانی علیه جمهوری آذربایجان و رئیس‌جمهور این کشور» خوانده شده است، ابراز کرد.

عروسک‌گردانی قدرت‌های خارجی در قفقاز
دولت علی‌اف احضار مقام ارشد خود در تهران را «اعتراضی بی‌اساس» خوانده و همچنین اعلام کرده راه‌اندازی کارزار در حمایت از آیت‌الله سید حسن عاملی، نماینده ولی‌فقیه در استان و امام‌جمعه اردبیل و فعالیت‌های ضد آذربایجان، قابل‌پذیرش نیست و به روابط دوجانبه صدمه می‌زند! این در حالی است که آیت‌الله سید حسن عاملی به‌تازگی از سوی مقام ارشد کشور جمهوری آذربایجان در فضای مجازی تهدید شد.
دکتر حمید حکیم، کارشناس مسائل اوراسیا در گفت‌وگو با قدس درباب تحولات اخیر، با اشاره به نقش بازیگران فرامنطقه‌ای در سیاست‌های جمهوری آذربایجان و تأثیر آن بر رابطه با ایران پرداخته و گفت: باکو از چنان ظرفیت و جایگاهی برخوردار نیست که بتواند مقابل جمهوری اسلامی قد علم کند، گردانندگان اصلی این سناریو و تصمیم‌گیرنده در این باره آمریکا، ترکیه و صهیونیست‌ها هستند، درحالی‌که دولت باکو تنها به‌عنوان مجری سیاست‌های این بازیگران بدل شده است. وی با اشاره به تبعات مسیر اشتباهی که جمهوری آذربایجان در پیش گرفته عنوان کرد: در سیاست خارجی، همسایگان همیشه مهم‌ترین نقش را دارند و اصل حسن هم‌جواری باید اساس سیاست‌های هر کشوری باشد. اما احضار واکنشی کاردار سفارت ایران و اخراج دانشجویان ایرانی، نشان‌دهنده این است که باکو به زمین‌بازی طرف‌های خارجی علیه ایران بدل شده اما این تصمیمات برای این کشور نتایج خوشایندی به همراه نخواهد داشت و تهران هم باید کاری کند تا باکو هزینه چنین حماقت‌هایی را بپردازد تا از تکرار این روند خصومت‌زا جلوگیری شود.
حکیم در ادامه با اشاره به مواضع جمهوری اسلامی در قبال سیاست‌های همسایه شمالی تصریح کرد: اگر باکو به این رفتارهای خود ادامه دهد، تهران ممکن است مجبور شود اقدامات شدیدتری را در نظر بگیرد. ایران به‌خوبی از منافع خود دفاع خواهد کرد و به‌هیچ‌وجه اجازه نخواهد داد سیاست‌های خصمانه و کشاندن پای دشمنان خارجی و به‌ویژه رژیم صهیونیستی به تهدیدی علیه امنیت و منافع ملی ما تبدیل شود.

انتقاد از انفعال مقابل رویکرد خصمانه باکو
دکتر رضا عابدی گناباد، دیگر کارشناس مسائل قفقاز نیز رویکرد خصمانه دولت علی‌اف را در منافات با روح مناسبات همسایگی عنوان کرده و گفت: اتهام‌زنی اخیر به تهران در حالی است که رسانه‌های باکو به طور مستمر اقداماتی ضدایرانی انجام می‌دهند. در این مدت رسانه‌های آذربایجان پیام‌های تجزیه‌طلبانه علیه تمامیت سرزمینی ما به زبان فارسی در تلویزیون دولتی این کشور منتشر کرده‌اند و جریان‌های پان‌ترک با حمایت مستقیم رژیم صهیونیستی، ترکیه و باکو علیه ایران فعالیت‌های گسترده‌ای را انجام داده‌اند. کار تا جایی بالا گرفته که حتی به‌تازگی یکی از مشاوران علی‌اف، آیت‌الله عاملی نماینده ولی‌فقیه در استان اردبیل، را به ترور تهدید کرد. وی همچنین به سرکوب سازمان‌یافته شیعیان و دوستداران ایران در جمهوری آذربایجان پرداخت و اظهار کرد: باکو محدودیت‌های زیادی برای برگزاری مراسم دینی، به‌ویژه در ایام محرم و فاطمیه، اعمال کرده است. مساجد زیادی بسته شده‌اند و این در حالی است که گروه‌های تکفیری و سلفی نیز در این کشور ساکن شده‌اند و به دنبال تضعیف دینداری در جمهوری آذربایجان هستند. عابدی نفوذ گسترده رژیم صهیونیستی در همسایه شمالی را عاملی بر ایجاد جو ضدایرانی دانست و تصریح کرد: جمهوری آذربایجان به‌شدت به لابی اسرائیل نیاز دارد و این ارتباطات در زمینه تأمین تجهیزات نظامی و حمایت‌های مالی بسیار قابل‌توجه است. ۷۰ درصد از تجهیزات نظامی باکو از تل‌آویو تأمین می‌شود و در برابر حدود ۴۰ و حتی ۶۰درصد سوخت ماشین جنگی رژیم توسط این کشور از طریق خاک ترکیه تأمین می‌شود. صهیونیست‌ها در سازمان‌های مختلف جمهوری آذربایجان نفوذ کرده‌اند و به‌ویژه به دستگاه‌های آموزشی، امنیتی و اطلاعاتی کشیده شده است. حتی در مناطق مرزی با ایران، رژیم دستگاه‌های شنود نصب‌کرده و تهران نمی‌تواند نسبت به این رفتارها بی‌تفاوت باشد.
این تحلیلگر مسائل قفقاز با انتقاد از سیاست‌های انفعالی ایران در برابر جمهوری آذربایجان گفت: متأسفانه طی دو دهه اخیر، در برابر رفتارهای خصمانه باکو مماشات شده است. حقیقت این است که نباید فریب ظاهر توسعه‌یافته باکو را خورد. امروز در جمهوری آذربایجان گرایش‌های گریزازمرکز به‌ویژه در میان تالشی‌ها به‌شدت وجود دارد. این افراد خود را ایرانی می‌دانند؛ اما دولت باکو سال‌ها بر اساس پان‌ترکیسم به ظلم و سرکوب این اقوام پرداخته و این حقایق باید افشا و جلو این روند گرفته شود. عابدی گناباد در انتها به ارائه راهکارهایی برای مقابله با سیاست‌های خصمانه جمهوری آذربایجان پرداخت و گفت: ایران باید در دو سطح رسمی و غیررسمی به این رفتارها واکنش نشان دهد. در سطح رسمی، دستگاه‌های دیپلماسی و امنیتی باید به‌طور جدی‌تر تحرکات قدرت‌های خارجی در قفقاز جنوبی را رصد و با عوامل ناامن‌ساز برخورد کنند. در سطح رسانه‌ای نیز باید رویکردی متقابل در برابر رسانه‌های همسایه شمالی اتخاذ شود.