ولایتمداری، شاخصه اصیل و بنیادین دینداری است که در پرتو آن، انسان به سعادت دنیوی و اخروی دست می‌یابد. در زیارت عاشورا، سه درخواست کلیدی از خداوند متعال داریم که شرط همراهی با ولی خدا در دنیا و آخرت است:معرفت اهل‌بیت، معرفت دوستان اهل‌بیت، و تبری و تنفر از دشمنان اهل‌بیت. 
این سه عنصر، پایه‌های اصلی ولایتمداری را تشکیل می‌دهند و بدون آنها، دینداری ناقص و بی‌ثمر خواهد بود. خوارج، که روزی از یاران امیرالمؤمنین (ع) بودند، به دلیل فقدان این معرفت‌ها، فهم خود را معیار حق پنداشتند و هرگاه امیرالمؤمنین (ع) خلاف فهمشان عمل می‌کرد، به جای اصلاح فهم خود، ایشان را تخطئه می‌کردند. این رویکرد، نشان‌دهنده فقدان معرفت حقیقی به ولایت است. 
۱. معرفت به اهل‌بیت (ع)، قطب‌نمای هدایت: امام و ولی خدا، همانند قطب‌نمایی در کشتی، جهت حرکت انسان را تعیین می‌کند. اعمال نیک، همچون ورزش و غذا، روح و جسم را تقویت می‌کنند، اما جهت‌دهی به این قوا، تنها در سایه ولایت امام معصوم ممکن است. اگر امام حق، پیشرو باشد، اعمال بندگان در مسیر تقرب به خدا تقویت می‌شود، اما اگر امام باطل پیشرو باشد، اعمال انسان‌ها به سوی شیطان سوق داده می‌شود. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «یومَ نَدعوا کلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِم»؛ هر گروهی را با امامشان محشور می‌کنیم. از این رو، شاخص اصلی دینداری، انتخاب امام است. اگر امام حق انتخاب شود، اعمال در مسیر تقرب به خدا تقویت می‌شود؛ اما اگر امام باطل انتخاب گردد، انسان به سوی شیطان سوق داده می‌شود. 
نماز، روزه، حج و دیگر اعمال عبادی، گرچه مهم‌اند، اما شاخص دینداری نیستند، بلکه مناسک و اعمالی هستند که در سایه ولایت معنا می‌یابند. خوارج نیز این اعمال را انجام می‌دادند، اما، چون امام حق را پیشرو خود نداشتند، به بیراهه رفتند. در مقابل، افرادی مانند حربن یزید ریاحی یا طیب حاج رضایی، که سابقه اعمال نیک چندانی نداشتند، اما ولایت اهل‌بیت (ع) را پذیرفتند، مورد عنایت خاص خداوند قرار گرفتند. 
۲. معرفت به دوستان اهل‌بیت (ع)، محبت خالص: محبت خالص به اهل‌بیت (ع)، زمانی آشکار می‌شود که انسان، دوستان آنها را نیز دوست بدارد. برخی افراد، پیامبر (ص) را دوست داشتند، اما دوستان پیامبر را به دلیل فقر یا پایین‌بودن جایگاه اجتماعی‌شان نمی‌پذیرفتند. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «أَنُؤمِنُ لَک وَ اتَّبَعَک الأَرذَلونَ؟»؛ آیا ما به تو ایمان بیاوریم، در حالی که فرومایه‌ها از تو پیروی می‌کنند؟ حضرت نوح (ع) در پاسخ فرمود: «وَ ما أنَا بِطارِدِ المُؤمِنینَ»؛ من مؤمنان را از خود دور نمی‌کنم. 
اهل‌بیت (ع) نسبت به شیعیان و دوستان خود تعصب داشتند و هرگونه اهانت یا تضییع حق آنها را اهانت به خود می‌دانستند. بنابراین، شرط دوم همراهی با اهل‌بیت (ع)، دوست‌داشتن دوستان آنهاست. محبت خالص، زمانی تحقق می‌یابد که انسان، به‌رغم میل نفسانی خود، دوست‌داشتنی‌های اهل‌بیت (ع) را بپذیرد. 
۳. برائت از دشمنان اهل‌بیت (ع)، موضع‌گیری در جبهه حق: اتخاذ موضع در برابر دشمنان اهل‌بیت (ع)، از ضروریات دینداری است. اهل‌بیت (ع) هرگز صلح‌طلبانی بی‌موضع نبودند، بلکه در برابر ظلم و باطل، قاطعانه ایستادگی می‌کردند. در پاسخ به پرسشی درباره ایمان، فرمودند: «هَلِ الإیمانُ إلا الحُبَّ و البُغض»؛ ایمان چیزی جز دوستی و دشمنی در راه خدا نیست. پیامبر اکرم (ص) نیز در حدیثی فرمودند: «أَوثَقُ عُرَی الإیمانِ الحُبُّ فِی اللهِ وَ البُغضُ فِی اللهِ»؛ محکم‌ترین رشته ایمان، دوستی و دشمنی در راه خداست. 
قرآن کریم مؤمنان را از هرگونه تمایل به ظالمان برحذر می‌دارد: «وَ لاتَرکنوا إلی الذینَ ظَلَموا فَتَمسَّکم النّار»؛ به ظالمان تمایل پیدا نکنید، که آتش دوزخ شما را فرا می‌گیرد. لعن و نفرین‌هایی که در قرآن و ادعیه آمده، متوجه مستکبران و قلدرانی است که در برابر حق ایستاده‌اند، نه مستضعفانی که به دلیل جهل یا فشار، از جبهه حق دور مانده‌اند. 
سخن پایانی: ولایتمداری، نه تنها شاخص دینداری، بلکه راه نجات انسان از گمراهی و سقوط است. ملت ایران، با پذیرش ولایت اهل‌بیت (ع) و ایستادگی در برابر ظلم و باطل، نشان داده‌اند که ولایتمداری را به معنای حقیقی آن درک کرده‌اند. این ملت، با تحمل سختی‌ها و فداکاری‌های بی‌شمار، پرچم عدالت و حق‌طلبی را برافراشته‌اند و ثابت کرده‌اند که ولایت، تنها راه رسیدن به سعادت است. 
در این مسیر، شناخت امام زمان، دوستی با دوستان اهل‌بیت (ع)، و دشمنی با دشمنان آنها، سه شرط اساسی برای همراهی با جبهه حق است. هرکس که این سه شرط را رعایت کند، در زمره یاران امام زمان قرار می‌گیرد و به بالاترین مقام غیرمعصوم، یعنی معیت با ولی خدا، دست می‌یابد.