آگروولتائیک، با ایجاد هم‌افزایی بین تولید غذا و انرژی، می‌تواند به ما در مواجهه با چالش‌های جهانی همچون تغییرات اقلیمی و کمبود منابع کمک کند. با توجه به پتانسیل بالایی که این فناوری دارد، می‌توان انتظار داشت که آگروولتائیک به زودی به یکی از روش‌های رایج و کارآمد در کشاورزی و تولید انرژی تبدیل شود و آینده‌ای پایدارتر و روشن‌تر را برای ما رقم بزند.
آگروولتائیک، با هدف ایجاد کاربری دوگانه از زمین، به کشاورزان این امکان را می‌دهد که همزمان به تولید برق و کشت محصولات کشاورزی بپردازند. در این روش، پنل‌های خورشیدی به گونه‌ای نصب می‌شوند که امکان عبور ماشین‌های کشاورزی و دسترسی به محصولات را فراهم می‌کنند. علاوه بر این، این پنل‌ها می‌توانند متناسب با شرایط آب و هوایی تغییر جهت دهند؛ به این صورت که در تابستان با ایجاد سایه، از گیاهان در برابر گرمای شدید محافظت کرده و در هنگام بارندگی، به صورت عمودی قرار گرفته تا آبیاری محصولات به راحتی انجام شود. همچنین در برابر تگرگ، پنل ها نقش سپر محافظتی برای گیاهان را ایفا می کنند.
یکی از مزایای کلیدی آگروولتائیک، افزایش بهره‌وری کشاورزی است. سایه ایجاد شده توسط پنل‌ها، تبخیر آب از خاک را کاهش داده و گیاهان را از گرمای بیش از حد محافظت می‌کند، که این امر به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار حائز اهمیت است. مطالعات نشان داده‌اند که برخی گیاهان مانند کاهو، گوجه‌فرنگی و گیاهان دارویی، در سایه نسبی پنل‌های خورشیدی رشد بهتری دارند. علاوه بر این، این سیستم با کاهش نوسانات دما، گیاهان را در برابر یخبندان و تنش حرارتی محافظت می‌کند و فصل رشد را نیز طولانی‌تر می‌کند.
از نور تا محصول؛ انرژی و غذا در یک مزرعه
در کنار مزایای کشاورزی، آگروولتائیک در گسترش منابع انرژی تجدیدپذیر نیز نقش موثری ایفا می‌کند. با ادغام پنل‌های خورشیدی در زمین‌های کشاورزی، کشاورزان می‌توانند برق پاک تولید کرده و در عین حال، از زمین‌های خود بهره ببرند. این روش می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کرده و انتشار گازهای گلخانه‌ای را نیز کاهش دهد. برق تولید شده توسط سیستم‌های آگروولتائیک می‌تواند برای تامین انرژی عملیات کشاورزی مانند پمپ‌های آبیاری و گلخانه‌ها مورد استفاده قرار گیرد و برق مازاد را نیز می‌توان به شبکه برق رساند که این امر، جریان درآمدی اضافی برای کشاورزان ایجاد می‌کند.
علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، آگروولتائیک تاثیرات اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی نیز دارد. درآمد حاصل از فروش برق می‌تواند ثبات مالی را برای کشاورزان فراهم کرده و به سرمایه‌گذاری در روش‌های کشاورزی پایدار کمک کند. این موضوع به ویژه برای کشاورزان کوچک و کسانی که در مناطق در حال توسعه هستند، بسیار مهم است. همچنین، این روش می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی در مناطق روستایی ایجاد کرده و به توسعه پایدار این مناطق کمک کند.
چالش های توسعه کشاورزی و انرژی تجدیدپذیر
البته آگروولتائیک با چالش‌هایی نیز روبرو است که برای پذیرش گسترده آن، باید مورد توجه قرار گیرند. هزینه‌های اولیه نصب می‌تواند بالا باشد و نیاز به تحقیق و توسعه برای بهینه‌سازی طراحی پنل‌های خورشیدی متناسب با گیاهان و محیط‌های مختلف وجود دارد. همچنین حمایت‌های سیاستی و مشوق‌ها برای تشویق سرمایه‌گذاری در این زمینه، ضروری خواهد بود.
با توجه به پتانسیل بالای آگروولتائیک در ایجاد هم‌افزایی بین تولید انرژی و کشاورزی و با در نظر گرفتن چالش‌های موجود، به مسئولان و سیاست‌گذاران کشور توصیه می‌شود اقدامات زیر را در جهت توسعه و گسترش این روش در دستور کار قرار دهند:
حمایت‌های مالی و تشویقی:
- تخصیص بودجه: اختصاص بودجه مشخص برای تحقیقات و توسعه آگروولتائیک در مراکز علمی و دانشگاهی.
- ارائه تسهیلات: ارائه تسهیلات مالی کم بهره و یا بلاعوض به کشاورزان و شرکت‌های فعال در زمینه آگروولتائیک جهت نصب و راه‌اندازی سیستم‌ها.
- مشوق‌های مالیاتی: در نظر گرفتن مشوق‌های مالیاتی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برق تولیدی توسط سیستم‌های آگروولتائیک.
تدوین استانداردهای فنی و قانونی:
- تدوین استانداردها: تدوین استانداردهای فنی مشخص برای طراحی، نصب و نگهداری سیستم‌های آگروولتائیک، متناسب با شرایط اقلیمی و کشاورزی کشور.
- قوانین و مقررات: ایجاد قوانین و مقررات تسهیل‌کننده برای مجوزدهی و اتصال سیستم‌های آگروولتائیک به شبکه برق.
حمایت از تحقیق و توسعه:
- تحقیقات کاربردی: حمایت از تحقیقات کاربردی در زمینه بهینه‌سازی طراحی پنل‌های خورشیدی و انتخاب گونه‌های گیاهی مناسب برای کشت در سیستم‌های آگروولتائیک.
- همکاری بین‌المللی: ایجاد همکاری‌های بین‌المللی با مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های پیشرو در زمینه آگروولتائیک جهت انتقال دانش و فناوری.
ایجاد بستر آموزشی و ترویجی:
- آموزش متخصصان: برگزاری دوره‌های آموزشی برای تربیت متخصصان و تکنسین‌های نصب و نگهداری سیستم‌های آگروولتائیک.
- ترویج در میان کشاورزان: برگزاری کارگاه‌های آموزشی و ترویجی برای آشنایی کشاورزان با مزایای آگروولتائیک و تشویق آنها به استفاده از این روش.
- ایجاد پروژه‌های پایلوت: اجرای پروژه‌های پایلوت آگروولتائیک در مناطق مختلف کشور به منظور ارزیابی عملکرد این سیستم در شرایط واقعی و ارائه الگوهای موفق.
توسعه زنجیره ارزش:
- حمایت از تولیدکنندگان داخلی: حمایت از تولیدکنندگان داخلی تجهیزات آگروولتائیک جهت کاهش وابستگی به واردات و ایجاد اشتغال.
- ایجاد بازار: ایجاد بازار مناسب برای فروش برق تولیدی توسط سیستم‌های آگروولتائیک از طریق قراردادهای خرید تضمینی و یا حمایت از تشکیل تعاونی‌های انرژی.
برنامه‌ریزی بلندمدت:
- تدوین سند ملی: تدوین سند ملی توسعه آگروولتائیک در راستای اهداف توسعه پایدار و کاهش وابستگی به منابع فسیلی.
- اهداف کمی: تعیین اهداف کمی مشخص برای میزان نصب و بهره‌برداری از سیستم‌های آگروولتائیک در بخش‌های مختلف کشاورزی.
با توجه به اهمیت رو به افزایش انرژی‌های تجدیدپذیر و ضرورت استفاده بهینه از منابع موجود، آگروولتائیک به عنوان یک رویکرد نوآورانه و کارآمد، می‌تواند نقش مهمی در توسعه پایدار کشور ایفا کند. با اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی مناسب، می‌توان از پتانسیل بالای این فناوری در جهت بهبود امنیت غذایی، توسعه اقتصادی مناطق روستایی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی بهره‌مند شد. امید است با پیگیری این پیشنهادات، شاهد گسترش روزافزون سیستم‌های آگروولتائیک در کشور باشیم و به سوی آینده‌ای سبزتر گام برداریم.