توافق آتش‌بس در غزه میان رژیم صهیونیستی و حماس در روزهای پایانی هفته گذشته، پس از ماه‌ها میانجی‌گری سه کشور قطر، مصر و ایالات متحده اعلام شد. این توافق به عنوان فرصتی برای پایان دادن به جنایات و نسل‌کشی رژیم صهیونیستی پس از ۱۵ ماه جنگ در غزه، آزادی اسرای فلسطینی و اسرائیلی، عقب‌نشینی اشغالگران صهیونیست از غزه و آغاز خدمات و کمک‌های بشردوستانه به مردم غزه محسوب می‌شود که از روز یکشنبه ۳۰ دی، به طور رسمی با اجرای مرحله اول و تبادل بخشی از اسرا بین طرفین آغاز شد.
در ادامه گفت‌وگوی منصور براتی، کارشناس و پژوهشگر مسائل اسرائیل را با ایکنا می‌خوانیم:
بیشتر بخوانید:
- ورود رژیم صهیونیستی به چرخه فروپاشی؛ نتیجه آتش‌بس در غزه
- چرا آتش‌بس در غزه یک پیروزی بزرگ برای حماس است
ایکنا ـ تحلیل شما از توافق آتش‌بس در غزه چیست؟
پس از 470 روز جنگ در نوار غزه، شاهد دستیابی پیروزیها و شکست‌هایی برای رژیم صهیونیستی و حماس بودیم اما نوع مواجهه اسرائیل با جنبش‌های مقاومت به صورت کلی چه گروه‌های فلسطینی و چه حزب‌الله لبنان از منطق نامتقارن تبعیت می‌کند زیرا رژیم صهیونیستی در مورد این گروه‌ها خود ارتش کلاسیک به حساب می‌آید و دارای ظرفیت‌های یک دولت است اما طرف مقابل آن دارای ظرفیت‌های دولتی نیستند بلکه ظرفیت‌های چریکی دارند.
منازعه نامتقارن میان دو طرف
در یک نگاه کلان به عنوان یک منازعه نامتقارن میان دو طرف، رژیم صهیونیستی توانست آسیب جدی به سازمان رزم حماس وارد کند و می‌توان گفت امروز، چیزی حدود 40 درصد از سازمان رزم حماس باقی مانده است. اسرائیلی‌ها ادعا می‌کنند 17 هزار تن از نیروهای حماس را به شهادت رساندند. البته این نکته را تأکید می‌کنم که حماس در تجدید سازمان، گروهی چابک است و نشان داده به سرعت می‌تواند خود را بازسازی کند و این میزان باقی‌مانده را نیز توسعه دهد.
در حقیقت یکی از شکست‌ها برای مقاومت در نوار غزه این است که قرار است حکمرانی در نوار غزه از حماس گرفته شود که البته با توجه به تصرف خیلی از مناطق توسط اسرائیل، حکمرانی در این منطقه از دست دولت مقاومت خارج شده بود و قرار است هیئتی از نیروهای فلسطینی تکنوکرات، اداره مدنی و سیاسی نوار غزه را برعهده بگیرند. نیروهایی که سابقه عضویت در حماس و همچنین سابقه عضویت در گروه فتح حاکم بر کرانه باختری را به عنوان رقیب حماس، نداشته باشند.
در مقابل پیروزی‌های مقاومت در برابر اسرائیل این است که حماس بعد از 15 ماه جنگ و با وجود تضعیف و آسیب جدی هنوز از بین نرفته است اما رژیم صهیونیستی می‌خواست به پیروزی مطلق نظامی برسد؛ چیزی که نتانیاهو وعده آن را داده بود. پیروزی مطلق نظامی از جنس اتفاقی است که در جنگ جهانی دوم برای متفقین در مقابل آلمان نازی اتفاق افتاد. نتیجه جنگ این بود که یک طرف پیروز شد و طرف دیگر شکست خورد. هنگامی که آلمانی‌ها شکست خوردند، گفتند ما بی‌قید و شرط تسلیم می‌شویم اما شاهد این هستیم که حماس در این توافق، شرط و شروط زیادی برای اسرائیل گذاشته و اسرائیل از بسیاری از مناطق مسکونی غزه خارج می‌شود و تعداد بسیاری از زندانیان فلسطینی را آزاد می‌کند.
پیروزی در سطح ملی برای حماس
این یک پیروزی در سطح ملی برای فلسطینی‌ها و حماس است. یعنی طی این توافق حتی زندانی‌هایی آزاد می‌شوند که متعلق به حماس نیستند بلکه از جنبش فتح هستند یعنی حماس خواستار آزادی زندانیان گروه رقیب خود نیز شد و این تأثیر مثبتی خواهد گذاشت.
مسئله بعدی این است که هنوز فرایند عادی‌سازی روابط بعد از جنگ به جریان نیفتاده است که البته به جریان خواهد افتاد. نباید تصور کنیم جنگ در غزه این فرایند را منتفی کرده است بلکه به زودی مجدداً مذاکرات آن آغاز خواهد شد. البته در طول این 15 ماه، روند عادی‌سازی روابط به تعویق افتاده بود. بنابراین شاهد این هستیم که هر دو طرف رژیم صهیونیستی و حماس پیروزیها و شکست‌هایی را بدست آوردند که نامتقارن است.
ایکنا ـ پیش‌بینی شما از عملیاتی شدن مراحل سه‌گانه این توافق چیست؟
این توافق سه مرحله دارد و قرار است هر کدام از مراحل طی شش هفته یا 42 روز به طول بینجامد. در مرحله اول؛ قرار است حدود 1000 تا 1500 زندانی فلسطینی آزاد شود و به ازای آن نیز حدود 33 اسیر اسرائیلی آزاد خواهد شد. اسرائیل نیز نیروهای خود را از عمده مناطق مسکونی در نوار غزه، به ویژه شمال نوار غزه و محور نتساریم خارج کند و زمینه‌ها برای بازسازی غزه نیز فراهم شود.
اعلام پایان رسمی جنگ در مرحله دوم
در مرحله دوم توافق یعنی 42 روز دوم قرار است پایان رسمی جنگ اعلام شود. این موضوعی بود که اسرائیل در گذشته نمی‌پذیرفت و در درون اسرائیل سر و صدای زیادی به پا کرد. جناح راست افراطی در کابینه، حزب قدرت یهودی به رهبری ایتامار بن گویر، به خاطر همین توافق که جنگ تمام می‌شود و فلسطینی‌ها از زندان آزاد می‌شوند از کابینه نتانیاهو خارج شده است. همچنین دیگر حزب راست افراطی به رهبری اسموتریچ نیز تهدید کرد اگر به جنگ بازنگردیم و حماس را از بین نبریم از کابینه خارج خواهم شد. اگر اسموتریچ به بن گویر بپیوندد و از کابینه خارج شود، کابینه دچار فروپاشی خواهد شد و اسرائیل به سمت برگزاری انتخابات زودهنگام می‌رود. لذا این توافق ممکن است به شکست بزرگ برای نتانیاهو مبدل شود. لذا همین ریزه‌کاری‌ها احتمال دارد باعث شود که اسرائیل انگیزه زیادی برای نقض آتش‌بس را داشته باشد، همانطور که در لبنان شاهد آن بودیم.
در مرحله سوم این آتش‌بس نیز قرار است این فرایندها کامل شود و هیئتی بر نوار غزه حاکم شود و کار خود را آغاز کند و بازسازی و رفع محاصره از نوار غزه به معنای واقعی انجام شود.
همسویی بیشتر ترامپ با رژیم صهیونیستی
ایکنا ـ به نظر شما معادلات منطقه پس از این توافق چه تغییراتی خواهد کرد؟
باید متوجه این باشیم که پس از توافق آتش‌بس، رژیم صهیونیستی می‌خواهد در کرانه باختری دست به تغییراتی بزند به طوری که با بازگشت ترامپ، احتمالا مجوزی را خواهد گرفت که دولت بایدن با آن مخالف بود. دولت بایدن در سطح شعار و لفظ مخالف هر گونه اقدامی بود که توافق و راهکار دو دولتی را تضعیف کند اما خیلی هم حاضر به اقدام عملی در این باره نبود. در مقابل ترامپ همسویی بیشتری با رژیم صهیونیستی نشان خواهد داد. بنابراین احتمال اینکه اسرائیل، محدودتر کردن تشکیلات خودگردان به رهبری محمود عباس را در کرانه باختری، کلید بزند، بسیار است. همچنین احتمال دارد رژیم صهیونیستی، تقسیم کردن رسمی کرانه باختری و الحاق بخشی از آن به خاک اسرائیل را آغاز کند.
بحث بعدی پیوند زدن چند پرونده باقی‌مانده در میز اسرائیل است که درباره آن تصمیم‌گیری نشد یا به آن در طول جنگ غزه چندان رسیدگی نشد، مسئله دو گروه مقاومت یمن و گروه‌های مقاومت عراق است که اسرائیل خیلی نتوانست علیه آنها اقداماتی کند اگر چه آنها به اسرائیل حملاتی داشتند که قطعاً با حضور ترامپ، رژیم صهیونیستی سعی می‌کند تا از این گروه‌ها انتقام بگیرد.
مسئله بعدی ایران است که به نظر می‌رسد صهیونیست‌ها برنامه‌ریزی جدی برای تحت فشار قرار دادن ترامپ در قالب «فشار حداکثری 2» را با مشارکت، همسویی و همراهی آمریکا علیه ایران در دستور کار داشته باشند. هنوز مشخص نیست این موضوع چه ابعادی پیدا کند اما قطعا دستگاه‌های نظامی و امنیتی در ایران برای این مسئله آماده هر گونه اقدام احتیاطی باشند که ممکن است این برنامه‌ریزی در قالب ترور، خرابکاری و عملیات سایبری علیه زیرساخت‌های کشور انجام شود.
شکل‌گیری کمیته حقیقت‌یاب
ایکنا ـ توافق آتش‌بس چه اثری بر سرنوشت سیاسی نتانیاهو دارد؟
نتانیاهو پس از پایان جنگ در غزه باید پاسخگو باشد و احتمالاً شاهد شکل‌گیری کمیته حقیقت‌یاب برای بررسی تقصیرات مسئولان اسرائیلی در هفتم اکتبر باشیم. احتمالا این کمیته توسط دیوان عالی اسرائیل تشکیل خواهد شد. در گذشته نیز چنین اتفاقی سابقه داشته است و پس از جنگ سال 1973 یوم کیپور که اسرائیلی‌ها از سوی مصر و سوریه غافلگیر شدند، یک کمیته حقیقت‌یاب تشکیل شد و نخست وزیر، وزیر دفاع، فرمانده کل ارتش و فرمانده اطلاعات اسرائیل را محاکمه کرد، اتفاقی که تأثیر زیادی بر حیات سیاسی اسرائیل و میزان رأی‌آوری و محبوبیت احزاب مختلف اسرائیل گذاشت و این سرنوشت نیز در انتظار نتانیاهو خواهد بود. او برای فرار از این کمیته، دست به هر اقدامی می‌زند یکی از اقداماتی که می‌تواند اهمیت شکست هفتم اکتبر را کم کند این است که با کمک ترامپ، بتواند اقدامات بزرگی را در آسیب زدن به ایران و یمنی‌ها یا گروه‌های مقاومت عراقی یا همان مسئله عادی‌سازی انجام دهد.
ایکنا ـ با توجه به بر روی کار آمدن ترامپ مسئله فلسطین به کدام سمت و سو پیش خواهد رفت و آیا دوباره شاهد آغاز روند عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل خواهیم بود؟
فاز نخست عادی‌سازی روابط از سال 2020 آغاز شد ـ البته فاز دیگری از عادی‌سازی روابط را اواخر دهه 70 داشتیم که متفاوت با این عادی‌سازی است ـ دوره ترامپ در سال 2020 شاهد توافق عادی‌سازی روابط بین بحرین و امارات متحده عربی و اسرائیل بودیم. قرار بود عربستان سعودی نیز به این روند عادی‌سازی بپیوندد که عملیات طوفان‌الاقصی و متعاقب آن 15 ماه جنگ در غزه، این امکان را موقتاً از بین برد.
قطعا اسرائیل و ترامپ به سمت تداوم بخشیدن به این پرونده خواهند رفت و حتی اگر ترامپ شکست می‌خورد این پرونده توسط دولتی که در کاخ سفید باقی می‌ماند، پیگیری می‌شد اما حالا با ظهور مجددترامپ این پروژه تغییر خواهد کرد و احتمالا سرعت بیشتری نسبت به زمان حضور دموکرات‌ها در کاخ سفید خواهد گرفت. دموکرات‌ها می‌خواستند پرونده عادی‌سازی روابط را به تشکیل دولت مستقل فلسطینی در مرزهای 1967 و همچنین به برخی از پرونده‌های عربستان و تقابل با ایران، گره بزنند اما حالا احتمالا امریکایی‌ها در دولت ترامپ چنین اقدام و کمکی در این راستا را به امتیاز دادن اسرائیل در قبال فلسطینی‌ها و تشکیل دولت مستقل فلسطینی، محدود و مشروط نمی‌کنند.
اینک مقداری اوضاع نسبت به زمانی که دموکرات‌ها در کاخ سفید بودند، آسان‌تر شده است. قطعا آمریکا به سمت توسعه توافق ابراهیم و رسمی کردن مناسبات سیاسی بین عربستان سعودی و اسرائیل خواهد رفت و تلاش‌های جدی در این راستا انجام خواهد داد. به نظر می‌رسد با آتش‌بس در نوار غزه، موانع جدی پیش روی پروژه عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی در حال از بین رفتن است.
گفت‌وگو از سمیرا انصاری
انتهای پیام