آیین اختتامیه «هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد» چهارشنبه، سوم بهمن با حضور سید عباس صالحی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی؛ سرپرست معاونت امور فرهنگی، ابراهیم حیدری؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، غلامرضا امیرخانی؛ رئیس سازمان اسناد کتابخانه ملی، حامد محقق؛ معاونت شعر و داستان خانه کتاب و ادبیات ایران، سردار مهدی امیریان؛ رئیس بنیاد ادبیات و تاریخ جنگ و برگزیدگان دوره هفدهم جایزه جلال، اهالی قلم و اصحاب فرهنگ، ادب و رسانه در تالار قلم کتابخانه ملی برگزار شد.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ در ابتدا ویدیویی از درگذشتگان حوزه ادبیات و کتاب پخش شد و سپس محسن جوادی طی صحبت‌هایی گفت: ادبیات خود فرهنگ است، خاستگاه اخلاق، خردورزی و نوع دوستی است، بنابراین پرداختن به ادبیات ضامن پرورش ارزش‌ها و اخلاق‌های انسانی است. امیدوارم که این دوره از جایزه، تقدیری از عزیزانی باشد که با آثارشان به برگزاری این رویداد مهم کمک کردند.
سپس غلامرضا امیرخانی؛ رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بیان کرد: وظیفه حفظ میراث مکتوب کشور برعهده کتابخانه‌های ملی است. کتابخانه ملی ایران نیز با سابقه ۸۷ ساله این وظیفه را برعهده دارد. در کتابخانه ملی بخش مهمی از آثار مربوط به ژانر ادبیات با دسته‌بندی‌های مرسوم است. اگر سری به قفسه کتابخانه‌ها بزنید بیشترین مراجعین را نسبت به این آثار چه در قالب شعر و چه در قالب داستان و رمان می‌بینید.
وی افزود: فضای جدید برگرفته از فناوری‌های به روز، هرچند تاثیراتی نگران‌کننده نسبت به حذف کتاب داشته است؛ اما پرفروش‌ترین آثار ادبیات همچنان در حوزه کتاب می‌فروشند. از این‌گفته می‌توان این‌طور استنباط کرد که هنوز با وجود این‌همه فناوری، کتاب در حوزه ادبیات جایگاه خود را دارد.
امیرخانی خاطرنشان کرد: ادبیات بیان ساده واقعیت نیست و شایستگی لازم را که زندگی روزمره نیاز دارد غنی‌سازی می‌کند.
در ادامه مراسم، مسعود کوثری، دبیر علمی جایزه ادبی جلال آل احمد، بیانیه شورای علمی و داوری جایزه را خواند و سپس محسن جوادی، مسعود کوثری، ابراهیم حیدری و علی صلح‌جو؛ ویراستار، جایزه بخش جنبی ویراستاری را به زهرا خیریه برای ویراست کتاب «کیمیای کرامت» نوشته محمد رودگر اهدا کردند.
در ادامه این مراسم از فعالیت‌های گلعلی بابایی؛ نویسنده پیشکسوت حوزه مستندنگاری به پاس یک عمر فعالیت در این حوزه با حضور سیدعباس صالحی و محسن جوادی، ابراهیم حیدری و غلامرضا امیرخانی تقدیر و تجلیل شد.
تعلق جلال آل‌احمد به ادبیات ملی ریشه‌دار بود
سیدعباس صالحی طی صحبت‌هایی گفت: ضمن عرض سلام خدمت حضار و خیرمقدم به همه اساتیدی که در محفل حضور دارند، می‌گویم. جایزه آل احمد در این ١٧ سال فراز و فرودهایی داشته و امروز به نقطه ای رسیده که می توان گذشته آن را دیده و نسبت به آینده آن تصویر داشت.
وی با اشاره به هدف برگزاری این جایزه توضیح داد: در هدف گذاری این جایزه آمده بود که به منظور پاسداشت زبان فارسی، ادبیات ملی و ادبیات دینی برگزار می شود. من بر ادبیات ملی تاکید می کنم. چگونه این جایزه می‌تواند در خدمت ادبیات ملی قرار گیرد؟ وقتی از این ادبیات سخت می گوییم منظور تضاد با ادبیات جهانی و نژادپرستانه نیست بلکه این ادبیات ملی مولفه هایی دارد.
وزیر ارشاد در تکمیل صحبت های خود گفت: ادبیات ملی در خدمت انسجام ملی و همگرایی و همبستگی ملی قرار می گیرد و ادبیات ملی می‌تواند روح وحدت را به فضای تکثر اجتماعی منتشر کند. ادبیات تفرقه آفرین و فاسد افزا نمی تواند ادبیات ملی باشد. ویژگی دوم ادبیات ملی ادبیاتی است که به هویت ملی کمک کند و بتواند در عین مبادله امتیازهای هویت ملی را حفظ کند. این ادبیات فرصت ساز برای اتصال این هویت است در شرایطی که خطر گسست ها وجود دارد.
وی افزود: ویژگی سوم ادبیات ملی این است که بو و رنگ و طمع تاریخ و جغرافیای آن ملت را دارد. حس بوم و بومی گرایی در ادبیات وجود دارد. ادبیات ملی ایران از چند هزار سال تاریخ و هزاران سال سابقه سرزمینی ایران مایه می گیرد. می آموزد اما مقلد نمی شود.
صالحی ادامه داد: ویژگی چهارم این است که این ادبیات، خرده فرهنگ ها را بخشی از بافت ملیت می داند و ادبیات ملی ایرانی ادبیاتی است که خرده فرهنگ های اقلیم ها و اقوام و مذاهب و ادیان را به عنوان اجزای ملی خود تلقی می کند و با آن همراهی و همیاری می کند. به نظر می آید اینگونه مولفه ها مربوط به ادبیات ملی است و جایزه جلال برای ارتقای ادبیات ملی ترسیم شده است.
وی تاکید کرد: می توان پاره ای از رفتارها و گفتارهای جلال را پسندید یا نپسندید اما بی تردید او یک ادیب با همین مولفه ها بود. جلال وقتی تظاهرات توده ای را در نفت شمال دید راه خود را جدا کرد چرا که فهمید نمی تواند به عنوان یک ادیب علمی با این گروه همراه باشد. جلال غالبا در همه نوشته های خود تعلق به هویت ملی را به شکل ریشه دار داشت و نشان می داد. این طمع و بو و رنگ در آثار جلال کاملا مشهود است. او با اینکه مردم شناسی نخوانده بود اما به این تمایزات و امتیازات رنگ و بوی مردم ایران توجه داشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در نوشته های روزانه او که در روزنامه اطلاعات منتشر شد به زبان تاتی توجه می کند. ١۵٠٠ واژه تاتی را یادداشت می کند به این معنا که ثروت ایران تنها نفت نیست بلکه چیزهایی است که در آداب و رسوم وجود دارد و جلال تاکید می کند این فرهنگ نیز ثروت ایران محسوب می شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ادبیات ملی که جایزه جلال موظف بوده به آن توجه کند با این متغیرها تعریف می شود. در روزهایی که ایران ما در نظر گرگ ها بوده و هست توجه به ادبیات ایران اهمیت پیدا می کند. شاهنامه و فردوسی این ادبیات را حفظ کرده اند. از این منظر هم می شود به جایزه جلال نگاه کرد که چطور در ایران شرایط آشوب زده جهانی به کمک ایران بیاید، ایرانی که افتخارات گرانباری داشته که انسانیت به آن مدیون است. امروز بار تاریخی این سرزمین بر دوش من و شما است. جایزه جلال را بیشتر به ایرانی که سرافراز بوده و هست، متصل کنیم.
معرفی برگزیدگان
با حضو سیدعباس صالحی، مسعود کوثری، محسن جوادی، غلامرضا امیرخانی، ابراهیم حیدری و آزاده نظربلند، محسن کاظمی، برگزیدگان بخش مستندنگاری و نقد ادبی به این ترتیب معرفی شدند:
شایسته تقدیر بخش مستندنگاری
«خاک کارخانه؛ پارچه‌های ناتمام چیت‌سازی بهشهر و سرگذشت آخرین کارگران» اثر شیوا خادمی، نشر اطراف
شایسته تقدیر بخش نقد ادبی
«دیرش روایی» اثر بهمن نامور مطلق
بر این اساس، ۱۵۰ میلیون تومان به شیوا خادمی و بهمن نامور مطلق اهدا شد.
برگزیدگان بخش داستان بلند و رمان و داستان کوتاه
در ادامه، برگزیدگان بخش داستان بلند و رمان و داستان کوتاه با حضور سیدعباس صالحی، محسن جودی، حیدری، کوثری قاسمعلی فراست، ابراهیم حسن‌بیگی، نیکنام حسینی‌پور و غلامرضا امیرخانی تقدیر شدند.
در بخش داستان کوتاه «آن پریزاد سبز پوش» اثر صمد طاهری به عنوان برگزیده و «پرنده باز تهران» اثر ندا رسولی به عنوان شایسته تقدیر معرفی شدند.
در بخش داستان بلند و رمان نیز کتاب‌های «دختران قبیله جنگ» اثر جواد افهمی و «دم اسبی» نوشته رامبد خانلری به عنوان شایسته تقدیر اعلام شدند.
«سنگ اقبال» اثر مجید قیصری به عنوان برگزیده بخش داستان بلند و رمان جایزه جلال معرفی شد.
جایزه نقدی این بخش برای صمد طاهری و مجید قیصری ۵۰۰ میلیون تومان بود.
انتهای پیام/