به گزارش «راهبرد معاصر»؛ وزیر جهاد کشاورزی گفت: امروزه بخش کشاورزی و منابع طبیعی کشور با چالش های متعددی مواجه است؛ خشکسالی و افت کمی و کیفی منابع آب، پیامدهای تغییر اقلیم، جابجایی های جمعیتی، فرسایش خاک، مشکلات اقتصادی و سرمایه گذاری ناکافی حال و آینده امنیت غذایی را تهدید می کند.

وی افزود: با هدف غلبه بر پیامدهای چالش ها و اطمینان از بهره مندی آحاد جامعه از غذای سالم، کافی، مغذی و مقرون به صرفه بدون تخریب منابع پایه آب و خاک و تنوع زیستی نیاز است الگوی توسعه بخش کشاورزی به الگوی کشاورز محور و روستاپایه تغییر یابد. ️بخش کشاورزی و منابع طبیعی در برنامه هفتم توسعه مکلف شده است به طور میانگین سالانه 5.5 درصد رشد و ارزش افزوده داشته باشد که 35 درصد آن باید به وسیله بهره وری انجام شود.

با افزایش تراکم جمعیت هزینه های اسکان و معیشت نیز افزایش یافت. بالا رفتن هزینه ها جاذبه ای برای جذب جمعیت ایجاد کرد

عبدالمجید شیخی، کارشناس منابع طبیعی درباره افزایش مهاجرت به کلانشهرها و همخوانی نداشتن منابع آبی با مصارف و پیامدهای این روند به «راهبرد معاصر» گفت: پدیده ازدحام شهری چالشی است که بعد از انقلاب صنعتی در قرن 17 به بعد رخ داد. ازجمله فرآیندهای منفی ای که بعد از انقلاب صنعتی شاهد بودیم، اینکه جمعیت روستاها به سمت شهرها حرکت کرد و باعث از بین رفتن مشاغل روستایی شد.

وی با بیان اینکه جاذبه های صنعتی باعث جذب نیروی کار به سمت مشاغل صنعتی شد، افزود: با افزایش تراکم جمعیت هزینه های اسکان و معیشت نیز افزایش یافت. بالا رفتن هزینه ها جاذبه ای برای جذب جمعیت ایجاد کرد، بنابراین دور باطلی اتفاق افتاد؛ به نحوی که با افزایش جمعیت شهرها هزینه های شهری بیشتر و خرج دولت ها و مصارف افزایش یافت؛ روندی که باعث جذب جمعیت بیشتر شد.

کارشناس منابع طبیعی عنوان کرد: راهکار عبور از چالش کنونی این است، بتوان فرآیند معکوسی رقم زد، یعنی قطب های جاذب جمعیتی خارج از شهرها ایجاد کرد که روستامحور و ناظر بر در دسترس بودن سه ابزار موسوم به «ابزارها و جاذبه های اساسی» باشد، مانند ایجاد شغل و مسکن با محوریت روستا.

شیخی گفت: ایجاد شغل و مسکن با محوریت روستا و ارائه خدمات عمومی عوامل مهمی هستند که می توانند مانع از مهاجرت و فشار بر منابع و مصارف شهری شوند، لذا انتظار می رود اراده متمرکزی در این زمینه ها وجود داشته باشد.

وی یادآور شد: عامل دیگری که زمینه ساز مهاجرت به شهرها و تحمیل فشار بر منابع شهری شده، حمایت نکردن از ورود بخش خصوصی به روستاهاست. اگر جاذبه های شغلی روستامحور با احداث شهرک های کشاورزی یا باغبانی با فعالیت های معدنی و صنعتی شکل بگیرند، مهاجرت به شهرها و فشار بر منابع طبیعی به شدت کاهش می یابد. ابزارهای شغلی روستامحور متنوع با احداث خوشه ها و قطب های شغلی به ایجاد فعالیت های دیگری در روستاها منجر و فشار از منابع شهری و پیامدهای بعدی آن برداشته می شود.

کارشناس منابع طبیعی گفت: حتی می توان امیدوار بود فعالیت های هوافضا در اطراف روستاها ایجاد شود. به عنوان نمونه، برای توسعه کشاورزی در روستا مجتمع های کشاورزی با قالب های تعاونی چندمالکیتی ایجاد کرد. با توجه به اینکه نیاز به نهاده های کشاورزی و صنعتی، صنعت تراکتورسازی و خدمات تبعی ایجاد می شود، این صنایع در کنار روستاها مستقر می شوند. حتی ساخت پهپاد و ماهواره برای فعالیت های کشاورزی نیز کلید می خورد، لذا شاهد مهاجرت معکوس به روستاها خواهیم بود.

می توان امیدوار بود فعالیت های هوافضا در اطراف روستاها ایجاد شود. به عنوان نمونه، برای توسعه کشاورزی در روستا مجتمع های کشاورزی با قالب های تعاونی چندمالکیتی ایجاد کرد

تحلیلگر مسائل اقتصادی تصریح کرد: عمران روستاها راهکار عبور از فشارهای مختلفی است که بر شهرها و منابع آن وارد می شود. راه گریز از پدیده ازدحام شهری و پیامدهای دامنه دار آن، احیای روستاهاست؛ لذا نیازمند تحول در نظام برنامه ریزی کشور هستیم.

وی با بیان اینکه در کشور تعادل و نظام برنامه ریزی منطقه ای وجود ندارد، تأکید کرد: به دلیل فقدان نظام برنامه ریزی منطقه ای جایگاه نهاد مقدسی مانند جهاد سازندگی مغفول مانده است؛ نهادی که مأموریتش عمران روستایی بود. احیای جهاد سازندگی اصل مهمی است و برای توسعه شهرها باید به سراغ احیای روستاها رفت.

شیخی عنوان کرد: برای خروج از چالش ازدحام شهری باید بسیاری از فرآیندهایی که تاکنون وجود داشت، رها کرد و به عقب بازگشت. باید تفکرات عوض شوند، زیرا راه حل معضلات کنونی ورود به فرایند معکوسی است که از قرن 17 میلادی آغاز شده است و برای کاهش پیامدهایش بر شهرها باید به سراغ احیای روستاها رفت.