به گزارش خبرگزاری ایمنا از زنجان، بازار را که وارد می‌شوی، یکی از راسته‌های معروف آن راسته چاقوسازان است، در واقع زنجان به‌عنوان برند چاقوسازی در کشور مطرح بوده و دست‌سازه‌های هنرمندان زنجانی در حوزه چاقو به‌عنوان سوغات کاربرد زیادی دارد.
جست‌وجوی تاریخ نشان‌دهنده آن است که پیشینه ساخت چاقوی زنجان به دوره قاجار و حتی قبل‌تر بازمی‌گردد، در برخی از موزه‌های زنجان که اشیای قدیمی در آن نگهداری می‌شود، نمونه‌هایی از چاقوهای قدیمی موجود است، چهارمین مرد نمکی کشف شده در زنجان، جسد مومیایی بود که در کاوش‌های معدن چهرآباد به‌همراه چاقو، ابزار، کمربند، غلاف چرمی و استخوانی و یک جفت کفش چرمی کشف شد، به همین خاطر برخی محققان نیز قدمت چاقوسازی در زنجان را به بیش از شش هزار سال قبل نسبت می‌دهند.
در گذر زمان، استادان زنجانی با استفاده از تکنیک‌های سنتی، این هنر را نسل به نسل منتقل کرده‌اند، به همین دلیل است که زنجان به چاقوهای خوش‌دست مشهور است، انواع چاقوهای ساخته شده در استان زنجان چاقوی آشپزخانه، چاقوی جیبی، چاقوی شکار، چاقوی کلکسیونی است که هرکدام کاربرد خاص خودشان را دارند.
هنر چاقوسازی یکی از کم هزینه‌ترین هنرهاست و کارشناسان معتقدند صنایع‌دستی کم‌هزینه‌ترین بستر در توسعه اشتغال و اقتصاد جوامع محسوب می‌شود، این روند برای توسعه و پویایی نیازمند تعامل و همکاری دستگاه‌های مرتبط با یکدیگر است، تعاملی که در صنعت چاقوسازی کمتر احساس می‌شود، اما همه هنر یا به اصطلاح صنعت چاقوی زنجان به اینجا ختم نمی‌شود و چاقوی زنجان پس از تولید انبوه و تجاری‌سازی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شده است.
چاقوی اصل مشتری ندارد
محمد اسدی، یکی از چاقوسازان زنجانی با اشاره به اینکه دوران افول چاقوی زنجان از ایام کرونا شروع شد، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در این دوره بسیاری از اصناف در دوران کرونا به فروش اینترنتی روی آوردند تا حداقل تا حدودی ضرر و زیان را جبران کنند اما طبق قانون، شرکت پست راضی به این کار نشد و ضرر چاقوسازان دو برابر شد.
وی با اشاره به اینکه گرانی مواد اولیه نیز از دیگر مشکلاتی بود که بعدها گریبان‌گیر چاقوسازان شد، می‌افزاید: صدور نشدن مجوز برای صادرات چاقو هم تیر خلاص برای این صنعت بود.
محمد اسدی با بیان اینکه قوانین ممنوعیت فروش مجازی موجب شده اجناس تولید شده در قفسه‌های فروشگاه‌های زنجان خاک بخورد، اضافه می‌کند: همین محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها موجب شده است که چاقوهای بی‌کیفیت چین در بازار کشور با نام چاقوی زنجان عرضه شود.
وی با اشاره به اینکه اصالت چاقوی زنجان زیر سوال رفته است، ادامه می‌دهد: مشکلات وارد شده به این عرصه موجب شده است که برخی از چاقوسازان به شغل دیگری به دلیل ورشکستگی روی بیاورند.
صادرات و بیمه، عمده مشکلات چاقوسازان زنجانی است
سید میکائیل موسوی، معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان نیز با بیان اینکه مشکلات موجود در صادرات این تولید بومی موجب شده است که شاهد جولان چاقوی چینی در بازار باشیم، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مشکلات چاقوی زنجان به بحث صادرات محدود نبوده و هنرمندان این رسته با مشکلات عدیده دیگری نیز روبه‌رو هستند.
وی می‌افزاید: چاقو، تنها سه درصد در صادرات استان سهم دارد و البته آمار دقیقی از میزان صادرات وجود ندارد.
موسوی با بیان اینکه چاقو، سلاح سرد نامتعارف محسوب می‌شود و فقط انواع کارد میوه‌خوری متعارف به‌حساب می‌آید، اضافه می‌کند: طبق قانون پست ارسال هر چاقویی که لبه آن از هشت سانتی‌متر بیشتر باشد، ارسال آن با پست امکان‌پذیر نیست.
وی با اشاره به اینکه مشکلات بیمه چاقوسازان نیز از دیگر مشکلات هنرمندان این صنعت است، ادامه می‌دهد: زمانی که چاقوسازی به بیمه معرفی می‌شود، تنها ۲۰ درصد حق بیمه آنها از طرف دولت تأمین می‌شود.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان زنجان با بیان اینکه ایجاد خوشه صنعتی چاقو در شهرک صنعتی زنجان یکی از موضوعاتی است که برای حمایت بیشتر از این قشر صورت می‌گیرد، می‌گوید: البته این طرح در مرحله طرح موضوع بوده و هنوز عملیاتی نشده است.
وی با اشاره به انواع چاقوهای ساخته شده در استان می‌افزاید: کشورهای عربی و اروپایی خریداران چاقوهای تزئینی کلکسیون شده هستند، شمشیر به کشورهای عربی و چاقوی جیبی نیز به کشورهای اروپایی و عربی صادر می‌شود.
موسوی ادامه می‌دهد: چاقوهای ضامن‌دار (معمولی، مغزی، فشاری)، کاردهای شکاری و صحرایی، کاردهای آشپزخانه، چاقوی سلاخی، چاقوی قصابی، چاقوهای باغبانی و پیوندزنی، انواع ساتور و کارد کباب‌پزی از جمله چاقوهایی است که در زنجان تولید و صادر می‌شود.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان زنجان با بیان اینکه سه هزار نفر چاقوساز در این صنعت مشغول به فعالیت هستند، می‌گوید: در داخل استان زنجان ۱۲ درصد و سایر استان‌ها ۱۵ درصد چاقو تولید می‌شود.
موسوی با اشاره به اینکه حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد چاقو مصرفی کشور از چین وارد می‌شود، اضافه می‌کند: تمرکز کارگاه‌های چاقو سازی در منطقه اسلام‌آباد و سایت کارگاهی است.
مشکل صادرات چاقو باید به صورت ملی پیگیری شود
صمد یوسفی‌اصل، رئیس اتاق بازرگانی استان زنجان نیز با انتقاد از ممنوعیت صادرات چاقو به خبرنگار ایمنا می‌گوید: چاقوی زنجان یکی از برندهای صنایع دستی محسوب می‌شود و باید توجه ویژه به بحث گسترش و صادرات آن داشت.
وی با بیان اینکه شناسایی توانایی‌های شهرستان‌ها و برقراری ارتباط آنها با کشورهای خارجی از اولویت‌های اتاق بازرگانی است که قرار است در قالب آن به بحث چاقو نیز وارد شود، می‌افزاید: همچنان در حوزه گردشگری و صنایع دستی مشکلاتی وجود دارد که از جمله این مشکلات ممنوعیت صادرات چاقو است.
استاندار زنجان با اشاره به اینکه موضوعات مربوط به صادرات چاقوی زنجان پیگیری و راهکارهای مناسب در حل آن پیش‌بینی خواهد شد، اضافه می‌کند: باید در این حوزه به دنبال سرمایه‌گذار باشیم و از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد.
وی با اشاره به اینکه چاقو یکی از صنایع مهم استان است و باید حمایت‌های لازم از آن صورت گیرد، ادامه می‌دهد: اقدامات مربوط در حوزه چاقو باید به صورت ملی پیگیری شود.
به گزارش ایمنا، چاقوی زنجان نه تنها یک محصول کاربردی بلکه نمادی از فرهنگ غنی ایرانی است که نیازمند توجه ویژه‌ای در راستای حفظ، توسعه و رونق دوباره آن هستیم، با همکاری بین دولت، تولیدکنندگان و جامعه محلی می‌توان امید داشت که این هنر ارزشمند جان تازه‌ای بگیرد.