جوان آنلاین: بذرش را خودمان کاشتیم، با اشتباهاتمان. حالا می‌خواهیم از آن که دیگر تبدیل به درخت شده، مراقبت کنیم تا از بین نرود! کندن این درخت از بیخ و بن، اما سخت است، حتی با اینکه در جای نادرست قرار دارد، اما رسیدگی به آن هم گران تمام می‌شود، چراکه رشدش، خسران به بار می‌آورد. داستان حمایت از مدارس غیردولتی، شبیه به کاشت همین درخت می‌ماند که نه می‌توان قید آن را زد و نه حمایت کردن از آن کار درستی است. درخت دانشی که موجبات تعلیم و تربیت دانش‌آموزان را فراهم کرده، اما پولی بودن آن، اصل و اساس قوانین نوشته شده در آموزش و پرورش را زیر سؤال برده‌است. به همین دلیل هم وقتی گفته می‌شود قرار است در بودجه سال آینده، یک هزار میلیارد تومان به صندوق حمایت از مدارس غیردولتی اختصاص داده‌شود، صفی از منتقدان تشکیل شده و درباره اشکالات این کار صحبت می‌کنند.
بدون شک کمک به صندوق حمایت از مدارس غیردولتی، حاصل تمام غفلت‌ها و اشکالات کارمان در تمام این سال‌هاست؛ غفلتی که به واسطه آن، بسیاری از نیاز‌های مدارس دولتی نادیده گرفته شده و در سایه آن، مدارس غیردولتی به صورت عجیب و غریبی رشد کرده‌است تا جایی که امروز به قدری تعدادشان زیاد است که باید هراس تعطیل شدنشان را هم داشته باشیم! این‌بار با یک همت، تعدادی از آنها را سرپا نگه می‌داریم، اما معلوم نیست بعد‌ها چه مبالغ هنگفت دیگری برای حمایت از آنها نیاز باشد.
بودجه نه، تسهیلات است
در زمانی که مدارس دولتی هنوز با نیاز‌های اولیه خود روبه‌رو هستند، مبلغ ۱۰ هزار میلیارد ریال به صندوق حمایت از توسعه مدارس غیردولتی اختصاص یافته و همین موضوع انتقاداتی را به دنبال داشته است. در واکنش به این انتقادات، اما احمد محمودزاده، معاون وزیر و رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی وزارت آموزشوپرورش به «جوان» می‌گوید: «این بودجه نیست، بلکه تسهیلات است. تسهیلات برای مجموعه‌ای که با کارآفرینی برای ۲۱۰ هزار نفر درکشور اشتغال ایجاد کرده‌است و علاوه بر آن به آموزش و پرورش کمک می‌کند. این تسهیلات بانکی به تمام بنگاه‌های اقتصادی تخصیص داده می‌شود، اگر یک بنگاه اقتصادی می‌شناسید که برای ۱۰ هزار نفر کارآفرینی داشته و از تسهیلات برخوردار نشده‌است، به من معرفی کنید. البته نظام تعلیم وتربیت ورای همه مباحث اقتصادی است، زیرا زیرساخت فرهنگی دارد و توسعه بخش نیروی انسانی برای آینده کشور است.».
اما این تسهیلات یک همتی، قرار است صرف چه کاری شود؟ محمودزاده در پاسخ به این سؤال اظهار می‌دارد: «این مبالغ به مدارسی داده می‌شود که مشکل دارند و امکاناتشان برای موضوع آموزش آموزشوپرورش باکیفیت مهیا نیست. در واقع قصد بر این است به مدارسی که نارسایی‌هایی دارند، کمک کنیم تا کیفیت برنامه‌های آموزشی و پرورشی ارتقا یابد و در نهایت قرار است به آموزشوپرورش کمک شود تا ضمن حفظ منافع ملی بتوانیم بستر‌های پیشرفت مبانی علمی، پژوهشی و تربیتی را بیش از پیش فراهم آوریم.»
او ادامه می‌دهد: «اگر مدارس غیردولتی نباشند، آموزش و پرورش باید ۲۰ هزار مدرسه تأسیس کند و ۲۱۰ هزار معلم بیاورد و همچنین امکانات و تجهیزات مورد نیاز را مهیا کند. اما آیا چنین کاری شدنی است؟!»
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی در رابطه با این سؤال که آیا شهریه‌های چند ده میلیون تومانی که از دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان گرفته می‌شود، کفاف هزینه‌های مدارس را نمی‌دهد؟ پاسخ می‌دهد: «۷۵ درصد از مدارس غیردولتی زیر ۳۰ میلیون تومان دارند شهریه می‌گیرند، این شهریه کفاف هزینه‌های هیچ مدرسه‌ای را نمی‌دهد، به علاوه اینکه تعداد زیادی از مدارس در مناطق محروم با شهریه‌های ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان فعالیت می‌کنند.»
او به قوانین حمایتی از مدارس غیردولتی نیز اشاره می‌کند: «قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی، هفت بند حمایتی دارد، مواد ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۹، ۲۵ و ۲۷. قانونی که در مجلس شورای اسلامی مصوب شده و شورای نگهبان تأییدش کرده‌است. در چنین شرایطی برخی منتقد تسهیلاتی هستند که قرار است برای کیفیت بخشی به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی مدارس غیردولتی و توسعه آموزش‌های فنی و مهارتی، تخصیص داده شود.»
کمک بلاعوض مصداق رانت است
روزگاری مدارس غیردولتی برای کمک به مدارس دولتی شکل گرفتند و عصای دست آنها شدند. این مدارس پولی آمدند تا برای عبور از پیک جمعیتی کمک حال آموزش و پرورش شوند، در واقع فرصت کافی در اختیار مسئولان قرار دهند تا به مدارس دولتی رسیدگی کنند و زمینه آموزش و پرورشی باکیفیت و رایگان را مهیا سازند، اما این عصا، روز به روز مشکلات را بیشتر و توجه‌ها به رشد مدارس باکیفیت و رایگان را کمتر کرد! حال کار به جایی رسیده که حالا عمده مسئولان بر این باورند اگر این عصا از آنها گرفته شود، دیگر حتی نمی‌توانند راه بروند! و همین استدلال کافی است که آقایان را برای حمایت از مدارس غیردولتی قانع کند، اما برخی از کارشناسان و مسئولان پیشین وزارتخانه نسبت به حمایت از مدارس غیردولتی خوش‌بین نیستند. ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزیر آموزش و پرورش یکی از آنهاست که در گفت‌و‌گو با «جوان» می‌گوید: «باید مشخص شود که این تسهیلات که به صندوق حمایت از مدارس غیردولتی داده می‌شود در کجا و به کدام حساب‌ها واریز و صرف چه کار‌هایی می‌شود، اصلاً این پول‌ها چگونه و چه زمانی به صندوق بازمی‌گردد. آیا مبالغی که پیش‌تر به صندوق تحت عنوان تسهیلات واریز شده‌بود، بازگشته یا کمک‌های بلاعوض بوده است؟! بدون شک باید نظارتی از سوی سازمان بازرسی بر این صندوق وجود داشته باشد و این کار ضابطه‌مند شود. یادم است دوران ریاست جمهوری آقای روحانی که مبلغی را سازمان برنامه و بودجه به حساب این صندوق واریز کرد، شنیده می‌شد پول را قبل از توزیع، در بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده‌بودند که از سوی برخی از نهاد‌های نظارتی نیز پیگیری و برخورد‌هایی نیز به عمل آمد. باید مراقب باشیم که این ماجرا دوباره تکرار نشود. به عقیده من اگر مبلغ تخصیص یافته در بودجه به عنوان کمک بلاعوض باشد، مصداق رانت و رانت‌خواری است، البته اگر تسهیلات کم‌بهره هم باشد، مصداق تعارض منافع است.»
سحرخیز ادامه می‌دهد: «مدارس غیردولتی تقریباً از زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی و دولت سازندگی شکل گرفتند و اتفاقاً بنیان‌های اولیه آن با فشار تشکیلات سیاسی بود. اولین مدرسه غیردولتی که اصرار شد دایر شود، نه در مناطق پایین دست و کم برخوردار، که در مناطق بالای شهر تأسیس شد. در صورتی که میگفتند مدارس غیردولتی به دنبال منفعت نیست! اما از همان ابتدای تأسیس اولین مدرسه غیردولتی، این گفته‌ها نقض شد. حتی آقای نجفی در خاطراتش بیان کرده که بالاخره رفتیم و آقای میرحسین موسوی را قانع کردیم که بیاییم مدرسه غیردولتی بزنیم، اما امثال آقای علاقه‌مندان در آموزش و پرورش مخالف این بودند، ما گفتیم شما چه بخواهید چه نخواهید این مدرسه را دایر می‌کنیم و بعد‌ها آنها همنوا و همصدا شدند! و جالب اینکه اکنون شاهد هستیم که هر دو جریان سیاسی، مدارس خیلی بزرگ و معروفی را در بهترین نقاط شهر تأسیس کرده‌اند! این یعنی ریشه اولیه و ادامه روند تشکیل مدارس غیردولتی، دقیقاً غرق در تعارض منافع است.»
به گفته او، زور مدارس غیردولتی به قدری زیاد شده که تشکیلاتی دارند و عمده وزرای آموزش و پرورش با چراغ سبز آنهاست که راهی مجلس شدند و رأی اعتماد گرفتند. حتی آنها در شورا‌های آموزش و پرورش هم به شدت تأثیرگذارند!
مانع از رشد مدارس غیردولتی شوید!
سحرخیز با بیان اینکه مدارس دولتی ما سرانه ندارند، آنها آه ندارند که با ناله سودا کنند! می‌گوید: «آموزش و پرورش داد می‌زند و می‌گوید ۲۵ درصد ناترازی بودجه دارد، یعنی آن پولی که دولت به او می‌دهد حتی کفاف حقوق معلمان را هم نمی‌کند و همین روز‌ها و نهایت اسفندماه است که آموزش و پرورش از کسری بودجه حرف بزند و بگوید که حقوق معلمان را نمی‌تواند شب عید پرداخت کند یا عیدی‌شان را بدهد. مگر همین چند روز پیش نبود که تلویزیون نشان می‌داد معلمان بازنشسته جلوی وزارتخانه تجمع و اعتراض کردند؟ در چنین شرایطی به جای آنکه همه دست‌به‌دست هم بدهند و به آموزش و پرورش و مدارس دولتی کمک کنند، مبلغ یک همتی برای حمایت از مدارس غیردولتی تعیین می‌شود، خب معلوم است این کار همه را شاکی می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «به صراحت در قانون اساسی آمده که باید آموزش رایگان فراهم شود و اتفاقاً در یکسری اصل‌های قانون آمده که این آموزش و پرورش، ریشه است و اگر این آن توجه نکنیم، استقلال اقتصادی در کشور تأمین نمی‌شود، اعتماد و سرمایه اجتماعی به دولت ایجاد نمی‌شود، بی‌عدالتی و نابرابری در کشور غوغا می‌کند. اینها هشدار‌هایی است که باید مسئولان آن را ببینند و بشنوند.» معاون پیشین وزیر آموزش و پرورش اظهار می‌دارد: «اگر قرار است به مدارس غیردولتی کمک کنیم که سرپا بمانند و کارکنانشان بیکار نشوند، دیگر اسمش مدرسه نیست، بلکه نهاد اقتصادی است، نهادی که به دنبال سود و منفعت است. امروز می‌خواهیم مدارس غیردولتی را حفظ کنیم که جمعیت دانش‌آموزی آن سربار مدارس دولتی نشود، اما حواسمان باشد که جلوی رشد آنها را هم بگیریم. بنابراین آقای پزشکیان که تأکید زیادی بر برقراری عدالت آموزشی و ایجاد فضای آموزشی به قدر کافی در کشور دارند، باید جلوی توسعه مدارس غیردولتی را بگیرند و مانع از آن شوند.»
به گزارش «جوان»، موافقان حمایت از صندوق مدارس غیردولتی می‌گویند اگر به صندوق حمایت از مدارس غیردولتی کمک نشود، این مدارس تعطیل و جمعیت دانش‌آموزی آن، بر سر مدارس دولتی آوار می‌شود. این یعنی هیچ حق انتخابی نیست و باید بدون، چون و چرا، این کمک تسهیلاتی انجام شود. این یک زنگ خطر جدی است. بدون شک اگر به توسعه و تقویت مدارس دولتی توجهی نشود و زور مدارس غیردولتی پرزورتر از قبل شود، معلوم نیست که فرداروز مدارس غیردولتی برای سرپا ماندن چه حمایت‌های دیگری را نیاز داشته باشند.