به‌گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در مراسم هفتمین دوره «نشان دکتر عزت‌الله نگهبان» و دومین دوره «جایزه کتاب دکتر نگهبان» که دوشنبه یکم بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در موزه ملی ایران برگزار شد، گفت: امروز برای تمام باستان‌شناسان، پژوهشگران، اصحاب میراث‌فرهنگی و همه افرادی که دل در گروی ایران‌زمین دارند، روز مبارکی است. استادان پیشکسوت در این مراسم درباره شخصیت استاد چگینی صحبت‌هایی را مطرح کردند و این ارزشمند است اما باور من این است که ما در این گونه مراسمات از شخص تجلیل نمی‌کنیم بلکه از شخصیت تجلیل به عمل می‌آوریم.
او افزود: من از سوابق استاد چگینی مطلع شدم که دارای شخصیت فرهنگی بسیار ممتازی است. نقش و وجود انسان‌های فرهیخته در اجتماع بسیار مهم و حیاتی است. فراتر از یک باستانشناس، استاد چگینی یک شخصیت فرهنگی برای ایران زمین به حساب می‌آید. از طرفی، ویژگی دوم افراد فرهنگی شاخص ما، این است که به دلیل اخلاق حسنه که جوهر انسانیت است، مورد وثوق هستند و استاد چگینی پرچم‌دار اخلاق است. انسان‌های فرهنگی برای تمدن و میراث ایران‌زمین دارای دغدغه بوده و احساس دلبستگی عمیقی به آن دارند.
صالحی‌امیری ادامه داد: ما همیشه از سرمایه صحبت می‌کنیم اما تصویر اشتباه این است که از مصادیق اقتصادی به‌عنوان سرمایه نام می‌بریم در حالی که مهمترین سرمایه، سرمایه انسانی است چرا که سرمایه انسانی در حقیقت موتور محرکه توسعه در کشور است. سرمایه‌های مانا و نمادین میرایی ندارند و حتی با رفتن آنها روح و آثارشان در جامعه باقی می ماند و بر این اساس، استاد چگینی سرمایه مانای جامعه ما است.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: استاد چگینی در حقیقت تربیت‌کننده نسلی است که استمرار فرهنگی خود را حفظ می‌کنند و این بسیار مهم است. استمرار فرهنگی یعنی دغدغه تربیت نسل جوان. استاد چگینی دغدغه این را دارد که نسل جدید را تربیت کند از این رو ما از شخص تجلیل نمی‌کنیم بلکه از شخصیت تجلیل می‌کنیم و در این مراسم، تجلیل از کسی انجام می‌شود که دغدغه ایران زمین را دارد.
او در ادامه با اشاره به اهمیت پاسداشت و گرامی‌داشت پیشکسوتان حوزه میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسان افزود: یکی از مسائلی که باید در دستور کار قرار گیرد، ساخت موزه‌ای با عنوان موزه مشاهیر میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسی در تهران است. ما وقتی از موزه صحبت می‌کنیم از یک ساختمان با اشیای ایستا صحبت نمی‌کنیم بلکه موزه پویا مدنظر ما است، موزه‌ای که ارتباط معنایی با مخاطب خود برقرار می‌کند و افراد فرهیخته و باستان‌شناسان و پیشکسوتان و فرهیختگان را معرفی می‌کند تا نسل جوان با تلاش‌ها و کاوش‌ها و فعالیت‌های باستان‌شناسان بیش از پیش آشنا شوند.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی یادآور شد: ما بیش از هر نیاز دیگر امروز به مفهومی با نام معرفت، فضیلت و انسانیت نیاز داریم هرآنچه را که انجام می‌دهیم اگر جوهر اخلاق و معرفت نداشته باشد، فاقد ارزش است.
صالحی‌امیری گفت: ما از عناصر فرهنگی خود فاصله گرفتیم، بزرگانی مثل سعدی و حافظ و فردوسی عناصر فرهنگی ما هستند. این عناصر باید به نسل نوجوان و جوان معرفی شوند و افرادی مثل استاد چگینی این عناصر فرهنگی و هویت تاریخی و میراثی ما را به نسل جدید منتقل می‌کنند.
چگینی به ما آموخت چگونه از میراث فرهنگی حفاظت کنیم
در ابتدا جبرئیل نوکنده، رییس موزه ملی ایران در سخنانی در باب خصوصیات اخلاقی و حرفه‌ای بی‌نظیر استاد ناصر نوروز زاده چگینی و نقش عمده او در آغاز بسیاری از فعالیت‌های مرتبط با باستان‌شناسی کشور سخنرانی کرد.
سپس محمدابراهیم زارعی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: این مراسم برای کم‌مانندترین استاد در حوزه باستان‌شناسی برگزار شده است و ما از وی بسیار آموختیم. سال ۱۳۶۴ اولین درس باستان‌شناسی را خدمت چگینی بودم و افتخار می‌کنم شاگردی این بزرگوار را داشتم و به آثار و میراث ماندگار او افتخار می‌کنم.
وی افزود: چگینی هم به لحاظ اخلاقی و هم کار باستان‌شناسی استادی بی‌نظیر و کم‌مانند است. وی جایگاه ویژه‌ای دارد و زحمات این عزیزان است که ایران را نامدار کرده است و باید قدر این سرزمین و این میراث علمی را دانست. استاد چگینی به ما آموخت چگونه از میراث فرهنگی حفاظت کنیم.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به نکته‌ای انتقادی درباره جایگاه ایران در حوزه معماری و میراث فرهنگی اشاره کرد و گفت: کتاب «ایران در اسپانیا» شجاع‌الدین شفا بسیار تاثیرگذار بوده است و ما روزگاری در معماری و میراث فرهنگی در دنیا بی‌نظیر بودیم و باید جایگاه اصلی خود را در این حوزه‌ها برگردانیم.
انسان نیکو و نام نیکو ماندگار است
علیرضا خزائلی، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قزوین نیز در سخنان کوتاهی گفت: استاد چگینی بسیاری از پرسش‌های تاریخی را پاسخ می‌دهد و با بهره‌گیری از اسناد موارد باستان‌شناسی را مطرح می‌کند.
معصومه مصلی، سرپرست پژوهشکده باستان‌شناسی با ذکر خاطره‌ای گفت: آشنایی من با استاد چگینی در سال ۱۳۶۶ شکل گرفت و من از کودکی به باستان‌شناسی علاقه داشتم. من همیشه دانشجوی استاد چگینی بودم و همواره دانشجوی وی خواهم ماند. تجلیل و نکوداشت از کوشش‌های مفاخر برای پژوهش‌های میراث فرهنگی و باستان‌شناسی نیکو و ارزشمند است و انسان نیکو و نام نیکو ماندگار است.
اسماعیل اسماعیلی جلودار، رییس هیأت مدیره انجمن علمی باستان‌شناسی ایران نیز در سخنانی گفت: برگزاری نشان دکتر نگهبان باعث شده ما دوباره به خانه خود برگردیم. این نشان بسیار ارزشمند است و تاکنون به ۷ استاد پیشکسوت این جایزه اختصاص یافته است.
استاد چگینی نه تنها یک باستانشناس بلکه انسانی نیک‌سرشت است
وی در ادامه به شاهرخ رزمجو نیز اشاره کرد و گفت: همواره کلاس‌های درس استاد چگینی پر از اطلاعات و آگاهی بود و شاهرخ رزمجو که به تازگی مادرشان (ژاله علو) را از دست داده‌اند از شاگردان چگینی بوده است. سپس پیام رزمجو را برای حاضران در جلسه خواند: استاد ناصر چگینی را نه تنها به عنوان باستانشناس بلکه به عنوان یک انسان نیک‌سرشت شناختم. وی دانش و آموخته‌هایش را در اختیار دانشجویانش قرار می‌داد و هرگز از یادم نمی‌رود که با روی گشاده پذیرای دانشجویانش بود. حتی برای یک دانشجو که در کلاسش شرکت می‌کرد تدریس می‌کرد. عشق او به باستان‌شناسی به دانشگاه محدود نشد و پس از دانشگاه نیز از آموزش‌هایش برخوردار بودیم. وی زحمت بسیاری برای تاریخ و باستان‌شناسی ایران کشیده است.
سید محمد بهشتی در کلیپ تصویری به این نکته اشاره کرد که چگینی از جمله کسانی بود که می‌توان اصطلاح اهل میراث را برای او به کار برد و این واژه برخوردار از یک شناخت و معرفت است. چگینی سخاوتمند است و در راهنمایی و اطلاعات علمی به مخاطبانش چیزی کم نمی‌گذارد. سایه‌اش بر سر اهالی میراث فرهنگی مستدام باشد.
رجبعلی لباف خانیکی، باستانشناس نیز در کلیپ تصویری به این مساله پرداخت که فعالیت‌های علمی و اخلاقی چگینی مثال‌زدنی است و حجم کار وی بسیار وسیع و تاثیرگذار است. وی در محوطه‌های باستان‌شناسی بیشاپور و قلعه یزدگرد فعالیت‌های موفق‌آمیزی داشته است.
در ادامه این مراسم، در قالب سه نشست، به دبیری امیر حاجیلو با حضور محمد حسن سمسار، مهدی حجت، جلیل گلشن، حمیده چوبک، رسول وطن‌دوست، فخری دانش پورپرور، کامیار عبدی، اسکندر مختاری، بهمن فیروزمندی و … پیشکسوتان حوزه میراث‌فرهنگی به بیان ویژگی‌های علمی، مدیریتی و سجایای اخلاقی استاد چگینی اشاره و خاطراتی را از او بازگو کردند.
همچنین دومین دوره جایزه کتاب دکتر نگهبان به کتاب خانان کوچرو، شهریاران یکجانشین: تحلیلی بر ساختارهای شهری و مجموعه‌های معماری در سه عصر ایلخانی، تیموری و ترکمانی اثر شاهین گرگانی دشته و محمد مرتضایی تعلق گرفت.
در این مراسم که جمع زیادی از باستان‌شناسان، پیشکسوتان حوزه میراث‌فرهنگی و فعالان این حوزه حضور داشتند، تعدادی از استادان باستانشناس ضمن تکریم و تجلیل از فعالیت‌های استاد چگینی، به بیان خدمات علمی و فرهنگی این استاد باستانشناس پرداختند و نشان دکتر نگهبان، توسط وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به استاد چگینی اهدا شد.
استاد ناصر نوروززاده چگینی، متولد ۱۳۳۲ در قزوین، یکی از استادان پیشکسوت باستان‌شناسی است که مدرک کارشناسی خود را در سال ۱۳۵۵ در رشته باستان‌شناسی از دانشگاه تهران دریافت کرد و پس از آن، برای تحصیلات تکمیلی به انگلستان رفت. چگینی در سال ۱۳۵۹، پس از پایان دوره تحصیلات تکمیلی خود به ایران بازگشت و به عنوان موزه‌دار موزه ملی ایران، مدیر پژوهش‌های باستان‌شناسی سازمان میراث‌فرهنگی وقت کشور، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی، باستان شناس و کاوشگر سایت ها و محوطه های باستان شناسی متعددی در ایران و استاد دانشگاه‌های تهران، الزهرا و هنر اصفهان به فعالیت علمی، آموزشی، پژوهشی و اجرایی مشغول بود
هفتمین دوره «نشان دکتر عزت‌الله نگهبان» و دومین دوره «جایزه کتاب دکتر نگهبان» به همت انجمن علمی باستان‌شناسی ایران و با همکاری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، گردشگری، پژوهشکده باستان‌شناسی و موزه ملی ایران، برگزار شد و این نشان، در این دوره به استاد ناصر نوروززاده چگینی، باستانشناس پیشکسوت و فرهیخته ایران به پاس حدود ۵۰ سال فعالیت علمی، آموزشی، پژوهشی و اجرایی در عرصه باستان‌شناسی و میراث فرهنگی ایران اهدا شد.
∎