از امروز، اول بهمن‌ماه، بازار نیما رسما به تاریخ می‌پیوندد و تمام صادرکنندگان و واردکنندگانی که پیش از این در بازار نیما بودند، الزاماً به بازار ارز تجاری مهاجرت خواهند کرد.
بنابراین، از امروز تمام صادرکنندگان و واردکنندگانی که در بازار نیما بودند، الزاماً به بازار ارز تجاری مهاجرت خواهند کرد. طبق سیاست جدید ارزی، رفع تعهدها برای صادرکنندگان فقط درصورت عرضه در بازار ارز تجاری اتفاق خواهد افتاد و محل تامین ثبت سفارش‌ها نیز به‌طور کامل از طریق مرکز مبادله است.
پیش از این و در هفته‌های گذشته، پتروشیمی‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین عرضه‌کننده‌های نیما به بازار ارز تجاری وارد شده بودند.
اما طبق سیاست جدید ارزی بانک مرکزی، مقرر شده علاوه بر پتروشیمی‌ها و پالایش‌ها، سایر صادرکنندگان مشمول بند (1) ماده (8) آیین‌نامه مذکور نیز شامل شرکت‌های صادرکننده فولادی، فلزات اساسی رنگین و فراورده‌های نفتی، از تاریخ 1403/11/01در چارچوب آیین‌نامه مذکور و تصمیمات کارگروه برگشت ارز حاصل از صادرات، از طریق بانک‌های عامل نسبت به عرضه ارز در بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران اقدام و رفع تعهد صادراتی کنند.
همچنین حسب هماهنگی‌ با وزارتخانه‌های مرتبط و وزارت صنعت، معدن و تجارت، واردکنندگانی که دارای تخصیص معتبر با محل تامین ارز از طریق مرکز مبادله ارز و طلا هستند، باید از تاریخ 1403/11/01و از طریق بانک‌های عامل نسبت به خرید ارز از بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران اقدام کنند.
بانک مرکزی تأکید کرده: برنامه‌ریزی این بانک در راستای توسعه بازار ارز تجاری کشور، رشد مستمر افزایش میزان عرضه و تأمین ارز مورد نیاز واردات کشور است.همچنین برنامه‌ریزی شده تا نیازهای ارزی به‌صورت اسکناس و در چارچوب مصارف ارزی خدماتی از طریق سامانه ارز خدماتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران با نرخ ارز بازار ارز تجاری تامین شود و با نزدیک شدن به پایان سال شمسی و تعطیلات سال نو، عرضه ارز به‌منظور گردشگری افزایش یابد.
در بازار ارز توافقی، نرخ ارز به‌صورت شناور از طریق توافق مستقیم میان خریداران و فروشندگان تعیین می‌شود. این سیستم برخلاف سایر بازارها، مانند نیما، هیچ‌گونه نرخ ثابت یا دستوری ندارد و نرخ به‌طور طبیعی براساس تقاضا و عرضه تغییر می‌کند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ارز توافقی، شفافیت است. این سیستم براساس عرضه و تقاضا کار می‌کند و به‌طور طبیعی، تمامی تغییرات نرخ ارز در بستر این سیستم به‌صورت شفاف به اطلاع عموم می‌رسد. فعالان اقتصادی به‌راحتی می‌توانند نرخ ارز را از طریق این سیستم مشاهده کرده و معاملات خود را بر این اساس تنظیم کنند.
بانک مرکزی ایران در این بازار به‌عنوان ناظر و تنظیم‌کننده عمل می‌کند. درصورت بروز نوسانات شدید یا عدم‌تعادل در عرضه و تقاضا، بانک مرکزی با عرضه ارز در بازار، سعی در پایداری نرخ ارز و جلوگیری از نوسانات غیرضروری می‌کند. این روش کمک می‌کند تا نرخ ارز تحت کنترل باقی بماند و به اقتصاد کشور آسیب وارد نشود.
در سیستم‌های قبلی مانند سامانه نیما، بانک مرکزی برای تعیین نرخ ارز دخالت مستقیم داشت. اما در ارز توافقی، نرخ ارز تنها براساس توافق میان خریداران و فروشندگان و با توجه به وضعیت واقعی عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود. این تفاوت باعث می‌شود تا نرخ‌ها به‌صورت شناور و طبیعی تغییر کنند و شفافیت بیشتری برای تمامی فعالان اقتصادی ایجاد شود.

 لزوم حفظ ماهیت توافقی بودن نرخ ارز

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران به مهر می‌گوید: بانک مرکزی سیاستی را در خصوص این مرکز اتخاذ کرده که صادرکننده و واردکننده ارز را از طریق بانک‌های عامل تحویل دهند. سیاست بانک مرکزی این بوده که مطمئن باشد ارز پشت کوتاژهای صادراتی وجود دارد و واردکنندگانی که بعضاً از این محل آسیب دیده بودند به نوعی حق و حقوقشان تأمین شود.
لاهوتی تصریح می‌کند: بر اساس وعده‌ها قرار است نرخ ارز توافقی تعیین شود؛ در این صورت شاید بتوان گفت که مشکلی که در گذشته وجود داشت و صادرکننده نمی‌دانست ارز را به چه کسی بفروشد یا واردکننده نمی‌دانست ارز را از چه کسی بخرد حل می‌شود و بانک به عنوان واسط این کار را می‌کند.
به گفته او، البته این موضوع مشروط به این است که بانک مرکزی در
نرخ گذاری دخالت نکند و ماهیت توافقی بودن نرخ ارز حفظ شود زیرا در غیر این صورت به همان سیستمی که در سامانه نیما حاکم بود برمی‌گردیم، به این صورت که صرفاً از سامانه نیما به مرکز مبادله منتقل شده‌ایم.