این معاهده با یک مقدمه و ۴۷ بند در سفر رسمی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به مسکو توسط پزشکیان و پوتین به امضا رسید؛ سندی که به گفته رؤسای جمهور دو کشور، گشایشی در همکاری‌ها به ویژه مناسبات اقتصادی تهران و مسکو خواهد بود.
در این آیین که در پایان مذاکرات هیأت‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به ریاست رؤسای جمهور دو کشور برگزار شد، تهران و مسکو بر عزم خود بر گسترش همکاری‌های دوجانبه در قالب سند جدید تأکید کردند.
پیش‌تر، مدت زمان اجرای این معاهده که پس از تصویب در مجالس دو کشور عملیاتی خواهد شد، ۲۰ سال عنوان شده است.
این معاهده که نتیجه حدود سه سال مذاکرات و رفت‌وآمدهای مقامات تهران و مسکو است، تمامی جنبه های همکاری دو کشور را پوشش می دهد و به سه حوزه اصلی: همکاری اقتصادی، همکاری علمی و فناوری و همکاری در حوزه فرهنگ و گردشگری توجه ویژه ای دارد.
این معاهده در واقع متن به روز شده سندی است که تهران و مسکو اواخر دهه ۱۳۷۰ با عنوان موافقتنامه اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه امضا کردند، سندی که از سال ۱۳۸۱ برای دو طرف لازم الاجرا شد و بعد از دوره ۲۰ ساله، به مدت پنج سال دیگر تمدید شد.
آنچه که سبب شد مقامات تهران و مسکو، امضای این معاهده را در دستور کار دهند، آن بود که موافقتنامه قبلی پاسخگوی حجم رو به گسترش مناسبات دو کشور در ابعاد مختلف نخواهد بود و بدین ترتیب، ایران و روسیه که دیدگاه‌های مشترک و نزدیکی در بسیاری از موضوعات بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله مقابله با هژمونی آمریکا دارند، نقشه راه همکاری‌های خود را در سطوح و ابعاد مختلف ترسیم کردند.
بنا بر اعلام منابع دیپلماتیک، این سند همه جوانب حوزه‌های روابط دو جانبه را در برمی‌گیرد؛ از جمله روابط سیاسی، اینکه در ساختار قدرت، دیدگاه‌هایمان چگونه است و چگونه باید حرکت کنیم. در مجامع بین‌المللی، چگونه باید حرکت داشته باشیم. تا برسد به حوزه اقتصادی و اینکه همکاری‌های استانی، انجام پروژه‌ها و همکاری‌ها در قالب دو و چند جانبه چگونه باید باشد.
بنا بر این گزارش‌ها،با توجه به اینکه ایران و روسیه دارای منابع انرژی هستند، همکاری دو کشور در حوزه‌های تجارت بین‌المللی و انرژی نیز در این معاهدهد پیش بینی شده است.
همکاری در حوزه فناوری به ویژه فناوری های نوین، امنیت اطلاعات و سایبری، انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، مسائل دفاعی و نظامی و همکاری در مبارزه با تروریسم، مسائل محیط‌زیست و دریای خزر، مقابله با پولشویی و جرائم سازمان‌یافته، برخی دیگر از مفاد این موافقتنامه را تشکیل می‌دهند.
توافقنامه جامع ایران و روسیه می‌تواند افق‌های روشنی را برای طرفین ترسیم کند
دکتر مسعود پزشکیان در ادامه برنامه‌های سفر به روسیه، عصر امروز جمعه پس از امضای توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه، در نشست مطبوعاتی مشترک با همتای روس خود، ضمن قدردانی از میزبانی شایسته دولت و ملت بزرگ روسیه اظهار امیدواری کرد که پیوندهای دوستی میان دو کشور همچنان در جهت تأمین منافع دو ملت ادامه یافته و شاهد فصل جدیدی از همکاری‌های راهبردی میان دو کشور باشیم.
رئیس جمهور، فدراسیون روسیه را کشوری مهم در جهان و برخوردار از جایگاهی ممتاز در چارچوب سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد و افزود: در سال‌های اخیر شاهد رشد قابل توجه مناسبات و تبادلات هیئت‌ها در سطوح عالی بوده و این روند با حسن اعتماد موجود در میان طرفین همچنان جریان دارد.
دکتر پزشکیان با اشاره به اینکه در مذاکرات امروز چگونگی توسعه و گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری دو کشور مورد رایزنی قرار گرفت، تصریح کرد: موانع موجود بر سر راه اجرای توافقات و همچنین راه‌حل‌ها بررسی شد و این گفتگوها شامل طیف وسیعی از موضوعات بود. در وهله نخست مروری بر همکاری دوجانبه صورت گرفت و پس از آن گفتگوهای مثبتی در زمینه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی داشتیم.
رئیس جمهور همچنین با اشاره به امضای سند جامع همکاری‌های دو کشور گفت: این توافق، فصل جدیدی در روابط میان ایران و روسیه در همه زمینه‌ها به‌ویژه در زمینه همکاری‌های اقتصادی خواهد گشود. اطمینان دارم این سند که براساس منافع مشترک دو کشور تنظیم شده می‌تواند مسیر توسعه همکاری‌های ایران و روسیه را هموار و افق‌های روشنی را برای طرفین ترسیم کند.
دکتر پزشکیان با تاکید بر اینکه هر دو کشور مصمم به رفع سریع موانع توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری از جمله در موضوعات تعرفه‌های گمرکی، بانکی، تبادل کالا و ارزهای ملی، ضمانت‌نامه‌های سرمایه‌گذاری، تسهیل تردد تجار و موضوع روادید هستند، خاطرنشان کرد: در این نشست همچنین بر افزایش سطح مبادلات تجاری با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود دو کشور و همچنین عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا تأکید شد.
رئیس جمهور اضافه کرد: با توجه به شرایط فعلی منطقه، ارتقای سطح همکاری‌های امنیتی در مسائلی نظیر مبارزه با افراط‌‌‌‌گرایی، تروریسم و خشونت‌های سازمان یافته مورد تأکید قرار گرفت و همچنین در مورد طیف وسیعی از مسائل منطقه‌ای از جمله خاورمیانه و قفقاز، تبادل نظر و بر اهمیت حفظ صلح و ثبات در افغانستان تأکید شد.
دکتر پزشکیان با بیان اینکه تعمیق مناسبات منطقه‌ای با توجه به عضویت مشترک در ترتیبات مهمی همچون شانگهای و بریکس و استفاده از این ظرفیت‌ها، تأثیر بارزی بر تعمیق همگرایی منطقه‌ای و کسب منافع مشترک برای طرفین دارد، اظهار داشت: بر این اساس حضور فعال در این سازوکارها مورد توافق طرفین قرار گرفت.
رئیس جمهور با یادآوری اینکه جنگ راه‌حل مناسبی برای حل مسائل نیست و از مذاکره برای دستیابی به صلح میان دو کشور روسیه و اوکراین استقبال می‌کنیم، افزود: اعتقاد راسخ داریم که کشورهای غربی باید به نگرانی‌های امنیتی دیگر کشورها احترام بگذارند و از تحمیل زیاده‌خواهی‌های خود به دیگران پرهیز کنند.
دکتر پزشکیان با اشاره به اینکه در زمینه تجاوزهای رژیم اسرائیل به خاک لبنان و سوریه نیز با یکدیگر گفتگو کردیم، تصریح کرد: هر دو کشور بر برقراری آتش‌بس دایمی در لبنان و بر پایان یافتن تجاوزهای این رژیم به خاک سوریه تأکید داریم و امیدواریم آتش‌بس قطعی در غزه برقرار و تجاوزات به این سرزمین پایان یابد.
همکاری‌های ایران و روسیه می‌تواند زیاده‌خواهی‌های آمریکا و کشورهای غربی را بی‌اثر کند
دکتر مسعود پزشکیان در ادامه برنامه‌های سفر به روسیه، ظهر روز جمعه در دیدار آقای «میخاییل میشوستین» نخست وزیر روسیه، بر اراده دولت جمهوری اسلامی ایران برای گسترش روابط دو کشور تأکید کرد و گفت: امضای موافقتنامه امروز فصل نوینی در روابط دو کشور خواهد بود.
رئیس جمهور به اجلاس آتی کشورهای حاشیه خزر اشاره کرد و گفت: امیدوارم در حاشیه این نشست نیز بتوانیم پیرامون مذاکرات و رایزنی‌های خود در زمینه گسترش روابط را دنبال کنیم.
دکتر پزشکیان ظرفیت‌های همکاری ایران و روسیه را متنوع توصیف کرد و اظهار داشت: ایران و روسیه می‌توانند در زمینه‌های راه، آموزش، تجارت و دیگر عرصه‌ها همکاری‌های گسترده‌ای داشته باشند و این همکاری‌ها می‌تواند تحریم‌ها و زیاده‌خواهی‌های آمریکا و کشورهای غربی را بی‌اثر کند.
نخست وزیر روسیه نیز در این دیدار، ضمن ابراز خرسندی از حضور دکتر پزشکیان در روسیه، بر اهمیت موافقتنامه راهبردی با ایران برای رئیس جمهور کشورش تأکید و خاطرنشان کرد: روابط ایران و روسیه‌رو به گسترش است و امیدوارم با توجه به اشتراکات فرهنگی در زمینه‌های مختلف بتوانیم روابط خود را بیش از پیش افزایش دهیم.
میخاییل میشوستین با اشاره به ضرورت تسریع در پیشبرد پروژه راه‌آهن رشت-آستارا تصریح کرد: امیدوارم مراحل مختلف اجرای این پروژه مطابق زمان‌بندی انجام شده اجرا شود.
نخست وزیر روسیه بر آمادگی این کشور برای صادرات گاز به ایران تأکید کرد و گفت: در این زمینه با وزیر نفت ایران مذاکراتی داشته‌ایم و آمادگی این کار را داریم.