به گزارش ایرنا دانش آموزان سرمایه انسانی و آینده سازان هر کشوری هستند که رشد و بالندگی روحی و جسمی آنان موجب سلامت جامعه است بنابراین توجه به روان سالم و محافظت از آنان در برابر آسیب های روحی بسیار حائز اهمیت است.
در دنیای کنونی که سبک زندگی و بسیاری از رفتارها متاثر از تغییرات فرهنگی نوین شده است محافظت همه‌جانبه از کودکان و نوجوانان برابر مخاطرات سلامت روان و آسیب‌های اجتماعی، علاوه بر ارائه آموزش‌های ارتقایی و خودمراقبتی، به آمادگی برای واکنش سریع و مداخله به موقع و موثر نیز نیازمند است.
از طرفی تاثیرپذیری فرزندان از اطرافیان و فضای مجازی نیز مزید بر پیچیدگی های رفتاری در نسل جدید و نوجوان شده و مخاطرات روانی و آسیب های اجتماعی حتی به دنیای کودکان نیز وارد شده است تا جایی که امروزه متاسفانه شاهد برخی آسیب‌ها بین آنها نیز هستیم و بی‌تردید بخشی از این آسیب‌ها متوجه دانش‌آموزان خواهد بود.
در حالیکه دشمن در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، کودکان و نوجوانان را مورد حمله قرار داده و به نوعی با تبلیغات پرشمار خود می‌کوشد دانش‌آموزان را به سمت آسیب‌های اجتماعی سوق دهد مهمترین موضوعی که در حوزه مدیریت فوریت‌های روانی و آسیب‌های اجتماعی وجود دارد دانش کافی و زمان مناسب است.
متاسفانه کم نیستند والدینی که از این تغییرات پرشتاب جا مانده اند و هر روز شاهد رفتار و گفتار جدیدی از فرزندان خود هستند بنابراین دسترسی به مراکزی برای مشاوره و اطلاع رسانی، ضرورتی غیرقابل انکار به نظر می رسد.
در این شرایط که فردی درگیر این چالش ها می شود دسترسی سریع برای برقراری ارتباط با متخصصان امر بسیار مهم و تاثیرگذار است که خط ملی ۱۵۷۰ برای ارائه خدمات تلفنی به دانش‌آموزان، والدین، فرهنگیان و اعضای خانواده آنان است تا به سرعت در کمک به آنها و مدیریت مساله پیش‌آمده اقدام شود.
از مهمترین اهداف این برنامه می‌توان به تسهیل دسترسی سریع و به‌موقع دانش‌آموزان، والدین، فرهنگیان و اعضای خانواده آنان به خدمات تخصصی راهنمایی، مشاوره و مددکاری اجتماعی، مداخله تخصصی سریع و بهنگام در فوریت‌های روانی‌اجتماعی دانش‌آموزان، شبکه‌سازی و استفاده از ظرفیت فناوری در ارائه خدمات حمایتی‌درمانی، کیفیت‌بخشی به خدمات با بهره‌گیری از متخصصان آموزش‌دیده، پیشگیری، کنترل و در نهایت کاهش آسیب‌های روانی‌اجتماعی دانش‌آموزان اشاره کرد.
در شرایطی که مخاطرات گوناگون، سلامت روانی اجتماعی کودکان و نوجوانان را تهدید می‌کند، شناخت راهکارهای جامع برای دسترسی دانش‌آموزان و خانواده‌ها به خدمات راهنمایی، مشاوره و مددکاری، لازم و ضروری است که ارائه این خدمات، هم از بروز و گسترش اختلال‌های سلامت روان و آسیب‌های اجتماعی بین دانش‌آموزان پیشگیری و از سوی دیگر به نجات جان آنان در فوریت‌های روانی‌اجتماعی، رویدادهای ناگوار و شرایط سخت کمک می‌کند.
بر این اساس سامانه نماد بعنوان مجموعه‌ای نظام یافته از خدمات و برنامه‌ها شامل آموزش، غربالگری، توانمندسازی و حمایت‌های روانی اجتماعی، به منظور مراقبت از دانش آموزان در برابر رفتارهای پرخطر، آسیب‌های اجتماعی و جرائم از طریق مداخله به موقع و موثر راه اندازی شده است.
اکنون نزدیک به یک دهه از اجرای طرح نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان (نماد) در مدارس کشور می‌گذرد و طرح نماد محوری‌ترین برنامه وزارت آموزش و پرورش در حوزه امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی است که به توانمندسازی و ارتقای مهارت‌های زندگی دانش آموزان، آرامش روانی و کاهش آسیب های اجتماعی کمک می کند.
افزون بر سه هزار تماس تلفنی با سامانه "نماد" در لرستان برقرار شد
رییس مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی آموزش و پرورش لرستان گفت: سه هزار و ۲۶۸ تماس از ابتدای سال تحصیلی جاری تاکنون با خط ملی نماد( نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان) این استان برقرار و پاسخ داده شد.
محمد میر نصوری بیان کرد: خط ملی نماد سال ۱۴۰۰ در این استان افتتاح شد که تا مهر امسال ساعت هشت تا ۲۰ عصر فعالیت داشت اما اکنون این خط تلفنی از هشت تا ۱۲ شب آماده خدمت رسانی به دانش آموزان تمامی مقاطع تحصیلی، اولیا و فرهنگیان است.
وی اظهار داشت: به طور متوسط روزانه ۵۰ تا ۸۰ تماس تلفنی با "نماد" لرستان برقرار می شود که بر حسب شرایط خاص دوره زمانی، مانند زمان انتخاب رشته یا کنکور، افزایش می یابد.
وی ادامه داد: امسال با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در مرکز مشاوره استان علاوه بر افزایش زمان پاسخگویی، دایره خدمات نیز گسترده تر شده است به طوری که بیشترین موضوعات مطرح شده در تماس ها، مربوط به حیطه تحصیلی، مشکلات خانوادگی و مسائل عاطفی بوده‌اند.
میر نصوری عنوان کرد: بسیاری از آسیب و اورژانس‌های اجتماعی دانش‌آموزی پس از اطلاع به خط ۱۵۷۰ توسط تیم‌های مداخله در بحران مراکز مشاوره ۲۵ گانه آموزش و پرورش مورد پیگیری قرار گرفته و دانش آموزانی با افکار خودکشی، گرایش به مصرف مواد مخدر، ورود به حیطه روابط آسیب‌زا و تعارضات شدید خانوادگی نیز از طریق مداخله مشاوران، مدیریت شده و از بروز آسیب‌های بیشتر ممانعت به عمل آمده است.
وی افزود: خط ملی نماد (نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان) به شماره ۱۵۷۰ در راستای اجرای سند ملی ائتلاف نماد و دسترسی گسترده خدمات مشاوره‌ای دانش‌آموزی، چند سال اخیر در لرستان راه اندازی شده است.
رییس مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی آموزش و پرورش لرستان ادامه داد: پاسخگویان ۱۵۷۰ همگی از متخصصان توانمند مشاوره، روانشناس و خدمات روانشناختی آموزش و پرورش استان و دارای مدرک تحصیلی ارشد و دکترای روانشناسی می‌باشند.
میر نصوری عنوان کرد: تمامی دانش آموزان، والدین و کادر مدارس می‌توانند جهت دریافت خدمات مشاوره‌ای از جمله تحصیلی، خانوادگی، مسائل فرزندپروری و کودکان و نوجوانان، انتخاب رشته، هدایت تحصیلی، فوریت‌های روانی و اجتماعی و مسائل رشدی در تمامی ایام هفته به جز روزهای تعطیل رسمی با این خط تلفنی تماس بگیرند.
وی اظهار داشت: ۹ مشاور در رشته‌های مختلف خانواده، تحصیلی ، کودک و نوجوان در این خط تلفنی پاسخگوی دانش آموزان و والدین هستند و تمامی دانش آموزان والدین و کادر مدارس می‌توانند جهت دریافت خدمات مشاوره‌ای از جمله مشاوره تحصیلی، مشاوره خانوادگی، مسائل فرزندپروری و کودکان و نوجوانان، انتخاب رشته، هدایت تحصیلی، فوریت‌های روانی و اجتماعی و مسائل رشدی در تمامی ایام هفته به جز روزهای تعطیل رسمی با این خط تلفنی تماس بگیرند.
وی افزود: یکی از ماموریت‌های مهم خط نماد پشتیبانی اورژانس دانش‌آموزی برای مواردی همچون خودکشی، اقدامات خود آسیب رسان، فرار از منزل و مدرسه، کودک آزاری، بزهکاری و مصرف مواد مخدر است بنابراین شناخت و اطلاع رسانی در مورد این خط تلفنی به پیشگیری و مدیریت بحران‌های مذکور کمک شایانی می‌کند.
یک هزار و ۵۰۰ دانش آموز از طریق خط ملی نماد به دستگاه های خدمات رسان معرفی شدند
رییس مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی آموزش و پرورش لرستان گفت: خط ملی نماد در سطح پشتیبان و ارائه مشاوره های عمومی و اورژانسی به دانش آموزان است اما سامانه نماد جامع تر و دارای ۱۶ عضو ائتلاف است که بعنوان پشتیبان های نماد مکلف به سلسله وظایفی هستند.
میر نصوری اظهار داشت: در این راستا سازمان های حمایتگر بهزیستی و کمیته امداد خدمات حمایتی مالی و نگهداری دانش آموزان بدسرپرست و بی سرپرست را پس از خدمات مشاوره ای و ارجاع خط ملی نماد بر عهده دارند.
وی ادامه داد: بر این اساس امسال ۳۷ دانش آموز به بهزیستی، ۲۹ نفر به کمیته امداد و ۴۶۷ دانش آموز دارای مشکلات حقوقی در راستای قانون حمایت از نوجوانان ( دارای مشکلات منع تحصیلی، تعارض جنسی و والدین زندانی) به دادگستری ارجاع شده است.
وی عنوان کرد: با مشاوره خط ملی نماد و پیگیری های مشاوران این خط، پرونده ۱۰ نفر از والدین دانش آموزان با جرائم غیرعمد در دستور کار قرار گرفته و برای رفع مشکل این افراد قول مساعد داده شده و ۱۰ مورد از مشکلات دانش آموزان نیز تحت پیگیری نیروی انتظامی استان قرار گرفته است.
وی افزود: تعداد موارد ارجاعی به دانشگاه علوم پزشکی استان به منظور رفع مشکلات دانش آموزان در این مدت بیش از مابقی دستگاه ها بوده است و در این راستا ۸۵۴ دانش آموز جهت دریافت خدمات متنوعی از جمله روانپزشکی، بیمارستان های عمومی و بستری و مشکلات جسمانی به این دانشگاه ارجاع داده شدند.
۲۵ مرکز مشاوره تحت پوشش آموزش و پرورش لرستان قرار دارد
رییس مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی آموزش و پرورش لرستان گفت: سامانه ملی نماد بعنوان یک مرکز درمانگر و اورژانس اجتماعی، دانش آموزان موارد ارجاعی را با حضور روانشناسان و درمانگران متخصص، پیگیری و رفع می کند.
میر نصوری با بیان اینکه ۲۵ مرکز مشاوره در این استان فعال است اظهار داشت: در این مراکز بطور متوسط پنج مشاور مستقر است که این مراکز زیرمجموعه های نظام مراقبت اجتماعی ( نماد) هستند.
وی افزود: در این مراکز پروتکل های درمانی بصورت تخصصی دنبال می شود و مواردی مانند اضطراب و افسردگی، در صورتیکه اختلال جدی و ریشه ای وجود نداشته باشد در دوره های ۱۰ تا ۱۲ جلسه برطرف خواهد شد و با اقدامات تخصصی و حرفه ای مشاوران این مراکز، مشکلات بسیاری از دانش آموزان استان حل شده است.
وی افزود: در برخی موارد تعارضات و عدم اجازه خانواده ها مانع از رفع مشکلات دانش آموزان می شود و این در حالی است که سامانه نماد خدمات حمایتی گسترده ای برای دانش آموزان آموزان ارائه و تا حد امکان با روان درمانی، مشکلات و اختلالات موجود را برطرف می کند.
میر نصوری با تاکید بر نقش مهم خانواده ها در همراهی با سامانه نماد و تاثیرگذاری بر رفع مشکلات دانش آموزان افزود: ۵۰ درصد رفع مشکلات دانش آموزان به همراهی خانواده بستگی دارد و موضوع فرزند پروری و مهارت های والدین در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.
وی اظهار داشت: فقر، اعتیاد، روابط آسیب زا و خودکشی از جمله مشکلات پیش روی دانش آموزان است که سامانه نماد در مهار این آسیب ها برای دانش آموزان گام های موفقی برداشته است چراکه با مداخلات به موقع می توان این آسیب های پیش روی دانش آموزان را کنترل و حتی پیشگیری کرد.
وی ادامه داد: یکی از بیشترین دلایل اقدام به خودکشی دانش آموزان بروز تعارضات با والدین و ورود به روابط عاطفی است که خانواده ها نمی توانند مشکل را مدیریت کنند.
رییس مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی آموزش و پرورش لرستان گفت:عمده ترین مشکلات دانش آموزان این استان به ترتیب موارد تعارض با والد و شکاف بین نسلی، اعتیاد به فضای مجازی، اختلالات روانشناختی مانند اضطراب و افسردگی، مسائل عاطفی (ارتباط با جنس مخالف با توجه به تغییرات فرهنگی) و ازدواج دانش آموزان به دلیل مسائل فرهنگی در خانواده ها می باشد.
میرنصوری افزود: براساس آمارهای موجود در حال حاضر عمده ترین مشکلات دختران در سطح استان اضطراب و اصلی ترین مشکل در بین دانش آموزان پسر استان اعتیاد به اینترنت و مسائل تحصیلی گزارش شده است.
وی ادامه داد: یکی از دلایل اضطراب دانش آموزان کنکور و انتظارات بیش از حد والدین است که در مواردی با حذف منبع لذت فرزندان، سخت گیری، محدودیت و ممانعت از فعالیت های اجتماعی باعث روی آوردن آنان به فضای مجازی و ابتلای دانش آموز به استرس و اضطراب می شوند.
وی با بیان اینکه در صورت همراهی والدین بسیاری از مشکلات روانشناختی دانش آموزان حل و فصل خواهد شد ادامه داد: در موارد بسیاری با مراجعه دانش آموزان به مراکز مشاوره و همراهی والدین با پروتکل های درمانی مشکلات اضطراب، افسردگی و وسواس آنان برطرف شده است.
۱۱۷ هزار و ۲۷۳ دانش آموز لرستانی غربالگری شدند
معاون فرهنگی پرورشی آموزش و پرورش لرستان نیز گفت: از سال گذشته تاکنون ۱۱۷ هزار و ۲۷۳ دانش آموز پایه های اول، سوم، پنجم، هفتم، هشتم و دهم این استان بعنوان پایه های پایلوت غربالگری شدند و مابقی دانش آموزان تا پایان امسال غربالگری خواهند شد.
امین رسولی عنوان کرد: نتایج غربالگری این دانش آموزان با رنگ های سبز، زرد و قرمز تقسیم می شود و دانش آموزان با رنگ قرمز به مصاحبه تشخیصی ارجاع می شوند که تاکنون ۱۳ هزار و ۴۴۱ نفر از دانش آموزان در مصاحبه تشخیصی شرکت کردند و یک هزار و ۲۰۰ نفر آنان پس از مراجعه به مراکز مشاوره، اقدامات درمانی مورد نیاز را دریافت نمودند.
وی عنوان کرد: در حال حاضر طرح غربالگری در سطح استان در حال انجام است و برای مدارس ابتدایی لرستان از ۱۵ دی ماه جاری آغاز شده است که آزمون زیر مجموعه طرح نماد در قالب یک پرسشنامه و در راستای ارتقای سلامت روان، شناخت آسیب‌های پیش روی دانش‌آموزان و همچنین رفع آنها با کمک مشاور و مددکار اجتماعی طراحی شده است.
وی ادامه داد: پس از شرکت در آزمون غربالگری نماد و تکمیل تمامی مراحل پاسخ دهی، داده‌های وارد شده توسط دانش‌آموزان از سوی والدین و معلمان تجزیه و تحلیل شده و وضعیت دانش‌آموزان و آسیب‌هایی که ممکن است در معرض آن قرار گرفته باشند، بررسی و شرایط پیگیری خواهد شد.
اجرای طرح نماد در ۷۵ درصد مدارس لرستان
مدیرکل آموزش و پرورش لرستان گفت: طرح شناسایی دانش آموزان در معرض خطر آسیب های اجتماعی « نماد» تاکنون در ۷۵ درصد مدارس استان این استان اجرایی شده است.
وی اظهار داشت: طرح نماد جهت ارتقای سطح مهارتی و شناسایی به هنگام دانش‌آموزان در معرض خطر در مدارس اجرا می شود که در استان ضعف هایی دارد و باید با جدیت بیشتری پیگیری شود.
وی با ابراز تاسف از عدم تشکیل بانک اطلاعاتی دانش آموزان بازمانده از تحصیل در لرستان گفت: طرح نماد در ۷۵ درصد مدارس استان اجرا شده و از مجموع چهار هزار و ۱۷۳ مدرسه فعال استان سه هزار و ۱۲۴ مدرسه در برنامه رصد و پایش شرکت کردند.
مدیرکل آموزش و پرورش لرستان ادامه داد: غربالگری در ۶ پایه تحصیلی صورت گرفت که تعدادی از دانش‌آموزان در معرض خطر شناسایی و به مراکز مشاوره ارجاع و با تشکیل بانک اطلاعاتی جامع از دانش‌آموزان در معرض آسیب شناسایی و به مراجع ذی‌ربط معرفی شدند.
سهرابی با بیان اینکه اطلسی از آسیب‌های اجتماعی و روانی لرستان تهیه شده است، افزود: اجرای طرح عملیاتی غربالگری در دستور کار قرار دارد.
بیش از ۳۵۰ هزار دانش آموز در مدارس لرستان مشغول به تحصیل هستند.