او زهد و پارسایی را پیشه خود ساخت، یاد خدا را شعار خود قرار داد، با انواع فضائل اخلاقی و کمالات معنوی خود را بیاراست. وی دارای گرامی‌ترین، نسب شریف‌ترین حسب پاک‌ترین عواطف؛ بارزترین نمونه‌ی عفت و عصمت شفاف‌ترین مَثَل فصاحت و بلاغت، والاترین الگوی بانوان بافضیلت در جهان آفرینش بود. به گواهی همه اهل فن او در فصاحت و بلاغت تالی پدرش امیر مؤمنان علی (ع) و در عفت و عصمت ثانی مادرش حضرت فاطمه زهرا بود. بیانات شیوا سخنان زیبا تعبیرات گیرا و نطق‌های شیوایش همگان را دچار حیرت و شگفت نمود.

حزیم بن بشیر اسد گوید پیرمرد کهن سالی که کنار من ایستاده بود و به شدت تحت تأثیر خطابه‌ی آتشین آن حضرت قرار گرفته بود و در حالی که قطرات اشک از محاسنش می‌چکید گفت: پدر و مادرم به فدای، شما پیران شما بهترین، پیران جوانان شما بهترین جوانان، بانوان شما بهترین بانوان و نسل شما بهترین نسل هاست.

تاریخ مترصد گام‌های استوار عقیله بنی هاشم سلام الله علیها بود سخنان بلند و درر بارش که همانند سخنان پدر والا تبارش در سطح عالی بلاغت قرار داشت بر تارک زرین صفحات تاریخ نقش بست در طول تاریخ و بر فراز قرون و اعصار مشعلی پرفروغ فرا راه پویندگان راه و راهیان کویش قرار گرفت.

ملأ محمد تقی برغانی معروف به شهید ثالث در کتاب «مجالس المتقین» می‌نویسد: عرفان و مراتب توحید حضرت زینب نزدیک به مقام امامت بود.

قهرمان کربلا در وقار و متانت همانند خدیجه کبری، در عصمت و حیا وارث مادرش فاطمه زهرا، در فصاحت و بلاغت شبیه پدرش امیر بیان، در حلم و شکیبایی همانند حضرت مجتبی و در شهامت و شجاعت شبیه سالار شهیدان بود. حضرت زینب در پرتو هوش سرشار و بینش بی نظیرش به جایگاهی رسیده بود که امام حسین در واپسین وداع خود مسؤولیت تدبیر امور و تنظیم شئون خاندان عصمت را بر عهده او نهاد و به همگان فرمان داد که در مسائل شرعی به او مراجعه نمایند.

امام زمانش حضرت زین العابدین او را «عالمۀ غیر معلمه خواند و این لقب والا را به او ارزانی داشت. به هنگام نامگذاری آن حضرت، پیک وحی بر پیامبر اکرم نه فرود آمده، تبریک و تهنیت حق تعالی را ابلاغ نموده، عرضه داشت: او را زینب نام گذار، که در لوح محفوظ این نام برای او ثبت است. زینب کبری که همانند مادر گرامی اش شب‌ها تا به سحر مشغول عبادت و تهجد بود حتی در شب یازدهم محرم نماز شب و تهجد شبانه اش تعطیل نشد و لذا امام حسین در ظهر عاشورا فرمود: خواهر جان در قنوت نماز شب فراموشم نکن.

پس از شهادت امام حسین علیه السلام و یاران باوفای ایشان، مساله اسارت خاندان اهل بیت پیش می‌آید و عقیله بنی هاشم با خواندن خطبه‌هایی خاطره خطبه فدکیه را زنده می‌کنند. حضرت زینب (س) با ادبیاتی سلحشورانه به معرفی رفتار مردم کوفه در قبال واقعه عاشورا می‌پردازد. ایشان به دوگانگی رفتار و تبدیل شخصیت آنان تحت تأثیر حاکمیت جور اشاره کرده و در نهایت به جرم‌های ناشی از این فرایند تغییر عقیده آنان که منجر به شهادت خاندان رسالت است، اشاره می‌کنند. باید گفت که موشکافانه و با تشبیه سازی رفتار آنان در صدد هستند تا این موضوع را تبیین کنند که موضع آنان دنیاگرایانه و منفعت طلبانه بوده و برای خوشی در این دنیا، آخرت را فروخته و حقی را که می‌شناختند در مقابل آن ایستادند.

زمانی که اشقیای کربلا اسرای خاندان عصمت و طهارت (ع) را وارد شهر کوفه کردند مردم در حالی خاندان رسالت را مشاهده می‌کردند که صدای گریه و زاری آنان بلند بود وقتی حضرت زینب (س)، این منظره را مشاهده کردند تاب نیاوردند تا گریه کسانی را ببینند که به پدرش امیرمومنان علی (ع) و برادرشان امام حسن (ع) خیانت کردند و با شمشیر به سوی امام حسین (ع) شتافتند تا ایشان را شهید کنند بر همین اساس به آنها فرمودند خاموش شوید.

این بانوی بزرگوار پس از تحمل رنج و سختی‌های فراوان و صبر بر مصیبت شهادت برادران، فرزندان و عزیزان خویش در واقعه غمبار عاشورا و انجام رسالت خویش در ابلاغ حقایق این حادثه و روشنگری برای مسلمانها و دوستداران اهل بیت (ع)، به مدینه بازگشتند، اما حدود یک سال و نیم بعد از واقعه جان‌سوز کربلا در سن ۵۷ سالگی از دنیا رفتند.

در روایت‌ها و منابع تاریخی ۴ نقل در خصوص حرم مطهر حضرت زینب سلام‌الله علیها وجود دارد. در این منابع مدینه، مصر، عراق و شام به عنوان مکان دفن پیکر مطهر ایشان معرفی شده‌اند که هرکدام دلیل خاص خود را دارد.