جوان آنلاین: رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت‌و‌گو با «جوان» گفت: بهتر است در زمان آلودگی حتماً درخانه بمانیم و در و پنجره را ببندیم چراکه همین بستن در و پنجره و ماندن در خانه ۵۰ درصد از مواجهه افراد با آلودگی هوا کاهش پیدا خواهد کرد.
همه در قبال آلودگی هوا مسئولیم
محمدصادق حسنوند در گفت‌و‌گو با «جوان» با اشاره به مسئولیت‌های افراد در قبال موضوع آلودگی هوا اظهار کرد: آلودگی هوا موضوعی است که همه باید آن را بپذیریم و در قبال آن مسئولیت داریم. اینگونه نیست که یک نهاد و سازمان صرفاً مسئول کل آلودگی هوا باشند، اگرچه به لحاظ قانونی سازمان حفاظت محیط‌زیست مسئولیت نظارت بر اجرای قوانین و مقررات و پایش کیفیت هوا را دارد، اما بدون شک یکی از اجزای مدیریت هوا مشارکت مردم نقش فعال آنهاست.
به اعتقاد وی در بحث سبک زندگی، مصرف کمتر انرژی، استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی، استفاده از سایر وسایل یا پیاده‌روی و سایر موضوعات مثل استفاده نکردن افراد تک سرنشین از خودرو موضوعات بسیار مهمی در حوزه مشارکت مردمی برای کاهش آلودگی هواست.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه طبق تحقیقات انجام شده، سهم هرکس در انتشار آلودگی مشخص است ادامه داد: مردم نباید صرفاً سهم خود را بپذیرند و باید دائماً مطالبه‌گری کنند چراکه دسترسی، استفاده از هوای پاک‌و‌سالم و با کیفیت مناسب از اجزای حقوق بشر و حقوق اولیه انسان‌هاست که خیلی از جوامع به آنها رسیده‌اند.
وی اضافه کرد: بسیاری از کشور‌ها وضعیت بهتری دارند، اما این را نباید القا کرد که وضعیت کشور ما در بحث آلودگی هوا بهتر از این نخواهد شد بلکه مردم باید مسئولان را برای برنامه‌ریزی صحیح کمک و قدم به قدم تجارب موفق سایر کشور‌ها را پررنگ کنند.
پکن یک نمونه بسیار موفق در کنترل آلودگی هواست
حسنوند گفت: یکی از موفق‌ترین شهر‌ها برای کنترل و کاهش آلودگی هوا شهر پکن است. طبق گزارش سازمان ملل و خوداظهاری مردم شهر پکن رکورد کاهش آلودگی هوا را طی چهار سال زده است. یعنی در طول چهارسال مقدار کاهش آلاینده‌های هوا حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته است.
به گفته وی توسعه حمل‌و‌نقل ناوگان عمومی، کاهش خودرو‌های فرسوده، سرمایه‌گذاری در بخش منابع تجدید‌پذیر از جمله اقدامات مهم شهر پکن برای کاهش آلودگی بوده که در بخش‌هایی از آن مشارکت مردمی هم نقش داشته است.
حسنوند با ذکرمثالی ادامه داد: شما اگر حین رانندگی با سرعت ثابت رانندگی کنید، میزان انتشار آلاینده‌ها کمتر است، یا اگر بیش از ۶۰ ثانیه پشت چراغ قرمز باشید توصیه به خاموشی خودرو می‌کنند که باعث انتشار کمتر آلاینده‌ها شود.
زیرساخت‌ها باید فراهم شود
حسنوند معتقد است: لازمه حمل‌و‌نقل عمومی این است که دولت، حاکمیت، شهرداری‌ها و متولیان مربوطه زیرساخت‌ها را فراهم کنند، چراکه نمی‌شود در شهری مثل تهران ناوگان حمل‌و‌نقل یک سوم نیاز موجود باشد و بعد بگوییم از حمل‌و‌نقل عمومی استفاده کنید.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآور شد: اگر مردم هم بخواهند کاری انجام دهند، لازمه آن وجود زیرساخت لازم است که در غیر این صورت نمی‌توان صرفاً برای مشارکت مردم توقع داشت.
وی با تأکید بر اینکه همه دوست دارند، خودروی خود را نو کنند دراین‌باره تصریح کرد: ما قانونی داریم که دولت باید تسهیلاتی را با کارمزد پایین برای از رده خارج کردن خودرو‌های فرسوده بدهد، در نتیجه به دلیل نبود منابع برای دولت مردم نمی‌توانند استفاده درستی از قانون داشته باشند در نتیجه نمی‌توان فقط مردم را مقصر جلوه داد.
به اعتقاد وی اگر تمامی اجزا از جمله سرمایه‌گذاری و اولویت و زیرساخت موجود باشد درنتیجه مشارکت مردمی برای کاهش آلودگی هوا می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد.
اصول سبک سلامت محدود را رعایت کنیم
سبک سلامت محور و رعایت اثرات بلندمدت و کوتاه مدت آلودگی هوا سؤال دیگری بود که حسنوند در پاسخ به آن گفت: گروه‌های مختلفی درمواجه با آلودگی هوا حساس هستند، مثل خانم‌های باردار، بیماران زمینه‌ای، سالمندان و کودکان زیر پنج‌سال که برای کم کردن میزان اثرات بلندمدت باید اقدامات کوتاه مدت به صورت مداوم انجام شود.
وی سبک زندگی سالم را مؤثر در این موضوع دانست و گفت: سبک زندگی باید طوری باشد تا ریسک بیماری‌های زمینه‌ای در ما کم شود.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: بیمار زمینه‌ای جزو گروه‌های حساس و آسیب‌پذیرتر است، اما از آنجا که افراد به لحاظ رژیم غذایی باید سبک زندگی سالم داشته باشند در نتیجه بیماری‌هایی مثل دیابت یا بیماری قلب و عروقی که ناشی از ریز فاکتور‌های رفتاری است، بسیار مؤثر خواهد بود مثلاً قاعدتاً در افراد سیگاری ریسک بیماری زمینه‌ای افزایش یافته و همین امر آنها را نسبت به آلودگی حساس‌تر می‌کند. در قدم بعدی رعایت فعالیت و رژیم غذایی مناسب و رعایت ریز فاکتور‌های سالم مهم است.
حسنوند با اشاره به اینکه اقدامات کوتاه مدت می‌تواند مواجهات بلند مدت را کنترل کند، به بخشی از این اقدامات اشاره کرده و گفت: بهتر است در زمان آلودگی حتماً درخانه بمانیم و در و پنجره را ببندیم چراکه صرف همین بستن در و پنجره و ماندن در خانه ۵۰ درصد از مواجهه افراد با آلودگی هوا کاهش پیدا خواهد کرد.
وی بیان کرد: اگر افراد ناچار به بیرون رفتن هستند حتماً از ماسک استفاده کنند چراکه استفاده درست از ماسک مناسب نیز حدود ۶۰ درصد از مواجهه با آلودگی را کم می‌کند.
حسنوند تأکید کرد: انجام همین اقدامات منظم انجام شود در بلندمدت اثر آلودگی را کمتر می‌کند، کما اینکه زندگی کردن در نزدیکی منابع انتشار آلودگی مثل بزرگراه‌ها می‌تواند ریسک انواع بیماری‌ها را افزایش بدهد، لذا اگر افراد ناچار به سکنی در این مناطق هستند در نتیجه از دستگاه‌های تصفیه هوا استفاده کنند. همچنین مصرف ویتامین C می‌تواند اثرات آلودگی را
کم کند.
به اعتقاد رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران از آنجا که آلودگی در حد کلان به طور کامل رفع نمی‌شود در نتیجه بهترین و منطقی‌ترین روش این است که اقدامات در سطح فردی انجام شود؛ مثل فعالیت فیزیکی، کاهش دخانیات و ورزش و به حداقل رساندن بیماری‌های زمینه‌ای در خانواده.
وی در مورد آخرین آمار‌ها در مورد تبعات و آسیب‌های آلودگی هوا نیز گفت: سالانه نزدیک به ۵۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی داریم که ۱۰ درصد از میزان مرگ‌و‌میر کشور را شامل می‌شود.
حسنوند به آخرین تلاش‌های تحقیقاتی در این زمینه اشاره کرد و با تأکید بر تنوع مواجه شهر‌های مختلف در بحث آلودگی هوا گفت: براساس تحقیقات و تحلیل دانشگاه علوم‌پزشکی برای آلاینده‌ای مثل PM۲. ۵ (مخفف Particulate Matter ذرات معلق) در سال گذشته (۱۴۰۲) شهرسنندج کمترین میزان غلظت ذرات معلق را داشته در حالی که اهواز بیشترین میزان غلظت ذرات معلق را به خود اختصاص داده است.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: در سنندج میانگین ذرات معلق در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۰ میکرو‌گرم بر متر مکعب و در اهواز حدود ۴۵ مترو میکرو‌گرم بر متر مکعب است.
طبق گفته وی حد سلامت حدود پنج است و حتی خود سنندج که کمترین داده ثبت شده از لحاظ استاندارد بوده، دو برابر حد استاندارد جهانی دارای آلودگی است.
حسنوند بیان کرد: همچنین آلاینده PM۱۰ (ذرات درشت قابل استنشاق) در شهر زاهدان دارای بالاترین میزان غلظت است و شهر‌های دیگر مثل رشت و انزلی کمترین میزان PM۱۰ را داشتند.
وی افزود: ما هر ۲۰ سال یکبار قانون برای هوا و آلودگی قانون تصویب کردیم، اما تصویب قانون به آلودگی هوا کمک نمی‌کند، بلکه اجرای آن باعث کاهش آلودگی هوا خواهد شد.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر اینکه این حوزه مسئولان باید اقدامات را اولویت‌بندی و سرمایه‌گذاری را به شکل درست هدایت کنند، خاطر نشان کرد: این مسئولان هستند که باید برای اقدامات شاخص کمی در نظر بگیرند تا مردم بتوانند اقدامات را رصد کنند. در واقع ما برای آلودگی هوا مردم و مسئولان باید کنار هم باشند. در حال حاضر نیز سازمان‌های مختلف و متولیان معضل آلودگی هوا پای کار هستند و تلاش می‌کنند، اما اجرای قانون هوای پاک کلید حل آلودگی هواست و در برنامه بلند ما را به مقصود خواهد رساند.