روابط ایران و روسیه که در طول تاریخ، بارها آزمون‌های دشوار را پشت سر گذاشته، امروز در مرحله‌ای قرار دارد که می‌توان آن را نمادی از همکاری‌های پایدار و آینده‌محور دانست.
این معاهده، نقطه عطفی است که نه تنها روابط دوجانبه را تقویت می‌کند، بلکه بستری برای نقش‌آفرینی مشترک در تحولات منطقه‌ای و جهانی فراهم می‌آورد.
ایران و روسیه به عنوان دو کشور بزرگ و قدرتمند نقش برجسته ای در شکل گیری نظم نوین جهانی دارند. ایران با موقعیت استراتژیک خود در مرکز جغرافیای انرژی و تجارت بین‌الملل و روسیه به عنوان کشوری با منابع بی‌پایان، صنعت توسعه‌یافته و نفوذ گسترده، پتانسیل بسیار زیادی برای همکاری دارند.
این دو کشور جدای از ویژگی‌های جغرافیایی و اقتصادی، در اصول بنیادین نیز مشابه یکدیگر هستند. هر دو کشور با اقدامات یکجانبه و مداخله غیرقانونی در امور داخلی کشورها مخالف هستند. همکاری ایران و روسیه تنها یک تعامل دوجانبه نیست، بلکه پیامی‌برای همه کشورهایی است که به حاکمیت ملی، عدالت و چندجانبه گرایی معتقدند.
امضای قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه تنها یک سند سیاسی نیست، بلکه نقشه راه آینده است. این موافقتنامه تمامی جنبه‌های همکاری دو کشور را پوشش می دهد و به سه حوزه اصلی زیر توجه ویژه ای دارد.
اولین مورد همکاری اقتصادی، ایجاد روابط قوی تر است.
اقتصاد نیروی محرکه هر روابط بین المللی است. توافق جامع تاکید ویژه ای بر تقویت روابط اقتصادی بین دو کشور دارد:
- کریدور شمال-جنوب: این پروژه بزرگ حمل و نقل ایران را به روسیه و از آنجا به اروپا و آسیا متصل می‌کند. با تکمیل این کریدور، مسیرهای تجاری بین دو کشور کوتاهتر و هزینه‌ها کاهش می یابد.
-تجارت و سرمایه گذاری: سال گذشته تجارت ایران و روسیه ۱۵ درصد رشد داشت و توافق جدید این روند را بیش از پیش تسریع خواهد کرد. دستور کار این همکاری شامل توسعه بازارهای مشترک تا سرمایه گذاری در پروژه‌های زیربنایی است.
دوم فناوری و علم است. هم ایران و هم روسیه پتانسیل تحقیقات علمی‌گسترده ای دارند. توافقنامه مشارکت جامع بستری را برای اشتراک دانش و همکاری در زمینه‌هایی مانند فناوری نانو، هوافضا، هوش مصنوعی و علوم پزشکی فراهم می‌کند. این همکاری نه تنها در سطح دولت، بلکه بین دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی دو کشور گسترش خواهد یافت.
و سوم فرهنگ و گردشگری است، تقویت روابط بشردوستانه. یکی از جنبه‌های نادیده گرفته شده روابط بین الملل، اهمیت مبادلات فرهنگی است. این توافقنامه راهبردی سفر گردشگران را تسهیل می‌کند و برنامه‌های فرهنگی مشترک ایجاد می‌کند و به دو کشور امکان می‌دهد یکدیگر را بهتر درک کنند.
ایران و روسیه با مشارکت فعال خود در سازمان‌هایی مانند سازمان همکاری شانگهای، گروه بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مدل جدیدی از همکاری‌های منطقه ای و جهانی را تعریف می‌کنند. این سازمان‌ها به نمایندگی از قدرت های نوظهور و مخالفان نظم تک قطبی، بستری برای هم افزایی و هماهنگی بیشتر ایران و روسیه ایجاد می‌کنند.
یکی از جنبه‌های مهم این توافق، تقویت همکاری‌ها در زمینه امنیتی و دفاعی است. ایران و روسیه تجربه ارزشمندی در مبارزه با تروریسم و افراط گرایی دارند. چنین مشارکتی با هدف تقویت ثبات منطقه ای و جهانی نه تنها منافع دو کشور، بلکه منافع صلح جهانی را نیز تامین می‌کند.
برخلاف ادعای برخی رسانه‌ها، این تعامل نه با هدف تهدید، بلکه برای تقویت امنیت مشترک و حفظ ارزش های انسانی است.
ایران و روسیه همواره بر ضرورت پایان دادن به بحران‌های انسانی تاکید کرده اند. نمونه‌هایی از این دیدگاه مشترک شامل همکاری در ارسال کمک های بشردوستانه به غزه و حمایت از قطعنامه‌های بین المللی برای پایان دادن به درگیری است. این تعهدات مبتنی بر اعتقاد مشترک دو کشور به عدالت و احترام به کرامت انسانی است.
توافقنامه مشارکت راهبردی فراتر از یک توافق است. این گامی‌برای ایجاد جهانی عادلانه تر و متعادل تر است.
ایران و روسیه با آگاهی از مسئولیت
تاریخی خود در حال ساختن نظم جدیدی هستند که در آن همکاری جایگزین هژمونی و احترام جایگزین تحمیل خواهد شد.
همانطور که لئو تولستوی گفت: «آینده متعلق به کسانی است که می دانند چگونه عمل کنند.» بر اساس این چشم انداز، ایران و روسیه به سمت ایجاد آینده ای روشن برای مردمان خود و سایر کشورهای مستقل حرکت می‌کنند.
در پایان امیدوارم سال 2025 سال صلح، عدالت و عقلانیت باشد و این توافق فصل جدیدی را در روابط ایران و روسیه بگشاید که به نفع هر دو کشور و جامعه جهانی باشد.
∎