[مریم رضاخواه] کاهش وزن سریع، که در سال‌های اخیر به عنوان یک ترند در میان بسیاری از افراد شناخته شده، به خصوص با استفاده از رژیم‌های غذایی سخت‌گیرانه یا روش‌های غیر اصولی و گاهاً خطرناک، می‌تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد. رژیم‌های غذایی که وعده کاهش وزن سریع می‌دهند، با حذف برخی گروه‌های غذایی یا کاهش شدید کالری، ممکن است برای فردی که به دنبال رسیدن به اندام ایده‌آل است، جذاب باشند، اما این روش‌ها می‌توانند اثرات منفی عمیقی بر سلامت بدن داشته باشند. در این میان، روش‌های جراحی، مصرف قرص‌ها و آمپول‌های کاهش وزن به عنوان گزینه‌هایی برای رسیدن به کاهش وزن سریع‌تر و مؤثرتر مطرح شده‌اند. با این حال، این روش‌ها نه تنها ممکن است با عوارض جانبی شدید همراه باشند، بلکه در برخی موارد خطرات جدی برای سلامتی به دنبال دارند. «شهروند» در گفت و گو با متخصصان، عوارض کاهش وزن سریع و روش‌های غیر اصولی را بررسی می کند.

 کاهش وزن سریع و روش‌های غیر اصولی
کاهش وزن سریع معمولاً به روش‌هایی اشاره دارد که به فرد کمک می‌کند در مدت زمان کوتاهی، به طور عمده وزن خود را کاهش دهد. این روش‌ها  شامل رژیم‌های غذایی بسیار محدود، مصرف دارو و قرص های کاهش وزن، استفاده از مکمل‌ها و تمرینات ورزشی شدید و بدون نظارت، جراحی های لاغری و  لاغری با آمپول هستند.
 این رژیم‌ها معمولاً وعده‌هایی مانند کاهش وزن در مدت چند هفته یا ماه را می‌دهند، که در بسیاری از موارد قابل دستیابی به نظر می‌رسد، اما این کاهش وزن اغلب به هزینه‌هایی برای سلامتی فرد تمام می‌شود.
«محمد شریفی»، متخصص تغذیه، به «شهروند» از عوارض کاهش وزن سریع می گوید: «کاهش وزن سریع با روش‌های غیر اصولی ممکن است به نظر جذاب برسد، اما این روش‌ها نه تنها به سلامت بدن آسیب می‌زنند، بلکه اغلب باعث کاهش توانایی بدن در حفظ وزن ایده‌آل در بلندمدت می‌شوند. برای کاهش وزن مؤثر و پایدار، رژیم‌های متعادل همراه با ورزش منظم و تغییرات سبک زندگی ضروری است.»
یکی از عمده‌ترین مشکلاتی که در پی کاهش وزن سریع به وجود می‌آید، کمبود مواد مغذی ضروری برای بدن است.  
شریفی در این رابطه می گوید: «بسیاری از رژیم‌های غذایی غیر اصولی که به کاهش سریع وزن منجر می‌شوند، شامل کاهش شدید کالری و حذف گروه‌های غذایی خاص هستند. این کمبودها می‌تواند باعث ایجاد مشکلات مختلفی در بدن شود.
برای مثال، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ممکن است منجر به ضعف سیستم ایمنی، مشکلات استخوانی، و حتی اختلالات روحی و روانی مانند افسردگی و اضطراب شود. همچنین در هنگام کاهش وزن سریع، بدن به جای اینکه فقط چربی‌های ذخیره شده را بسوزاند، به دلیل کمبود پروتئین و انرژی، ممکن است عضلات را نیز از دست بدهد.
 از دست دادن عضلات نه تنها ظاهر بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند عملکرد بدن را نیز مختل کند. عضلات نقش بسیار مهمی در سوخت و ساز بدن دارند و از دست دادن آن‌ها می‌تواند موجب کاهش سرعت سوخت‌وساز و در نتیجه افزایش وزن بعد از رژیم شود. کاهش وزن سریع به خصوص زمانی که با ورزش‌های سنگین و بدون برنامه‌ریزی صحیح همراه باشد، می‌تواند فشار زیادی به قلب و سیستم عروقی وارد کند.
کاهش ناگهانی وزن ممکن است فشار خون را دچار نوسانات زیادی کند و در نتیجه، خطر بروز مشکلات قلبی مانند آریتمی و اختلالات دیگر را افزایش دهد.رژیم‌های غذایی سریع و غیر اصولی  همچنین می‌توانند به سیستم گوارش آسیب برسانند.
یکی از رایج‌ترین چالش‌ها در افرادی که کاهش وزن سریع را تجربه می‌کنند مشکلات گوارشی، یبوست یا اختلالات روده است. کاهش شدید کالری و مواد مغذی باعث کندی عمل هضم و کاهش عملکرد طبیعی سیستم گوارشی می‌شود. همچنین، تغییرات سریع در رژیم غذایی می‌تواند منجر به نفخ، سوء هاضمه و درد معده شود. از دیگر عوارض شایع کاهش وزن سریع، ریزش مو، افسرگی و اضطراب است. »

جراحی های لاغری و عوارض طولانی مدت
جراحی‌های لاغری، مانند عمل‌های بای‌پس معده و اسلیو معده، به عنوان روش‌هایی برای کاهش وزن سریع و مؤثر شناخته می‌شوند. این روش‌ها برای افرادی که به شدت چاق هستند و نتایج طولانی‌مدت از سایر روش‌های کاهش وزن نگرفته‌اند، تجویز می‌شود. اما این جراحی‌ها با خطرات و عوارضی همراه هستند که باید به دقت بررسی شوند.
«ستار دارابی»، فوق‌تخصص جراحی چاقی و فلوشیپ لاپاراسکوپی، نیز در رابطه با جراحی های لاغری به «شهروند» می گوید: «جراحی‌های لاغری می‌توانند نتایج فوری و چشمگیری داشته باشند، اما عوارض آن‌ها، به ویژه در بلندمدت، قابل توجه است. یکی از خطرات اصلی جراحی‌های لاغری، عوارض مرتبط با بیهوشی عمومی و خود عمل جراحی است.  خونریزی، عفونت، لخته شدن خون و آسیب به ارگان‌های داخلی از جمله عوارض جراحی لاغری است که در برخی موارد می‌تواند منجر به بستری شدن طولانی‌مدت یا حتی مرگ شود. پس از جراحی لاغری، بسیاری از افراد ممکن است دچار مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، سوء هاضمه و نفخ شوند.
تغییرات در نحوه هضم غذا و جذب مواد مغذی نیز می‌تواند باعث کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای بدن شود. خطر کمبود مواد مغذی پس از برخی جراحی‌ها مانند اسلیو معده، حجم معده افزایش پیدا می‌کند که ممکن است موجب کاهش جذب مواد مغذی شود. همچنین بسیاری از افراد پس از جراحی‌های لاغری با مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات روانی دیگر مواجه می‌شوند. این تغییرات معمولاً به دلیل مشکلات جسمی، تغییرات ظاهری و نیز فشار روانی ناشی از کاهش وزن سریع است.»

آمپول هایی برای لاغری
آمپول‌ها و تزریقات لاغری، مانند تزریق هورمون‌ها یا داروهای خاصی که به صورت مستقیم به بدن وارد می‌شوند، نیز یکی دیگر از گزینه‌های کاهش وزن سریع هستند. این روش‌ها اغلب با هدف کاهش اشتها یا تحریک چربی‌سوزی به کار می‌روند.
در این راستا، استفاده از آمپول‌های دیابت به عنوان راهی برای کاهش وزن بدون نیاز به رژیم غذایی و ورزش سخت مطرح شده‌اند. این داروها با تاثیر بر سیستم هورمونی بدن، به کاهش اشتها و افزایش سوخت‌وساز کمک می‌کنند. اکنون این سوال مطرح است که استفاده از آمپول‌های دیابت برای کاهش وزن بدون نظارت پزشک و به شکل غیر اصولی  با چه عوارض و خطراتی همراه است؟
«مهسا علی‌اکبری»، متخصص غدد درون‌ریز و دیابت، در خصوص استفاده از آمپول‌های دیابت برای کاهش وزن به «شهروند» می گوید: «آمپول‌های دیابت، مانند Semaglutide و Tirzepatide، می‌توانند در کاهش وزن مؤثر باشند و برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2، این داروها یک گزینه درمانی مهم به حساب می‌آیند. اما استفاده از این داروها بدون تجویز پزشک و در افراد غیر دیابتی می‌تواند خطرات جدی نظیر کاهش شدید قند خون، مشکلات گوارشی و آسیب به سایر ارگان‌ها  را به همراه داشته باشد.
 این داروها باید تحت نظارت دقیق پزشک و با بررسی شرایط فرد استفاده شوند.»
او در ادامه می گوید: «پیش از استفاده از هرگونه دارو برای کاهش وزن، به‌ویژه آمپول‌های دیابتی، مشورت با پزشک متخصص ضروری است. پزشک باید ارزیابی دقیقی از شرایط فرد انجام دهد و توصیه‌های لازم را برای استفاده از این داروها ارائه دهد. برای دستیابی به کاهش وزن پایدار، متخصصان توصیه می‌کنند که، تغذیه متعادل و ورزش منظم در برنامه گنجانده شود.»

 تاثیرات روانی کاهش وزن

 «سیمین کریمی»، روان‌شناس بالینی، در خصوص تاثیرات روانی کاهش وزن سریع، می گوید: «کاهش وزن سریع می‌تواند به شدت بر وضعیت روحی و روانی فرد تأثیر بگذارد. این نوع رژیم‌ها ممکن است باعث اضطراب، افسردگی و اختلالات خوردن شوند که نه تنها به فرد در رسیدن به هدفش کمک نمی‌کند، بلکه بر کیفیت زندگی او اثر منفی خواهد گذاشت.» کاهش وزن سریع، اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت نتایج مثبتی به نظر برسد، اما عوارض جسمی، روانی و بلندمدت آن می‌تواند آسیب‌های جدی به بدن وارد کند. متخصصان تأکید دارند که بهترین روش برای کاهش وزن، استفاده از رژیم‌های غذایی متعادل، ورزش منظم و تغییرات تدریجی در سبک زندگی است. در نهایت، حفظ سلامتی باید در اولویت قرار گیرد و کاهش وزن باید به گونه‌ای انجام شود که همزمان با حفظ سلامت جسم و روان فرد باشد.