رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این مطلب به قدس آنلاین می گوید: این در حالی است که به تعبیر شیخ الرئیس ابوعلی سینا اخلاق عملی یعنی اخلاق در صحنه عمل پزشکی و حتی حکمای یونان نیز بر همین نکته تأکید می کردند و معتقد بودند مفهوم اخلاق عملی فرزانگی است.

دکتر محمود عباسی، توضیح می دهد: به عبارتی چنانچه یک طبیب، انسانی فرزانه باشد، در صحنه عمل نیز خواه در مطب، بیمارستان، اتاق عمل و ... باید به مولفه های اخلاقی پایبند باشد.به همین دلیل چالش ها و مشکلات اقتصادی، نابرابری و ناترازی اقتصادی نباید موجب نادیده انگاشتن مقوله های اخلاقی شود.

این در حالی است که برخی پزشکان بی توجهی به بیمار را جبران رفع مشکلات و کمبودها می دانند، اما این رفتار کاملا غیراخلاقی است و اقدامات قانونی متعددی برای اعتراض به کمبودها وجود دارد.

فردی که به مولفه های اخلاقی توجه می کند و آن را وجهه همت خود قرار می دهد پا در مرز اخلاق گذاشته و با مهربانی، شفقت، گذشت و ایثار و آرامش دادن به بیمار در مرز اخلاق حرکت می کند.

رئیس انجمن علمی حقوق پزشکی ایران در تعریف اخلاق پزشکی می گوید: اخلاق پزشکی در تعریفی ساده به بایدها و نبایدهای حاکم بر روابط پزشک و بیمار گفته می شود و می توان آن را علم، هنر و فن ارتباط دو سویه در حرفه پزشکی پنداشت و برخلاف تفکر و دیدگاه گذشتگان که اخلاق پزشکی را به یک رفتار و آداب فردی در زندگی تقلیل می دادند، امروزه در پرتو تحولات نوین زیست پزشکی و اخلاق حرفه ای، اخلاق پزشکی به عنوان علم، فن و هنر شناخته می شود و در کشورهای پیشرفته با رویکردی نوین به آن به عنوان یک الزام و ضرورت حرفه ای نگریسته می شود.

نظارت بر بی اخلاقی ها

عباسی با تأکید بر این که حداقل اخلاق، رعایت موازین قانونی است می گوید: چنانچه ما به تکالیف قانونی خود عمل نکنیم ممکن است عمل ما تخلف و جرم محسوب شده و قابل تعقیب باشد.

برای مثال اگر پزشکی درباره بیمارش کم کاری کند یا پرستاری بی توجه از کنار مؤلفه های اخلاقی عبور کند تخلف انتظامی کرده است.

نایب رئیس انجمن بین المللی اخلاق پزشکی عوامل متعددی را در رعایت نکردن اخلاق پزشکی دخیل می داند و می گوید: بروز چنین وضعیت و نگرشی نشأت گرفته از نبود آموزش است.

ما همواره نیازمند آموزش هستیم. آموزش تکلیف وزارت بهداشت، دانشگاه های علوم پزشکی، انجمن های علمی و سازمان نظام پزشکی است.

آشنایی کافی با قوانین و مؤلفه های اخلاقی می تواند بازدارنده و در پیشگیری از وقوع تخلفات پزشکی بسیار نقش آفرین باشد.

نکته بعدی که پس از آموزش، اهمیت دارد نظارت است. باید بر فعالیت های پزشکی در مراکز درمانی، مطب ها، کلینیک ها و درمانگاه ها نظارت های مستمر صورت گیرد اما متأسفانه نظارت بر فعالیت ها ناصحیح و محدود است.

عباسی می گوید: ما هر روز شاهد تحولات چشمگیری هستیم و علم پزشکی نیز هر روز در حال نو شدن است. دائما فناوری های نوین در حال پیشرفت است به ویژه هوش مصنوعی که تحول بزرگی در عرصه سلامت و فناوری های پزشکی ایجاد کرده و سبب شده همه چیز در صحنه باشد.

به عبارتی همه اطلاعات بیماران و ارائه کنندگان خدمات سلامت در فضای مجازی دیده می شود. بنابراین در عصر هوش مصنوعی زندگی می کنیم و نمی دانیم آیا شش ماه آینده ما بر هوش مصنوعی حکومت می کنیم یا هوش مصنوعی بر ما، نیازمند آموزش منظم، مداوم و مستمر هستیم.

رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه اخلاق پزشکی در ایران نارس زاده شده است می گوید: باید اخلاق فضیلت گرا و حرفه ای را با هم تجمیع و اخلاق پزشکی را بومی کنیم.

عباسی عنوان می کند: اگر می خواهیم علم اخلاق پزشکی را در کشور آموزش و ترویج دهیم و نهادینه کنیم باید مبانی درستی داشته و رویکرد عالمانه ای برای آن اتخاذ کنیم.

از سوی دیگر باید در مراکز درمانی یک فضای ۳۶۰ درجه ایجاد کنیم که کسی نتواند از ارزش‌های اخلاقی که ما برای این صنف و حرفه قائل هستیم پا بیرون بگذارد و ناگزیر باشد که اخلاقیات را رعایت کند.

ما یکسری اسناد بالادستی در کشورمان داریم به عنوان مثال سیاست‌های کلی سلامت، که اخلاق و معنویت در آن ها موج می‌زند و در جای جای این سیاست‌ها به ساز و کارهای تحقق این سیاست‌ها اشاره شده که باید برای تحقق آن در جامعه پزشکی گام برداشت، اما باید اذعان کنیم که در برنامه‌های راهبردی و اجرایی کمتر به آن توجه شده است.

رئیس انجمن علمی حقوق پزشکی ایران می گوید: فردی که در خانواده، مدرسه و جامعه با نقض اخلاقیات مواجه است و دانشجویی که شخصیتش شکل گرفته، با ورود به دانشگاه و گذراندن دو واحد درس اخلاق پزشکی متحول نمی شود و نمی توان انتظار داشت همه ارزش های اخلاقی را در وجودش متجلی کند.

بنابراین اخلاق پزشکی را باید تابعی از مناسبات اجتماعی دانست؛ البته این مسئله توجیه کننده رفتار نامناسب کادر درمان در مراکز درمانی نیست بلکه از منظر آسیب شناسی باید این مسئله را در نظر گرفت، تأکید می کنم باید در همه بخش های جامعه مباحث اخلاقی مدنظر قرار گیرد چراکه در جامعه ای که اخلاق نباشد آن جامعه مرده است.