باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین قربانی - خطوط مترو تهران امروز با حدود ۱۱۰۰ واگن فعال مشغول به کار است و شامل ۴۲ رام قدیمی DC و ۱۲۶ رام جدید AC می‌شود. با این حال، ۳۰ درصد از این واگن‌ها فرسوده بوده و تنها با ۲۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کند. این موضوع اهمیت نوسازی ناوگان را بیش از پیش برجسته می‌کند. نبود واگن‌های کافی، زمان انتظار مسافران را افزایش داده و فشار بر شبکه حمل‌ونقل شهری را دوچندان کرده است.
در سال ۱۳۹۶، قراردادی برای تأمین ۶۳۰ واگن مترو از چین به امضا رسید. این قرارداد بخشی از تکالیف دولت در برنامه ششم توسعه بود که تأمین ۲۰۰۰ واگن مترو برای ۷ کلان‌شهر کشور، از جمله ۱۰۵۰ واگن برای تهران را شامل می‌شد. هدف از این قرارداد، کاهش فشار بر حمل‌ونقل شهری و بهبود خدمات‌رسانی به شهروندان بود. با این حال، اجرای این قرارداد به دلیل عدم پرداخت ۱۵ درصد پیش‌پرداخت توسط دولت فعلا متوقف شد.
دولت باید مبلغ پیش‌پرداخت را برای فعال‌سازی قرارداد تأمین می‌کرد، اما به دلیل تحریم‌ها و مشکلات بازگشت منابع مالی، تنها بخشی از این مبلغ پرداخت شد. با این حال شهرداری از منابع خود حدود ۱۰ درصد از پیش پرداخت را داد و تنها، ۵ درصد از پیش‌پرداخت (حدود ۴۰ میلیون یورو) همچنان پرداخت نشده و همین موضوع روند اجرای قرارداد را کند کرده است.
رضا شیخ‌طاهری، مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران، اعلام کرده که قرارداد واردات ۷۹۱ واگن با ۵۵ درصد داخلی‌سازی در حال اجرا است. همچنین ۱۱۳ واگن ملی نیز با ۸۵ درصد داخلی‌سازی در دست تولید قرار دارد. به گفته وی، تأمین این واگن‌ها می‌تواند تحول بزرگی در ناوگان مترو ایجاد کند، اما نگرانی‌ها درباره تحقق تعهدات طرف چینی به دلیل تأخیر در پرداخت‌های مالی همچنان وجود دارد.
قرارداد ۷۹۱ واگن در قالب همکاری با چین قراردادی پنج‌ساله است، در حالی که تولید ۱۱۳ واگن ملی با برنامه‌ای سه‌ساله اجرا می‌شود. با این حال، تأمین مالی ناکافی و مشکلات اجرایی، روند پیشرفت این پروژه‌ها را کند کرده است.
تأثیر توسعه مترو بر حمل‌ونقل شهری
هر رام مترو که شامل ۷ واگن است، در هر سفر می‌تواند ۷۰۰ تا ۱۰۵۰ مسافر را جابه‌جا کند. این معادل جایگزینی ۱۷۵ تا ۲۶۳ خودرو است. با انجام ۲۰ سرویس روزانه، هر رام می‌تواند ۳۵۰۰ تا ۵۲۰۰ خودرو را از خیابان‌ها حذف کند. همچنین، هر رام مترو می‌تواند روزانه ۱۰۵۰۰ تا ۱۵۶۰۰ لیتر بنزین صرفه‌جویی کند.
واردات ۱۱۳ رام مترو باعث صرفه‌جویی روزانه ۱.۱ تا ۱.۷ میلیون لیتر بنزین می‌شود. این اقدام همچنین می‌تواند انتشار ۵۶۵۰ تُن دی‌اکسیدکربن را کاهش داده و سهم بزرگی در کاهش آلودگی هوای تهران داشته باشد.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در اظهار نظری به نحوه اولویت‌بندی بودجه اشاره کرد و گفت: «سالانه ۸ میلیارد دلار برای واردات قطعات خودرو هزینه می‌شود».
نکته جالب این است که اگر برای واردات قطعات خودرو ۸ میلیارد دلار هزینه می‌شود چرا برای حمل‌ونقل عمومی که اولویت حیاتی است، ۵۰ میلیون یورو تخصیص داده نمی‌شود. آیا این سیاست‌گذاری به معنای نادیده گرفتن نیاز‌های اصلی شهروندان نیست؟
همچنین اگر سالانه میلیارد‌ها دلار برای خودرو‌های بی‌کیفیت هزینه می‌شود، چرا بودجه‌ای کوچک برای توسعه مترو اختصاص نمی‌یابد؟ این تعلل نه تنها هزینه‌های مالی بیشتری برای کشور ایجاد می‌کند، بلکه آلودگی هوا و ترافیک شهری را نیز افزایش می‌دهد.
شروع واردات واگن‌های مترو و نوسازی ناوگان، نیازمند همکاری دولت در تأمین منابع مالی است. این پروژه نه تنها به کاهش آلودگی هوا و ترافیک کمک می‌کند، بلکه کیفیت زندگی شهری را نیز بهبود می‌بخشد. حال باید دید آیا دولت می‌تواند این مانع مالی را رفع کند یا توسعه مترو تهران همچنان در ایستگاه انتظار باقی خواهد ماند.