جوان آنلاین: بررسی تاریخ جنبش‌های دانشجویی کشورمان نشان می‌د‌هد که این جنبش در ادوار مختلف تاریخی با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده‌است، اما یکی از جنجالی‌ترین بخش‌های تاریخ جنبش‌های دانشجویی، در دوران روی کار آمدن دولت موسوم به اصلاحات رقم خورد. در این بازه زمانی، فعالیت‌های دانشجویی به شدت تحت‌تأثیر فضای سیاست بازی مسئولان دولت وقت قرار گرفت و همین مسئله باعث انحرافات و اعوجاجاتی در مسیر حرکت آنها گردید تا جایی که برخی از آنها در این گمراهی به رویارویی با حاکمیت کشیده شدند. مستند «این یک اعتراض است» به کارگردانی مهدی محمودی از جمله تولیدات مرکز هنری رسانه‌ای نهضت است که تلاش دارد این دوران پر نوسان را از زاویه‌ای کمتر دیده شده روایت کند. این مستند با استفاده از اسناد تاریخی، فیلم‌ها و عکس‌های منتشر نشده سعی در بازگویی بخش‌هایی از دوران متلاطم تاریخ جنبش دانشجویی ایران در این دوره را به نمایش بگذارد. این مستند در بخش «حافظه ملی (تاریخ سیاسی)» پانزدهمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار به دلیل «طرح پاسخ به مسئله دیکتاتوری در ایران و مواجهه عزتمندانه رؤسای جمهوری ایران با اعتراضات حضوری دانشجویی و ایجاد شورآفرینی و هیجان و نشاط جنبش دانشجویی» موفق به دریافت فانوس این رویداد شد، به همین بهانه «جوان» در گفت‌و‌گو با کارگردان این مستند به ابعاد مختلف فرمی و محتوایی آن می‌پردازد.
مستند «این یک اعتراض است» در بخش «حافظه ملی (تاریخ‌سیاسی)» جشنواره عمار موفق به دریافت فانوس این رویداد شد در مورد این جایزه توضیح بدهید.
حقیقتش این است که مستند ما بیشتر به جنبه‌های تاریخی و روایتی پرداخته بود و کمتر به عنوان یک مستند جشنواره‌ای ساخته شده‌بود، اما به لطف خدا، این اثر در جشنواره عمار مورد توجه قرار گرفت. جشنواره عمار که پیگیر موضوعات انقلابی و فرهنگی است، به این مستند توجه کرد و این برای ما بسیار ارزشمند بود. دریافت چنین جوایزی قطعاً انگیزه‌بخش است. وقتی شما ایده‌ای تازه و بکر را مطرح می‌کنید که با اعتقادات شما هم‌خوانی دارد، قطعاً وقتی کار شما دیده می‌شود و اهمیت آن برای دیگران نیز روشن می‌شود، این موضوع برای ما بسیار مهم است. در ابتدا به دلیل مشکلات و سختی‌های بسیار، تصمیم به رها کردن پروژه گرفته بودیم، اما وقتی دیدیم کار مورد توجه قرار گرفت و برای برخی از دوستان اهمیت داشت، حمایت‌های زیادی از آن شد که این حمایت‌ها ما را وادار به ادامه مسیر با انگیزه و قدرت بیشتری کرد. از دوستان خود هم کمک گرفتیم تا این موضوع که دغدغه‌ای دانشجویی و جهانی است و رهبر انقلاب نیز بار‌ها بر آن تأکید کرده‌اند، با قوت بیشتری ادامه یابد.
چه اتفاقی باعث شد تولید مستند را ادامه بدهید؟
بازخورد‌های مثبت و حمایت‌های گسترده باعث شد دوباره گرد هم جمع شویم و تصمیم بگیریم که پروژه را ادامه دهیم. آمار بسیار خوبی از پخش این اثر در تلویزیون دریافت کردیم و در جشنواره هم با استقبال زیادی روبه‌رو شدیم. این اتفاقات ما را مصمم‌تر کرد و موجب شد تا با قدرت بیشتری جلسه بگذاریم و به امید خدا این مسیر را ادامه دهیم.
در مورد شکل‌گیری ایده اولیه این مستند توضیح می‌دهید؟
ما پیشتر مجموعه‌ای ۹ قسمتی تولید کرده‌بودیم که از سال ۱۳۱۲، تأثیر دانشگاه تهران و آغاز فعالیت‌های دانشجویی در ایران را روایت می‌کرد و تا اوایل دهه ۷۰ ادامه داشت. در پایان آن پروژه به این نتیجه رسیدیم که این مسیر هنوز جای زیادی برای ادامه دادن دارد. تاریخ جنبش دانشجویی ایران در دهه‌های اخیر ابعاد زیادی دارد که هنوز ناگفته باقی مانده و هیچ کار مدون و دقیقی در این زمینه صورت نگرفته‌است، بنابراین به مسئولان شبکه مستند پیشنهاد دادیم که مجموعه دومی تولید کنیم. با توجه به موفقیت مجموعه اول، شبکه مستند استقبال کرد و این پروژه ادامه یافت که نتیجه‌اش شد مجموعه شش قسمتی «این یک اعتراض است».
با نمایش این مستند به دنبال انتقال چه پیامی به مخاطبان بودید؟
پیامی که این مستند به مخاطبان منتقل کرد، حتی بیشتر از آنچه من تصور می‌کردم، بسیار مثبت بود. تمامی کسانی که در این پروژه با ما همکاری داشتند، نظرات مثبتی داشتند و می‌گفتند که این اولین مستند جامع در زمینه جنبش دانشجویی ایران است. حتی برخی از مخاطبان از ما می‌پرسیدند که چرا این مستند ادامه پیدا نکرد یا چرا قسمت‌های بیشتری نداشت، چراکه احساس می‌کردند هنوز بسیاری از اتفاقات تاریخی در این زمینه باید بازگو می‌شد. جالب اینجاست که عبارت «این یک اعتراض است» در گوگل ترند شد. آنقدر جست‌و‌جو‌ها زیاد بود که گوگل خودش پیشنهاد می‌داد تا این عبارت را جست‌و‌جو کنید.
یکی از مؤلفه‌های اصلی ساخت فیلم مستند، رعایت بی‌طرفی است آیا مستند «این یک اعتراض است» دارای چنین ویژگی است؟
ما تمام تلاش‌مان را کردیم تا حد امکان تاریخ را بی‌طرفانه روایت کنیم، اما طبیعتاً وقتی به یک طرف خاص پرداخته می‌شود، ممکن است این روایت برای برخی خوشایند نباشد. در جریان‌های دانشجویی، وقتی به یک سازمان یا گروه خاص می‌پردازیم، احتمالاً گروه‌های دیگر ناراحت خواهند شد. مثلاً در مستند قبلی‌مان، وقتی از دفتر تحکیم وحدت صحبت کردیم، حتی برخی از اعضای این دفتر گله داشتند که روایت ما از آنها به ضررشان بوده‌است. ما هیچ‌گاه این روایت‌ها را تغییر ندادیم، حتی اگر برخی ناراحت می‌شدند. ما همیشه سعی کردیم که با صداقت کامل و بر اساس مدارک و شواهد تاریخی روایت کنیم. در همین زمینه، وقتی در مستند «این یک اعتراض است» به برخی از حرکات دفتر تحکیم وحدت پرداخته‌ایم، گروه‌های دیگر نیز ممکن است از این روایت‌ها ناراحت شوند. برای ما مهم این است که تاریخ را بی‌طرفانه و مستند ارائه کنیم، حتی اگر برخی از گروه‌ها خوششان نیاید که بخشی از تاریخ آنها روایت شود.
نمونه قابل ذکری در این مورد نقل می‌کنید؟
مثلاً وقتی با افراد مصاحبه می‌کردیم، تأکید می‌کردیم که فقط روایت‌هایشان را بیان کنند و هیچ تحلیل شخصی از آنها نمی‌خواهیم. افرادی که انتخاب می‌شدند، باید خودشان در آن دوران فعال دانشجویی بوده و در جریان‌های تاریخی نقش‌آفرینی کرده‌باشند. هدف ما این بود که از کسانی مصاحبه کنیم که فکت‌های تاریخی را به‌خوبی به یاد دارند و در آن مقطع زمانی حضور داشته‌اند. این روند به ما کمک کرد تا مستند‌هایی مستندتر و دقیق‌تر بسازیم.
دلایل موفقیت مستند «این یک اعتراض است» را چه می‌دانید؟
یکی از دلایل موفقیت مستند این بود که موضوع آن بکر و جدید بود. هیچ کار مشابهی در این زمینه انجام نشده‌بود. همچنین، پرداخت دقیق به جزئیات تاریخ و ارائه مستندات جدی، مانند عکس‌ها، فیلم‌ها و اسناد مختلف، از جمله ویژگی‌های بارز این مستند است. هیچ چیزی در این مستند به صورت فرضی یا بدون سند بیان نشده‌است.