به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، حوزه کشاورزی در ایران به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصادی کشور با مسائل و چالش های مختلف مواجه است؛ این شرایط در وضعیت کنونی که با تغییرات اقلیمی حاد همراه شده مسائل حوزه کشاورزی را جدی تر کرده است. زیرا در دهه های گذشته کشاورزی ایران بیشتر به منابع آب سطحی متکی بود، اما روند کاهشی بارش ها و تغییرات آب‌وهوایی باعث شده بسیاری از منابع آبی کشور همچون رودخانه‌ها و دریاچه‌ها خشک شده و سفره‌های زیرزمینی با کم‌آبی شدید مواجه شوند.

با وجود این شرایط رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی ایران می گوید: ضریب بهره وری فعلی در بخش های مختلف کشاورزی از جمله مصرف آب، تولید و صنایع تبدیلی نیز در کشور مطلوب نیست و با تداوم تغییرات شرایط حاد اقلیمی و تداوم آن این وضعیت ناگوارتر از شرایط فعلی هم خواهد شد.

محسن مردی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اذعان کرد: اگر با همین دست فرمان و شرایط موجود حرکت کنیم، حوزه کشاورزی از توان لازم برای دستیابی به موضوع مهم امنیت غذایی و تامین غذای کافی برای کشور برخوردار نخواهد بود.

تغییر سبک کشاورزی در ایران نیازمند اقدامات مدیریتی جسورانه

وی گفت: در دنیای فعلی باید بتوانیم نوآوری و فناوری های روز در حوزه کشاورزی را مورد توجه قرار دهیم. این مسئله مهمی است و همه کشورها به خصوص کشورهای درحال توسعه باید در این بخش اقدامات مناسب و راهگشا انجام دهند.نمی توان در یک بازه زمانی کوتاه و به آسانی فرهنگ سنتی موجود را که صدها سال در حوزه کشاورزی کشور حاکم بوده را تغییر داد در عین حال انجام این کار نیازمند اقدامات مدیریتی و جسورانه است.

وی یکی از نقاط ضعف فعلی کشاورزی را دید کوتاه مدت مدیران این حوزه عنوان کرد و افزود: معمولا هنگامی که راجع به مسائل حوزه کشاورزی صحبت می شود، مدیران بسیار نقطه ای و با دید کوتاه مدت مسائل را دنبال می کنند چراکه بیشتر درگیر رصد و رفع مسائل روزمره هستند.

همه بازیگران حوزه کشاورزی باید کنار یکدیگر قرار گیرند

دکتری‌ تخصصی، اصلاح نباتات - گرایش مهندسی ژنتیک و ژنتیک مولکولی از دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که چرا سرعت ضریب نفوذ فناوری در بخش های مختلف کشاورزی کشور پایین است گفت: اول اینکه ما تحلیل شرایط و ایده های نوآورانه نداریم؛ طوریکه ارائه طرح ها خلاصه در همان طرح های تکراری قبلی شده است.

برای ورود فناوری های جدید به حوزه کشاورزی باید همه بازیگران و فعالان بخش های مختلف این حوزه در کنار هم قرار گیرند، ما به صورت الگو این کار را از ۹ ماه قبل در قالب یک شبکه در پژوهشگاه بیوتکنولوژی انجام داده ایم. ضمن شناسایی همه متخصصان و فعالان حوزه کشاورزی از جمله مراکز تحقیقاتی و شرکت های دانش بنیان، تولیدکننده ها و کشت صنعت ها، آنها را به صورت دو به دو کنار یکدیگر قرار داده ایم تا بتوانیم نظام مسائل و چالش های مشترک را در بخش کشاورزی احصاء کنیم.

این پژوهشگر حوزه کشاورزی افزود: پس از چند ماه کار روی نظام مسائل مشاهده کردیم به عنوان مثال یک مجموعه دانش بنیان به واسطه خلق و معرفی یک فناوری یا متخصص و دانشمند با کار مطالعاتی تخصصی و حمایت علمی انجام شده می تواند چالش یک بخش مرتبط با حوزه کشاورزی مثلا کشت و صنعت را رفع کند و نتیجه کار حاصل اتصال بخش های مختلف به یکدیگر بوده است.

وی ادامه داد: در گام آخر باید برویم سراغ حاکمیت؛ طوریکه اگر می خواهیم به عنوان مثال نانوکود را در بخش کشاورزی توسعه دهیم باید مشخص شود سهم این محصول در زنجیره کود کشور چه میزان است. یعنی وزارت کشاورزی باید برای بخش کود یک سبد تهیه کند در غیر اینصورت هرکاری که انجام دهیم بی نتیجه خواهد بود.

مردی افزود: در گام بعدی مدل تعریف شده را بهینه کرده ایم و رسیدیم به ۱۶ نقطه که تمام بازیگران حوزه کشاورزی بر آن اتفاق نظر دارند. بعد این مدل به صورت شکل حقوقی و قراردادی درآورده ایم به طوریکه به صورت پایلوت با ۱۶ فناوری نوین در ۱۶ سایت کشاورزی که کارتولید محصول مورد نیاز را عهده دار هستند به دنبال انجام کار اثربخش هستیم. اینگونه اقدامات باید به صورت پایلوت انجام شود. با تکرار و سعی و خطا حداکثر تا ۱۰ تا ۲۰ سال آینده به نتیجه دلخواه و استفاده و بهره وری در کشاورزی دست خواهیم یافت.

تاسیس مرکز نوآوری در پژوهشگاه بیوتکنولوژی برای حمایت از فناوران کشاورزی

رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی در خصوص اینکه اکنون این مجموعه چه برنامه ای برای استفاده از فعالان حوزه دانش بنیان و استارتاپ ها برای خلق نوآوری و فناوری دارد و تاثیر آن در حوزه کشاورزی کشور چیست، گفت: دیدگاه مدیر مجموعه در این خصوص مهم است. با توجه به وجود زیرساخت مناسب و نیروی انسانی متخصص در این پژوهشگاه که میلیاردها تومان برای آن در طول دهه های گذشته هزینه شده به این نتیجه رسیدیم که یک ساختمان را تخلیه و همکاران مستقر را به جایی دیگر منتقل کنیم. آن ساختمان با حمایت معاونت علمی، فناوری واقتصاد دانش بنیان تجهیز و به مرکز نوآوری تبدیل شد و در اختیار شرکت های دانش بنیان، استارتاپ ها و فناوران این حوزه قرار گرفته است.

مردی گفت: سعی کردیم جوانان دانش آموخته حوزه کشاورزی علاقه مند به تحقیق و پژوهش با دراختیار قراردادن صندلی در آزمایشگاه را تشویق به کار و نوآوری کنیم و اگر هم از توان پرداخت اجاره برخوردار نیست محصول فرضی او را به صورت مشترک تولید کنیم و به نسبت مشخص هم از سود، سهم ببریم.

وی در خصوص نحوه تعامل پژوهشگاه بیوتکنولوژی نیز با معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری نیز همکاری و تعامل را تنگاتنگ دانست و افزود: مرکز نوآوری پژوهشگاه بیوتکنولوژی با هزینه معاونت علمی ریاست جمهوری راه اندازی شده است. هنگامی که صحبت از تعامل می شود یکی از بازیگران این حوزه ستاد زیست فناوری معاونت علمی است.

رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی در خصوص دستاوردهای این مجموعه اظهار کرد: برای اولین بار موفق شدیم بذر هیبرید فلفل قرمز را به عنوان یکی از محصولات موجود در سبد غذایی کشور که پیش از این وارداتی بوده است را با یک روش پیچیده و مهندسی معکوس تولید کنیم.

مردی همچنین یکی دیگر از تولیدات مهم پژوهشگاه بیوتکنولوژی ایران را کود اوره عنوان کرد و از انعقاد قراردادی با پتروشیمی کرمانشاه برای تولید آن خبر داد و افزود: این کود که از ویژگی آهسته رهش برخوردار است می تواند پوشش های نانویی داشته باشد که بهره وری مصرف را افزایش می دهد.

وی همچنین با اشاره به تولید یک آفت کش یا مهارگر زیستی و اینکه اکنون در ۷۰ هزار هکتار اراضی سطح کشور در حال استفاده است تصریح کرد: در مجموع محصولات پژوهشگاه بیوتکنولوژی به ارزش ۱۷۵ میلیون دلار در ۲۰۰ هزار هکتار سطح اراضی کشور در حال استفاده است.

دانش‌بنیان‌ها و فناوران چگونه با نیازهای فناورانه بخش کشاورزی آشنا شوند؟

رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی در پاسخ به این سوال که فناوران چطور می توانند با نیازهای فناورانه بخش های مختلف حوزه کشاورزی آشنا شوند، تصریح کرد: علاقه مندان به کار پژوهشی در حوزه کشاورزی حتی دانشجویان که از تجریه کمتری برخورارند می توانند برای آشنایی با شرایط تولید یک محصول در ابتدا به سایت الگوی کشت https://ncp.areeo.ac.ir مراجعه کنند.

مردی افزود: هدف این است اگر قصد کار و سرمایه گذاری دارند ابتدا باید اطلاعات لازم را شامل اینکه چه محصولی در کجا و در چه سطحی در حال تولید است کسب کنند. فرض کنید یک فعال حوزه کشاورزی به کشت یک محصولی در استان تهران علاقه مند است؛ بنابراین ابتدا باید با شاخص هایی همچون میزان استفاده و اقتصادی بودن محصول آشنا شود که در سایت الگوی کشت سازمان تحقیقات کشاورزی درج شده است.

وی افزود: پژوهشگران و فناوران علاقه مند به حوزه کشاورزی با این کار ضمن آشنایی با چالش ها و مسائل محصول مورد نظر برای اجرای طرح ها در مقیاس کوچک و به شکل پایلوت، می تواند برای دریافت حمایت به مراکزی همچون پژوهشگاه بیوتکنولوژی و معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری مراجعه کنند.